Spis rzeczy:


str.
Przedmowa i.
I. Utwory o treści autobiograficznej.
1. Do... (pęk. Bibl. Jag. nr. 4605 zbiory Draóch.) 1
2- Do... „ „ „ „ „ „ „ .... 2
3. W Monachium 1824 r. [ręk. Bibl Jag. nr. 4605 zbiory
Dmóch.) H
4. Wspomnienie Krakowa (ręk. Bib!. Jag1, nr, 4605 zbiory
Dmóch.). £
5. Tęskność do miasta (ręk. Bibl Jag, nr. 4605 zbiory
Dmóch.). 4.
6. Elegia (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zbiory Dmóch.). ... 5
7. Ostatnie poezye (rąk: Bibl. Jag. nr. 6122 6
8. Do siebie po wielu latach fręk. Bibl, Jag. nr. 6122) . . 6
9. Etegia (ręk. Bibl. Jag. nr. 460,"-> zb. Dmóch.) 7
II. Wyznania o własnej twórczości.
10. Moja Muza (ręk. Bibl. Jag, nr. 4605- zb. Draóch.). . . ■ 9
11. Do Muzy ,, ,, „ „ ,, „ (i . io
12. Do moich piosenek (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb.
Dmóch) io
111. Wiersze treści literackiej.
13. Do krytyka (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . . 12

str.
14. O Franciszku Morawskim (ręk. Bibl. Jag. nr. 1610
zb. Dmóch.) 12
15. Do N. przy pożyczaniu Herdera (ręk. Bibl. Jag. nr.
4610 i 4605 zb. Dmóch.) 13
16. Z powodu poematu Delilla (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605
zb. Dmóch) 14
17. Urywek pieśni (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb, Dmóuh.). . 15
IV. Wiersze do przyjaciół i znajomych.
18.
19. 20.
21.
22. 23.
24.
25
26.
27.
28.
Nowo urodzonemu dziecięciu (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605
zb. Dmóch.] 16
Do P. B. (ręk. Bibl. Jag. nr. 6122) 18
Młodemu Witoldowi podczas pobytu w Karlsbadzie
(ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.) 19
Winszowanie od.malej Władzi (ręk.Bibl. Jag.nr.46lł5
zb. Dmóch.) 21
Od dzieci do., (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . 22
Do N. od.. „ „ „ „ „ „ " ,-,-■ 22
Do imionnika panny Prechamps (ręk. Bibl. Jag. nr.
4605 zb. Dmóch.) 23
W imionniku P. R. (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zbiory
Dmóch.) 25
W imionniku E. Morelowskiej (album Grabowskiego) 25
Do młodej dziewicy w dzień imienin (ręk. Bibl. Jag.
"nr. 4605 zb. Dmóch.} 26
Do przyjaciela w dzień imienin (ręk. Bibl. Jag. nr.
4605 zb. Dmóch.) 27
Życzenia. (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . . 29
30. 31. 32. 33.
Do przyjaciół „ „ „ „ „ „ „ - • 30
Przy uczcie „ „ „ „ „ „ „ - - 31
Do Pani.. „ „ „ „ „ „ „ - - 32
L. K. U u ,. „ 6122 32

47.

str.
V. Wiersze historyczno-polityczne.
Bolesław Krzywousty pielgrzymujący (ręk. Bibl. Jag.
nr. 4605 zb. Dmóeh) 34
Na śmierć księcia Józefa Ponialowskiego (ręk. Bibl.
Jag. nr. 4610 zb. Dmóch.) ■ . 38
Na śmierć księcia Józefa Poniatowskiego (album Gra¬
bowskiego) 46
Na sprowadzenie zwłok ks. Józefa do Krakowa (ręk.
Bibl. Jag. nr 4605 zb. Dmóch.) 50
Myśl z powodów wypadków 1814 r. (ręk. Bibl. Jag.
nr. 4605 zb. Dmóch.) 51
Na wypadki i narady 1815 r. (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605
zb. Dmóch.) 52
Kantata z 1817 r. (album Grabowskiego) 54
Do Greków 1825 r. (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zbiory
Dmóch.) 55
Na Nowy Rok (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.)- . 55
Życzenia „ ,, ,, „ „ „ „ . 56
Rada-—-_. „ „ „ „ „ „ „ . 56
Do... „ „ „ „ „ „ „ . 57
Do obojętnych ziomków (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb.
Dmóch.) 59
Do współziomków (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). 59
Do Kudlicza ,, ,, ,, ,, ,, „ ,, . 60
Stary Polak „ „ „ „ 4608 „ „ 61
Polak w piekle „ ,, „ „ „ ,, „ 63
Polka w niebie „ „ „ „ „ ,, „ 64
Polka śpiewająca „ „ „ ,, „ ,, „ 65
Ułomek „ „ „ „ 4605 „ „ 66
Elegia 183D r. zbiór p. N. Kickiej 67
Pobudka „ „ „ „ 70
Do Boga ■ „ „ „ „ "... 72
Syn i ojciec „ „ „ „ 76
Wzięcie Warszawy „ „ „ ■ . . . . 77

