Aleksander Głowacki, znany pod pseudonimem Bolesław Prus (ur. 20 sierpnia 1847 w Hrubieszowie, zm. 19 maja 1912 w Warszawie) – polski pisarz i publicysta okresu pozytywizmu. Urodził się w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie, w rodzinie dworskiego ekonoma o szlacheckich korzeniach (swój późniejszy pseudonim zaczerpnął z nazwy rodowego herbu Prus I). Osierocony wcześnie przez matkę, a w wieku lat 9 przez ojca, przeszedł pod opiekę babki Marcjanny Trembińskiej mieszkającej w Puławach, a po jej śmierci – ciotki z Lublina. Tam rozpoczął naukę w Szkole Realnej, a następnie przeprowadził się do Siedlec (1862), gdzie uczył się w gimnazjum. Następnie znalazł się w Kielcach pod opieką brata Leona Głowackiego, nauczyciela historii. Pod wpływem brata, działacza frakcji "czerwonych", Głowacki w wieku 16 lat, wziął udział w powstaniu styczniowym, ranny w pobliżu Siedlec dostał się do rosyjskiej niewoli. Ze względu na młody wiek został uwolniony i zamieszkał z rodziną w Lublinie. W 1864 r. został na 3 miesiące aresztowany, po zwolnieniu z więzienia uczył się w lubelskim liceum, które ukończył w 1868 roku. Następnie wstąpił do Szkoły Głównej w Warszawie na Wydział Matematyczno-Fizyczny. W Warszawie był zdany na własne siły i zarabiał korepetycjami. Po dwóch latach przeniósł się do Puław do szkoły rolniczo-leśnej, gdzie również nie pozostał długo. Postanowił wyjechać do Warszawy, gdzie próbował różnych zawodów, nie gardząc też pracą fizyczną w fabryce Lilpopa i Raua. W roku 1872 zaczął publikować, już pod pseudonimem Bolesław Prus, w pismach pozytywistycznych "Opiekun Domowy"i Niwa, a także współpracował z humorystycznymi pismami "Mucha"(od 1873) i "Kolce"(1874). Od 1874 roku publikował w "Niwie"stały felieton Sprawy bieżące, zaś do całego szeregu innych pism Kroniki, stanowiące dla niego rzeczywistą szkołę pisarską, w tym czasie zaczyna pisać opowiadania. W 1876 roku ożenił się z Oktawią z Trembińskich, daleką kuzynką ze strony matki. W latach 1[zasłonięte]878-18 wkracza w dojrzały okres swojej twórczości nowelistycznej. W zbiorach nowel i opowiadań: Pisma tom 1 (1881) Szkice i obrazki (1886) Drobiazgi (1892) Opowiadania wieczorne (1895) publikuje wiele znanych do dnia dzisiejszego dzieł: Przygoda Stasia, Powracająca fala, Michałko, Antek, Katarynka, Kamizelka i inne. Powstają także powieści: Pałac i rudera, Dusze w niewoli i Anielka. W latach 80. XIX wieku koncentruje się na twórczości powieściowej. W tym okresie powstaje jego epicka panorama ówczesnej Warszawy z lat 1[zasłonięte]878-18 - powieść Lalka (1887-1889, a potem 1890). Pisze także powieść społeczno-obyczajową Emancypantki (1894). W swojej jedynej powieści historycznej Faraon (1897) przedstawia, na tle fragmentu historii starożytnego Egiptu, mechanizmy władzy, państwa i społeczeństwa. Faraon, jako powieść polityczna, był ulubioną książką Józefa Stalina; niektórym późniejszym czytelnikom przekładu angielskiego losy jej bohatera Ramzesa XIII przypominały tragiczną śmierć prezydenta USA Johna Kennedyego. Następnie w roku 1909 wydał jeszcze jedną powieść Dzieci, w której poddał krytyce rewolucję 1905 roku. A śmierć pisarza przerwała prace nad ostatnią, niedokończoną powieścią Przemiany (1[zasłonięte]911-19). Został pochowany na cmentarzu na Powązkach, gdzie na pomniku znajduje się napis "Serce serc". Twórczość Twórczość prozatorska Bolesława Prusa należy do największych osiągnięć literatury polskiej. Początkowo prezentował on nurt pozytywistyczny, później obrał kierunek realistyczny. Tematem jego wczesnej twórczości było przedstawienie krzywdy społecznej skontrastowanej z jałowością życia, zamkniętego w swoim świecie ziemiaństwa (Dusze w niewoli 1877, Anielka 1880). W tym czasie był Prus świadkiem tragedii losów ludzkich i niesprawiedliwości społecznej, spowodowanych w znacznej części zderzeniem z wczesnokapitalistyczną gospodarką (Powracająca fala 1880). Zachodzące zjawiska społeczno-gospodarce Prus poddawał w swojej twórczości analizie i ocenie. W latach 1953-70 ukazało się w 21 tomach wydanie Kronik. Twórczość Prusa najbliższa jest pracom takich pisarzy jak Karol Dickens i Anton Czechow. |