*Biologia - Claude A. Villee

Wydawnictwo: WRiL (Wydawnictwo Rolnicze i Leśne)

ISBN	brak
Liczba stron	1174
Oprawa	Twarda
Rok wydania	1976
Stan książki	dst*

                                *Więcej informacji na stronie

"Przedmowa autora

Szczególnym zadaniem każdego autora podręcznika jest staranne i właściwe dobranie tematów do omówienia, tak aby przedstawiony całokształt wiedzy z danego zakresu stanowił jasny obraz przedmiotu, nie zaciemniony nadmiarem szczegółów. Piszący musi przeto umieć utrzymać właściwy kurs sterując pomiędzy Scyllą zbytniej powierzchowności a Charybdą nadmiernego przeładowania szczegółami. W książce tej starałem się przedstawić ważniejsze fakty i zasady z dziedziny współczesnej biologii w taki sposób, aby uniknąć ich spłycenia, a także podawania zbyt wielu szczegółów. Na ogół zagadnienia dotyczące zjawisk życiowych budzą tak wielkie zainteresowanie, że powierzchowne przedstawienie problemu byłoby wobec nich objawem lekceważenia. Do zrozumienia nauk przyrodniczych potrzebna jest nie tylko znajomość wyników badań naukowych, tzn. faktów uzyskanych dzięki badaniom w tej dziedzinie, konieczne bowiem jest także wniknięcie w procesy, które umożliwiły zdobycie wiedzy naukowej. W rozdziale 1 omówiono metody naukowe w zarysie, we wszystkich zaś następnych podano przykłady prac eksperymentalnych ilustrujące współczesne metody naukowe stosowane w biologii.
W związku z eksplozją informacji w biologii, podobnie jak w innych dziedzinach nauki, przed każdym wykładowcą staje ogromne zadanie przedstawienia początkującym studentom koncepcji naukowych w sposób interesujący i zrozumiały. Aby te nowsze odkrycia zostały właściwie docenione i zrozumiane, muszą być rozpatrywane na tle klasycznych aspektów biologii. Celem cyklu wykładów z biologii ogólnej jest umożliwienie studentom poznania i uświadomienia sobie ogromnej różnorodności istot żywych, ich specyficznych przystosowań, przemian ewolucyjnych i wzajemnych stosunków ekologicznych. Jednocześnie wykłady te powinny podkreślać podstawową jedność życia oraz zasadnicze podobieństwa problemów, jakie stoją przed wszystkimi istotami żywymi i są przez nie rozwiązywane. Aby uporać się z tą rozległą dziedziną wiedzy, w pewnych programach wykładów z zakresu biologii kładzie się główny nacisk na gruntowne studia nad reprezentatywnymi roślinami i zwierzętami, w innych zaś koncentruje się uwagę na omawianiu ogólnych zasad biologicznych. Każdy z tych kierunków ma niewątpliwe zalety i w tej książce uczyniono próbę ich połączenia. Nie można żadnego z nich traktować zbyt skrajnie, ponieważ nie należy się spodziewać opanowania zasad bez zaznajomienia się z konkretnymi przykładami; podobnie trudno byłoby w pełni poznać typy roślin i zwierząt bez znajomości zasad biologicznych. Książka ta zawiera nieco więcej materiału, niż przewidują pewne programy biologii. Umożliwi to jednak każdemu wykładowcy położenie szczególnego nacisku na te zagadnienia, które uważa za najważniejsze, a uczącemu się — zapoznanie z tematami, które mogą być pominięte lub potraktowane bardzo pobieżnie w wykładzie. Omawiając wiele zagadnień z zakresu współczesnej biologii starałem się odróżniać fakty od teorii oraz poruszać problemy, które oczekują rozwiązania w przyszłości. W zasadzie biologowie nigdy nie byli zgodni co do tego, w jakiej kolejności należy wykładać poszczególne tematy z zakresu biologii ogólnej. Jest to zrozumiałe, ponieważ można podać racjonalne argumenty przemawiające za każdą z wielu możliwych kombinacji. Poszczególne działy biologii są tak ściśle wzajemnie powiązane, że znacznie łatwiej jest opanować każdy z nich, jeżeli pozna się wcześniej wszystkie pozostałe. Ponieważ jest to niemożliwe (wyjątek stanowią jedynie studenci powtarzający cykl wykładów!), każdy wykładowca musi wybrać taką kolejność omawiania zagadnień, jaka wydaje się mu najlepsza. Części i rozdziały składające się na tę książkę mogą być wykorzystywane w różnej kolejności.
Biologia nie jest zwykłym konglomeratem podanych w określonych proporcjach wiadomości z biologii molekularnej i klasycznej, botaniki i zoologii, anatomii i fizjologii, nauki o dziedziczności i ewolucjonizmu lub jakiejkolwiek innej dziedziny wiedzy o życiu. Aby podkreślić znaczenie zasad biologii, których znajomość jest podstawą studiów nad istotami żywymi, pewne fundamentalne uogólnienia biologiczne zostały pokrótce omówione w rozdziale 2. Uogólnienia te nie mogą być oczywiście w pełni zrozumiałe dla Czytelnika po pierwszym zapoznaniu się z nimi, będą jednak pomocne w opanowaniu materiału zawartego w dalszych rozdziałach.
Zmiany poczynione w niniejszym, szóstym wydaniu tej książki, odzwierciedlają szybki postęp, jaki dokonał się w naukach biologicznych w ostatnich latach. Był to okres niezwykłego rozwoju wiedzy o zjawiskach życia przebiegających na poziomie molekularnym, komórkowym, jak też na poziomie organizmów oraz
populacji biologicznych. Te nowe zdobycze wiedzy dostarczyły