atr.
59. Na zabór Bibliotek publicznych {ręk. Bibl. nr. 4608
zb. Dmóch.) 79
60. Na zabór Kościołów w Litwie (ręk. Bibl. Jag, nr. 460ó
zb. Dmóch.) 80
61. Do Boga [rąk. Bib). Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.) ... 81
62. Do Pani... „ „ „ „ „ • „ „ ... 83
63. Do jaskółek (zbiór p. N, Kickiej} 84
eL Fragment., (ręk. Bibl. Jag. nr. 4610 zb. Dmóch.). . . 8&
65. Rocznica (zbiór p. N. Kickiej) 8ó
VI. Wiersze refleksyjne i opisowe.
66. Wiersz wolnomu)arski(ręk.B. Jag. nr 4605 zb. Dmóch.), 103
67. Potęga oświaty „ „ „ „ „ „ „ 104

68. Pojednanie „ „■ „ „ „ „ „ 108
69. Młodości doświadczenie „ „ „ „ „ „ „ 109
70. Sierota i czas „ „ „ „ „ „ „ 111
71. Wesołość „ „ „ „ „ „ „ 111
72. Myśl o szczęściu „ „ ,, „ „ „ „ 112
73. Tęskność „ „ „ „ „" *~— „" " 113
74. Kto szczęśliwy (album Grabowskiego) ■ 113

75. Mamidlu (.ręk. Bibl. Jag. nr. 6122 114
76. Skąpiec „ „ „ „ „ 115
77- Urywek „ „ „ „ „ 116
78. Dzwon,wiejski „ ,, „ „ 4605 zb. Dmóch.). , . 117
79. Ptaszki „ „ „ „ „ „ „ . . U7
80. Psy „ „ „ „ „ „ „ . . 118
81. Piosnka ludowa (ręk. B. Jag. nr.4605zb-Dmóch). 118
82. Obyczaj Czarnomorców,, „ „ „ „ „ „ 119
VII. Wiersze erotyczne.
83. Felidor i Nina (ręk. B. J. nr. 4605 zb. Dmóch.). 120
84. WogrÓdkupodwiśniami ,, „ „ „ ,', „ „ 124
85. Jaś i Zosia „ „ „ „ „ „ „ 125

str.
86. Kochanka do konika (ręk. B. J. nr. 4606 zb. Dmóch.). 127
87. Do kochanki „ „ „ „ „ „ „ 129
88. Pożegnanie „ „ „ „ „ „ „ 130
89. Moje pożegnanie „ „ „ „ 6122 ...'... 131
VIII. Bajki.'
90. Badacz " (ręk. Bibl. Jag. nr. 6122) 133
91. Wrona „ „ „ „ , 133
92. Struś „ „ „ „ 4605 zb. Dmóch.). . . 136
93. Pająk „ „ „ „ „ „ „ . . 136

94. Chmiel „ „ „ „ „ „ „ . . 139
95. Przepiórka „ „ „ „ „ „ . . 140
96. Żabki „ „ „ „ „ „ „ :'.. 140
IX. Fraszki i myśli.
97. Bogi (ręk.B. J. nr. 4605 zb. Dmóch.). 141
98. Potrzeba .... „.„.».„ , „ « 141
99. Do fraszek „ „ „ „ „ „ „ 141

100. Prawda „ .„.„. „ „ „ „ 141
101. Nasza wiedza „ „ „ „ „ „ „ 142
102. Z sejmu „ „ „ „ , „ „ 142
103. Odkrycie wód w Busku „ „ „ „ „ „ „ 142
104. Do Antyków „ „ „ „ „ „ 142
105. Nieozulość „ ,, „ „ „ „ „ 142

106. Jak znaleść szczęście „ „ ,, „ „ „ „ 14B
107. Nagrobek „ „ „ , „ „ „ 143
108. Żal ■ ■ ■ ;, ■„■„■ „ ' ,-, ■ ;, „ 143
109. Bezczelność „ ,, „ „ „ „ „ 143
110. Niebiańskie wesele ■ ■ „ „ „ ,-, „ r „ „ 143
111. Rząd najlepBzy „ „ „ „ „ „ „ 144
112. Do Boga „ „ „ „ „ „ „ 14*
113. Do młodych „ „ „ „ „ „ „ 144
114. Zaprawa „ „ „ „ „ „ , 14*
16



str.
115. Ostatnia lekcyauczniowi(ręk. B. J. nr. 4605 zb. Dmóch.) 144
116. Do Fraszek „ „ „ „ „ „ „ 145
117. Wianek „ „ „ „ „ „ „ 145
118. Przestroga „ ,, „ „ „ „ „ 145
119. Strumień szumiący „ „ „ „6122 145
120. Do wianka „ „ „ „ „ 145
121. Do fortuny „ „ „ „ 145
122. Dział „ „"„ „ „ 146
123. Petronela "„„„„„ 1*6
124. O pieśniach ludu „ „ „ ,,4605zb.Dmóch.) 146
125. Nasz stan (zbiór p. N. Kickiej) . 146
126. Wdzięczność dla Polaków „ „ „ „ ' . 147
127. Arcliidomus do synów Polski „ „ „ „ . 347
128. Do Russa „ „ „ „ . 147
129. Prośba do Boga „ „ „ „ . 147
130. Fraszki (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). ... 147
131-142. Myśli wierszem (1—12) (1 z ręk. nr. 6122, 11
z ręk. 4605) 147
143-156. Myśli poetyczne prozą wydane (1 — 14) (13zręk.
4605, 1 z ręk. 6122) - ... 150
X, Przekłady i parafrazy.
157. Poniatowski — z Berangera (zbiór p. N. Kickiej) . . 156
158. Pułk czwarty — z Mosena „ „ ,, ,, . . 158
159. Bajadera — z Gothego (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb.
Dmóch.) 160
160. Człowiek — z Góthego (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb.
Dmóch.) . 163
161. Z Klopsztoka (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . 167
162. Młodość — z Gniedycza (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb.
Dmóch.) 167

str.
163. Wybudowanie Skutary — z serbskiego (ręk. Bibl.
Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.) 171
164. Pieśń serbska (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). 177
165. Pieśń nowogrecka,, „. „ „ „ „ „ 177
166. Siła i Wulkan — zPrometeusza AischyIosa(ręk.Bibl.
Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . . ■ 178
167—170. Treny Jeremiasza (1—4) (ręk. Bibl. Jag. nr.
4605 zb. Dmóch.) 180
171. Zacharyasz (ręk. Bibl. Jag. nr. 6122) 189
XI. Utwory najwcześniejsze (przed r. 1815),
172. Do łez (ręk. Bibl. Jag. nr. 5628) .... 197
173. Sielanka Dunaju „ „ „ „ 198
174. Kochany Dobrogusiu „ „ „ „ 6122 .... 200
175. Do pana Wojciecha ,, „ „ „ >,■■•■, 200
176. Duma pod drzewami na Rynku krakowskim 1810 r.
(ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.) 201
177. Po zawartym pokoju (ręk. B. J. nr.4605zb.Dmóch.}. 206
178. Do wojsk polskich „ „ „ „ „ ,, „ 207
179. Do pięknej pici (album Grabowskiego} 208
180-184. Myśli prozą (1-5) „ „ 209
185. Jeż i czajka „ „ 210
186. Do mędrka „ „ 211
187. Praczka „ „ 212
188. Całunek „ „ 213
189. Do wieśniaków ,, „ 214
190. Wieczór „ „ 215
191. Pory roku „ „ 216
192. Do Czesławy (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). 217
193. Piosenka „ „ „ „ » ..
194. Krakowiaki „ „ „ „ .. ..
195. Bogdan i Milko „ „ „ „ >. » » 222
16*