dalszych danych świadczących o podstawowej jedności życia
i podobieństwie procesów życiowych zachodzących u wszystkich
organizmów, wiele bowiem z tych odkryć dokonano po raz
pierwszy w doświadczeniach z mikroorganizmami.
Obecne wydanie zawiera dwa zupełnie nowe rozdziały:
o behawiorze, czyli zachowaniu się zwierząt (rozdz. 26) oraz
o  ekologii człowieka (rozdz. 38). Całkowicie zrewidowano omówienie budowy komórki i organelli komórkowych, metabolizmu pośredniego, bioenergetyki, endokrynologu, organów zmysłów, autekologii i synekologii. Skorygowano również i rozszerzono wiadomości z dziedziny biologii molekularnej (zagadnienie kodu genetycznego i syntezy białek), a także omówienie zasad ewolucji. Znaczne zmiany wprowadzono też w wielu innych rozdziałach książki. Zmieniono wiele ilustracji i dodano liczne nowe; nowe rysunki do tego wydania wykonał Grant Lashbrook.
Po dwu rozdziałach wstępnych, omawiających nauki biologiczne, metodę naukową, źródła informacji naukowej i ważniejsze uogólnienia współczesnej biologii, w części 1, rozpoczynającej się rozdziałem 3, podano wiadomości dotyczące molekularnego podłoża życia oraz budowy materii (atomów, cząsteczek, wiązań chemicznych), struktury komórek i tkanek oraz ich architektury, jak też omówiono właściwości i składniki układów enzymatycznych, a także — w zarysie — metabolizm komórkowy, zwracając uwagę na zagadnienie, w jaki sposób żywe układy zdobywają i wykorzystują użyteczną biologicznie energię. Część 2 książki, poświęconą roślinom, otwiera omówienie współzależności biologicznych, obiegu materii oraz wzajemnego oddziaływania pomiędzy gatunkami roślin i zwierząt. Następnie podano opis procesu fotosyntezy oraz pewne współczesne hipotezy dotyczące wykształcenia się w procesie ewolucji autotroficznego sposobu odżywiania się. Z kolei omówiono ogólne właściwości fizjologiczne i morfologiczne komórek roślin zielonych, jak też strukturę i funkcje typowych roślin nasiennych. Część tę zamyka przegląd królestwa roślin z uwzględnieniem jego ewolucji. Podobny przegląd żyjących obecnie zwierząt bezkręgowych i kręgowych wraz z omówieniem ich przystosowań strukturalnych
i  funkcjonalnych podano w części 3 książki. Dość szczegółowo przedstawiono budowę narządów żaby, ponieważ zwierzę to jest często używane jako model do demonstrowania cech budowy kręgowców.
Część 4 poświęcono omówieniu budowy i funkcji układów narządów ciała człowieka i porównaniu ich z narządami innych kręgowców. Nowa część 5 książki traktuje o biologicznych podstawach zachowania się zwierząt. Przedstawiono w niej zasadnicze właściwości ośrodkowego układu nerwowego kręgowców i porównano go z układami nerwowymi niższych organizmów. Następnie omówiono receptory i efektory oraz — w zupełnie nowym rozdziale — zagadnienie integracji hormonalnej i jej roli w determinowaniu zachowania się zwierząt. Również nowy rozdział 26 poświęcono ogólnym zagadnieniom zachowania się zwierząt, zwracając uwagę na wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na liczne fascynujące przejawy tego zachowania się.
Część 6 książki obejmuje zagadnienia rozmnażania się i biologii rozwoju. Są one omawiane głównie pod kątem rozmnażania i rozwoju człowieka, jednakże w porównaniu z podobnymi zjawiskami występującymi u innych kręgowców. Cześć 7 traktuje
o dziedziczności i ewolucji. Na wstępie rozpatrzono istotę procesów mitozy i mejozy, fizyczne podłoże dziedziczności oraz zasady klasycznej genetyki. W rozdziale 30 podano w znacznym stopniu zrewidowane i przepracowane omówienie kodu genetycznego
i  przekazywania z pokolenia na pokolenie informacji genetycznej zaszyfrowanej w cząsteczkach DNA. Rozdział 31 poświecono rozważeniu zasad genetyki populacji, rozmnażania różnicującego oraz podstaw współczesnych koncepcji mechanizmu ewolucji.
W dalszym ciągu podano omówienie zasad i dowodów ewolucji, pewnych teorii dotyczących mechanizmów ewolucji oraz roli rozmnażania różnicującego jako „siły napędowe;'' w procesie ewolucji. Część ta kończy się rozważaniami na temat możliwych mechanizmów powstania życia na Ziemi. Przez cały tekst przewijają się — jako dwie główne nici przewodnie — problem pokrewieństwa ewolucyjnego oraz problem wzajemnych stosunków ekologicznych pomiędzy organizmami. W sposób zaś bardziej szczegółowy zostały one omówione w dwu końcowych częściach książki. Część 8 przedstawia całkowicie przepracowane omówienie zasad ekologii. W rozdziale 36 rozważono główne zagadnienia wzajemnych stosunków ekologicznych pomiędzy osobnikami; omówienie tych stosunków w odniesieniu do populacji i biocenoz, wraz z ich charakterystyką, jak też przystosowań, ekosystemów, oraz charakterystykę różnych stref życia (biomów) na lądzie, w morzu i wodach słodkich podano w rozdziale 37. Książkę zamyka nowy rozdział poświęcony człowiekowi i jego naturalnemu środowisku, zawierający rozważania pewnych trudnych problemów dotyczących zaludnienia, zanieczyszczenia biosfery i ochrony naturalnego środowiska człowieka."