atr.
196. Stanisław (ręk. Bibl. Jag. nr. 4605 zb. Dmóch.). . . 226
197. Kwiatosława „ „ . . „ „ Z „ . , 229
XII, Dodatek.
198. Pierwotna, rędakoya wiersza „Do..." (ręk. Bibl. Jag.
nr. 4606 zb. Dmóch) ■ 235



Przedmowa.


Wśród pokaźnego grona pisarzy polskich XIX. wieku, którzy dotychczas nie doczekali się ogłosze¬nia drukiem wielu swych utworów, jednym z naj¬bardziej upośledzonych jest niewątpliwie Kazimierz Brodziński. Chociaż bowiem marny już dwie „zu¬pełne" edycye jego pism, to przecież w obu brak całego szeregu utworów czy to kiedyś przez Bro-dzińskiego osobno drukowanych, czy zamieszczonych tylko w czasopismach, czy wreszcie spoczywających dotąd w rękopisach.
Fakt ten, z ubolewaniem podnoszony w osta¬tnich czasach przez wszystkich piszących o Brodziń-skim, można przecież do pewnego stopnia usprawie¬dliwiać specyalnemi trudnościami, jakie owo zgro¬madzenie wszystkich utworów naszego poety na¬stręczało.
Sam Brodziński bowiem drukował bardzo mało i za życia nie zebrał swych pism w żadnej większej edycyi; raz tylko—i to bardzo wcześnie, bo w 1821 roku, —■■ wydał mały zbiorek swych poezyi, pozatem zaś ogłaszał tylko niekiedy pojedyncze utwory, cz꬜ciej jeszcze poprzestając na umieszczeniu ich w cza¬sopismach lub wprost chowając je w swej tece.

Wprawdzie pod koniec życia zamierzał on ogłosić zbiorową edycyę wybranych swych pism i w tym celu przygotował już nawet ogólny ich spis, t-niestety jednak śmierć przedwczesna nie pozwoliła mu zamiaru dokonać.
A po śmierci jego nikt się na razie sprawą tą nie zajął i papiery po nim pozostałe zaczęły się szybko rozpraszać; część ich nabył od przyjaciela Brodzińskiego i opiekuna jego córki, Dra Wilhelma Malcza, — Dominik Cezary Chodźko i uzupełnił nimi swe wydanie z 1844 r., ale daleko więcej po¬zostało ich nadal zupełnie nieznanych i przez kilka¬dziesiąt lat przez nikogo nie poszukiwanych.
Ta obojętność dla spuścizny po Brodzińskim,
0 istnieniu której przecież wiedziano, skłoniła w końcu
Franciszka Salezego Dmóchowskiego, niegdyś przy¬
jaciela i wielbiciela Brodzińskiego, a potem najbar¬
dziej dlań zasłużonego badacza, do podjęcia starań
około zgromadzenia całej po nim spuścizny, jaka
jeszcze wtedy ocalała. I istotnie dzięki gorliwym po¬
szukiwaniom udało mu się dzieła tego niemal w zu¬
pełności dokonać, a mianowicie — odnalazł on cały
kufer z papierami Brodzińskiego, a w nich liczne
rękopisy prac jego nigdzie nie drukowanych, a więc
cały szereg poezyi, dalsze urywki Wspomnień mło¬
dości, Dzienniczki z r. 1806. i 1813., liczne notaty
1 zapiski osobiste, nieco korespondencyi oraz kilka
artykułów naukowych; tam też odnalazł on owe bru¬
liony wykładów uniwersyteckich, z których ułożył —

przy częściowej pomocy notat uczniów Brodziń¬skiego, - tekst całej Historyi literatury oraz Este¬tyki i Stylistyki.
Zebrawszy ten bogaty materyał i napisawszy
0 nim nader cenny, obfity w informacye artykuł
w Bibliotece Warszawskiej 1870 r., — zabierał się
wreszcie do wydania na podstawie swych zbiorów
nowej, zupełnej edycyi pism Brodzińskiego; niestety
jednak znowu śmierć jego stanęła na przeszkodzie
wykonaniu tego przedsięwzięcia.
Papiery po nim objął Kraszewski i on w końcu uskutecznił tę edycyę; ale nadzieje, jakie |do niej przywiązywano, zawiodła ona w zupełności. Kra¬szewski bowiem, mając już zebrany materyał do wydania zupełnego, dał pod firmą tegoż — wybór
1 to wcale zaiste nie wybrany: a więc z rzeczy już
dawniej drukowanych jedne opuścił, inne wydru¬
kował po dwa razy, — co zaś najdziwniejsze, po¬
minął zupełnie owe świeżo właśnie przez Dmóchow¬
skiego odnalezione, zupełnie jeszcze nigdzie nie dru¬
kowane utwory, dla ogłoszenia których przecież
Dmóchowski całą wogóle edycyę podejmował.
Nie rozwodząc się tu nad wszystkiemi przypu-szczalnemi przyczynami takiego rzeczy obrotu, za¬znaczę tylko, że głównie zaważyły tu pewnie względy finansowe. Kraszewski obliczył swe wydanie na sześć tomów, tymczasem jednak w ciągu druku materyał rósł mu pod ręką — głównie z powodu włączenia do wydawnictwa — Historyi literatury, —

i zebrało się już osiem grubych tomów, a owych utworów świeżo odkrytych, przeznaczonych do to¬mów ostatnich, jeszcze nie zaczął drukować. Nie¬spodzianką byl też dlań chaos, w jakim utwory te, wskutek śmierci Dmóchowskiego nieuporządkowane, otrzymał; aby je wydać, trzeba było długiej, żmu¬dnej pracy, niełatwego sprawdzania ich z utwo¬rami już dawniej ogłoszonymi *), — a nato wszystko Kraszewski, tylu innemi przedsięwzięciami zajęty, — ani czasu, ani wytrwałości dość nie miał; to też w końcu tem wszystkiem zniechęcony, wydania nie dokończył i owe nieznane utwory — mimo wyra¬źnej zapowiedzi ich w przedmowie — zupełnie po¬minął, nie zaznaczywszy nawet nigdzie, co z niemi zrobił.
Tak więc, choć powszechnie narzekano na ich brak, utwory te leżały nadal w rękopisach zupełnie nieznane, a sprawa zupełnej edycyi pism Brodziń-skiego nie posunęła się od tego czasu naprzód; w czasach późniejszych wydano tylko z innych
*) Trudności ułożenia i uporządkowania wszystkich pism Brodzińskiego, do dziś dnia nigdy jeszcze przez nikogo (nie wyłączając poety samego) nie zebranych razem, rozpró¬szonych po edycyach będących zawsze tylko wyborem, oraz po czasopismach i rękopisach, — powiększa jeszcze ten fakt, ie te same utwory są' w różnych wydaniach, czasopismach lub rękopisach zamieszczane pod coraz innymi tytułami lub w różnych redakcyach i przeróbkach.

źródeł drobne urywki jego pism, oraz nieco kores-
pondencyi z lat szkolnych....
Otóż pracując już od dłuższego czasu nadBro-dzińskim, starałem się przedewszystkiem wyjaśnić sprawę losów tej pozostałej po nim spuścizny ręko¬piśmiennej — i istotnie natrafiłem w końcu na jej ślady. I tak — materyały zgromadzone niegdyś przez Dmóchowskiego, odnalazłem w Bibliotece Jagielloń¬skiej; znajdują się one tam złożone w rękopisach pod nr. 4602—4610, i zawierają treść następującą: Ręk. nr. 4602: rozprawa Dmóchowskiego o Brodziń-skim (druk. w Bibl. Warsz. 1870 r.). '„" 4603: Wspomnienia młodości. „ 4604: Dzienniczek wojskowy.
4605: Poezye. „ 4606: Listy. „ 4607: Tłómaczenie rozprawy Kanta: Ueber
das Schone u. Erhabene. „ 4608: Rozprawy i poezye.
4609: Fraszki.
„ 4610: Historyaliteratury,Estetykai Stylistyka.
Widzimy więc, że rękopisy te zawierają — obok
wielu rzeczy znanych — prawie wszystko to, co nie
weszło do wydania Kraszewskiego z 1872 r. (poezye,
rozprawy, dziennik z 1813 r., listy itp.).
Wśród poszukiwań po bibliotekach przekona¬łem się jednak, ze zbiory Dmóchowskiego nie wy-

czerpują jeszcze całej spuścizny rękopiśmiennej po Brodzińskim i że w rękopisach różnych bi¬bliotek znajduje się jeszcze nieco innych, nieznanych i nigdzie dotąd niedrukowanych materyałów. Z za¬sobów tych ogłosiłem w r. 1906 w Przewodniku nau-kowo-literackim listy Brodzińskiego do siostry Szczę¬snej, — w tym samym zaś roku wydano w Pamię¬tniku literackim z teki pośmiertnej prof.R. Piłata listy do brata Andrzeja; pozatem zaś pozostało jeszcze do og-łoszenia niemało listów Kazimierza do różnych osób, oraz nieco poezyi i rozpraw literackich.
W końcu udało mi się dotrzeć i do zbiorów prywatnych. I tak — dzięki łaskawej wskazówce i pośrednictwu kustosza Biblioteki Jagiellońskiej, Dra Józefa Korzeniowskiego—otrzymałem od p. Eu¬geniusza Grabowskiego osobne album, poświęcone Brodzińskiemu przez Ambrożego Grabowskiego. Am¬broży był bowiem przyjacielem z lat młodości i go¬rącym wielbicielem Brodzińskiego — i przez całe życie zbierał wszystkie, jakie tylko mógł dostać, jego wiersze, listy, autografy i inne pamiątki. Ze zbiorów tych (oprawionych razem z podobnemi pamiątkami po Jacku Przybylskim) powstał gruby tom, w którym znalazłem między irinemi także kilkanaście zupełnie dotąd nieznanych wierszy Kazimierza oraz kilka listów do Ambrożego.
Profesorowi Drowi Józefowi Tretiakowi zawdzię¬czam znowu otrzymanie z Warszawy od prof. Igna¬cego Chrzanowskiego — bardzo ważnego i cennego

zbiorku poezyi Brodzińskiego z ostatnich lat jego życia. Autografy tych wierszy ofiarował sam Bro-dziriski, wyjeżdżając do Karlsbadu, — pani Jenerało-wej Natalii Kickiej — jako zbiór „najulubieńszych swoich poezyi". Z autografu te'^0, będącego do dziś-dnia własnością prywatną, odpisał te wiersze przed laty Adam Pług i złożył je w jednej z bibliotek warszawskich, gdzie znowu leżały nikomu nie¬znane, aż na ślad ich natrafił obecnie prof. Chrza¬nowski. Otóż JWPanom: Tretiakowi i Korzeniow-skiemu za łaskawą pomoc i zajęcie się mą pracą, a E. Grabowskiemu i I. Chrzanowskiemu za udzie¬lenie zbiorów nieznanych pism Brodzińskiego — składam na tem miejscu najgorętsze podziękowanie.
Z zebranych z tych wszystkich źródeł mate¬ryałów ogłaszam tu obecnie poezye Brodzińskiego; reszta, to jest utwory prozą i materyały biograficzne ukażą się niebawem w Archiwum do dziejów o-światy i literatury.
Główny zrąb owych poezyi Brodzińskiego znaj¬duje się w zbiorach Dmóchowskiego, a mianowicie w rękopisach Biblioteki Jagiellońskiej pod nr. 4605, 4608 i 4610. I tak rękopis nr. 4605 zawiera około 200 krótszych i dłuższych wierszy. Niektóre z nich były już zamieszczone w wydaniu z 1872 r. lub w czasopismach, zaś utworów zupełnie jeszcze nie drukowanych pozostaje 129.

Rękopis nr. 4608 obejmuje głównie rozprawy prozaiczne, między niemi znajduje się jednak roz¬rzuconych 18 wierszy, z tych 8 zupełnie nieznanych. Tęż samą ilość wierszy ' znaleźliśmy zabłąkanych w ręk. nr. 4610, zawierającym bruliony wykładów Historyi literatury.
W albumie A. Grabowskiego znajduje się obok wielu wierszy już drukowanych— 17 utworów nie¬znanych, przeważnie z okresu młodości Kazimierza. Zbiór pani Natalii Kickiej zawiera natomiast poezye z ostatnich lat życia poety; jest ich wszystkich 30, z tych 7 było niegdyś drukowanych w czasopismach, zaś 9 znamy już z wyżej wymienionych zbio¬rów, — a więc utworów zupełnie nieznanych po¬zostaje 14.
W rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej nr. 6122 (Teka Zirkiewicza) znalazłem kopie do wydania po¬śmiertnego pism .Brodzińskiego z 1844 r., — wśród nich zaś 20 wierszy, które z niewiadomych przy¬czyn nie- weszły do wyżej wymienionej edycyi ifwogóle nigdy nie były ogłoszone. Wreszcie w ręk. 5628, za¬wierającym listy Brodzińskiego, znajdują się dwa bardzo wczesne wiersze (z 1808 r.), p. t. „Sielanka Dunaju" i „Do łez"1).'

Wydanie niniejsze zawierać ma wyłącznie tylko utwory nigdy dotychczas nie drukowane; wszystkie więc wiersze, co do których przekonałem się, że były kiedykolwiek (choćby tylko w czasopismach) ogłoszone, pomijam, — wobec czego do druku po¬zostaje 198 zupełnie dotąd nieznanych pnezyi Bro¬dzińskiego.
Autentyczność ich jako utworów Brodzińskie¬go — jest niewątpliwa. I tak — zbiorek p. Natalii Kickiej — to autografy samego poety, za wiersze zaś w albumie A. Grabowskiego oraz w zbiorach Chodźki i Dmóchowskiego ręczy dostatecznie powaga tychże, którzy zebrali je jako utwory Brodzińskiego, czer¬piąc przeważnie z autografów odnalezionych w po¬zostałych po nim papierach. Zresztą nie brak i in¬nych dowodów: a więc niektóre z tych wierszy znaliśmy już dotąd bibliograficznie — jako utwory Brodzińskiego, inne znowu dadzą się łatwo rozpo¬znać jako takie — przez swą treść1 lub specyalne

właściwości; wreszcie wszystkie wiersze z tych zbio¬rów, odszukane przezemnie w czasopismach, opa¬trzone są tam istotnie podpisem Brodzińskiego.
Pozostaje jeszcze sprawa układu tych wierszy; nasuwa ona znaczne trudności, gdyż we wszystkich powyższych zbiorach rozsypane są one zupełnie chaotycznie, bez żadnej myśli przewodniej. Najwła¬ściwszym byłby układ chronologiczny, ale do sku¬tecznego jego przeprowadzenia brak nam dostatecz¬nej ilości wskazówek, kiedy który utwór był napi¬sany. Wobec tego więc poprzestaję tylko na wyróż¬nieniu utworów najwcześniejszych, pisanych przed r. 1815, korzystając pod tym względem głównie ze wskazówek Dmóchowskiego, — wszystkie zaś inne utwory dzielę według ich treści na następujących dziesięć grup ;
I. utwory treści autobiograficznej
II. wyznania o własnej twórczości
III. wiersze treści literackiej
IV. wiersze do przyjaciół i znajomych
V. wiersze historyczno-polityczne (o wybitnym
nastroju patryotycznym)
VI. wiersze refleksyjne i opisowe
VII. erotyki
VIII. bajki
IX. fraszki i myśli
X. przekłady i parafrazy.
W dodatku, który można traktować jako gru¬pę XI., — daję wspomniane powyżej wiersze naj-

wcześniejsze, treścią i formą najuboższe. W każdym z tych działów skupiam razem wiersze ze wszystkich wyżej wymienionych źródeł, — z którego zaś z nich każdy wiersz pochodzi, objaśnia dołączony na końcu spis. Pisownię modernizuję, zwłaszcza wobec faktu, że największa część tych wierszy zachowała się w od¬pisach o wiele późniejszych i bardzo niedbałych, ro¬jących się od licznych błędów1).
Ponieważ równocześnie przygotowuję obszer¬niejszą pracę o życiu i działalności Brodzińskiego, przeto nie wchodzę tu w szczegółowy rozbiór i ocenę tych poezyi — i tylko najogólniej zaznaczę, że plon tutaj zebrany jest nie tylko na ilość, ale i pod względem swej jakości bardzo bogaty i cenny, stanowi ważny przyczynek do znanej nam dotychczas twórczości poetycznej Brodzińskiego ze wszystkich jej okresów.
I mimo wszelkich usprawiedliwień trudno oprzeć się zdumieniu, że tyle utworów wybitnego poety XIX w. nie doczekało się dotychczas druku, — zwła¬szcza, gdy nie są- to bynajmniej jakieś tylko nie¬dojrzałe próby z lat młodocianych lub utwory przez samego autora przy wydawaniu swych poezyi po¬minięte. Wszak obok poezyi z najwcześniejszego

okresu twórczości Brodzińskiego , — znajdujemy tu caly^ szereg wierszy odnoszących się do epoki zupeł¬nej dojrzałości jego talentu, najwięcej zaś z nich po¬wstało w ostatnim dziesiątku lat życia Kazimierza, kiedy to poezyi swych nie ogłaszał on już niemal wcale drukiem. Utwory te ostatnie posiadają dla nas wartość tem większą,, że pozwolą nam poznać talent i zakres natchnień poetyckich Brodzińskiego z owych lat najpóźniejszych, o których dotąd mówiło się, że Bro-dziński poezyę w nich zarzucił... Ale i niezależnie od tego względu — mamy w tym zbiorku obok rze¬czy słabszych cały szereg1 wierszy bardzo wa¬żnych i pięknych, jak np. utwory autobiograficzne, patryotyczne (w znaczeniu ściślejszem, — bo ogól¬nym nastrojem patryotycznym odznaczają się nie¬mal wszystkie wiersze w tym zbiorze) — i wiele in¬nych... 0 istnieniu wielu z nich nie wiedziano do¬tąd zupełnie, inne znowu były znane bibliografi¬cznie i gorliwie poszukiwane przez wszystkich zaj¬mujących się Brodzińskim.
Naturalnie — znając rodzaj i stopień talentu poetycznego Brodzińskiego, nie należy się spodzie¬wać, że zbiór ten zawiera utwory pod każdym względem znakomite,'świetne. Pomijam już, żebrak im tego ostatniego dotknięcia, wykończenia, ja¬kiem artysta wyposaża zawsze utwory oddawane do druku; ale i same przez się są one skromne, niewybitne, — nie olśnią czytelnika potęgą wyobra¬źni lub barw przepychem, ani go porwą wybuchem

uczuć, ani zadziwią świetnością formy... Dlatego też, przynosząc tyle nowych, ważnych szczegółów do charakterystyki naszego poety, nie zmienią prze¬cież zapewne tego najogólniejszego sądu, do ja¬kiego upoważniały znane już dotychczas jego u-twory, t j-, że wielkim, genialnym poetą nie był i być nie mógł, skoro brakło mu tak zasadniczych potemu warunków, jak potężnej, wszechstronnej wy¬obraźni oraz świetnej formy. Za to zyskają może i one tę sympatyę i miłość, jaką cieszą się wszy¬stkie utwory Brodzińskiego — dzięki przebijającej w nich tak pięknie i czysto szlachetnej uczucio¬wości oraz prawdziwie anielskiej duszy samego poety.
Aleksander Łucki.


WIELKOŚĆ 20X15CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY XV STRON WSTEPU+244 STRONY POEZJI.

STAN :OKŁADKA DB-,BLOK KSIĄŻKI NIE JEST PRZYCIĘTY DO RÓWNA,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,GRZBIET OKŁADKI WZMOCNIONY KLEJEM,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB+/BDB-.

WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA EKONOMICZNA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI POLECONEJ PRIORYTETOWEJ PROSZĘ O DOPŁATĘ W WYSOKOŚCI 3ZŁ.KOSZT PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ ZGODNY Z CENNIKIEM POCZTY POLSKIEJ / .

WYDAWNICTWO AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI KRAKÓW 1910.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE