|
Iwona Pietrzkiewicz
Biblioteka kanoników regularnych w Krakowie w XV i XVI w.
Kraków 2003
200 s., 24 cm
stan dobry
SPIS TREŚCI
Wstęp 5
Rozdział I ZAKON KANONIKÓW REGULARNYCH ŚW. AUGUSTYNA 18
Rozdział II KANONICY REGULARNI W KRAKOWIE 23
Rozdział III KSIĄŻKA W ŻYCIU ZAKONU 36
Ustawodawstwo zakonne a książka 36
Rys historyczny biblioteki zakonnej 43
Rozdział IV KSIĘGOZBIÓR KANONICKIEJ BIBLIOTEKI BOŻEGO CIAŁA 61
Realizacja przepisów bibliotecznych w bibliotece klasztornej 61
Zbiory do końca XVI w. - wielkość, układ i opracowanie64
Proweniencja księgozbioru 68
Zawartość treściowa księgozbioru 87
Rozdział V KULTURA INTELEKTUALNA ŚRODOWISKA W ŚWIETLE
BIBLIOTEKI BOŻEGO CIAŁA 126
Zakończenie 145
Wykaz skrótów 148
Wykaz źródeł i literatury 150
Indeks osobowy 177
Indeks miejscowości 189
Spis ilustracji 193
Biblioteka kanoników regularnych na krakowskim Kazimierzu to bardzo istotny ośrodek życia kulturalnego miejscowego środowiska, wpisany w historię miasta już od prawie sześciuset lat.
Celem niniejszej pracy jest nakreślenie dziejów i prezentacja zasad organizacji tego księgozbioru, analiza kanonickich przepisów bibliotekarskich opartych na regule i konstytucjach zakonnych, a także przedstawienie struktury treściowej biblioteki, która dokumentuje jej rolę w różnorodnej działalności zakonu i środowisku krakowskich uczonych w XV i XVI w. Zakonu, którego geneza i dzieje wskazują przede wszystkim na bardzo szeroko zakrojona działalność duszpasterską i rozwijanie służby liturgicznej. Środkiem do realizacji tych zadań była i jest nauka. Miejsce nauki, jako koniecznego warunku wytyczonego programu, dla wszystkich wspólnot kanonickich określili najpełniej paryscy „wiktoryni". Jego realizacja w krakowskiej pre-pozyturze Bożego Ciała jest widoczna zarówno poprzez kultywowanie tradycji ruchu „devotio moderna", zmierzającego do pogłębienia życia wewnętrznego zakonników, jak i w utrzymywaniu bliskich kontaktów z krakowskim środowiskiem uniwersyteckim, kierowaniu parafią, prowadzeniu szkoły i infirmerii.
Opracowanie dotyczy księgozbioru biblioteki kazimierskiej od momentu fundacji klasztoru kanoników regularnych w Kazimierzu, czyli roku 1405, do końca XVI w. Skupienie się na pierwszych dwu wiekach w blisko sześćsetletniej historii kazimierskich kanoników warunkowane jest zarówno zmianami dotyczącymi samej wspólnoty zakonnej, jak i zachowanymi źródłami. O przyjęciu takich ram chronologicznych zadecydował przede wszystkim niezwykle aktywny rozwój prepozytury Bożego Ciała w ciągu XV w. Wraz ze zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi, rozwojem idei renesansowych, a także postępami reformacji klasztor ulegał stopniowemu osłabieniu, czego kulminacją był kryzys wspólnoty zakonnej w drugiej połowie wieku XVI. Odrodzenie prepozytury kanonickiej nastąpiło wraz z objęciem w 1612 r. stanowiska prepozyta przez duchownego spoza klasztoru, Marcina Kłoczyńskiego, a oznaczało nie tylko umocnienie ośrodka kazimierskiego, ale i pojawienie się szeregu nowych fundacji zakonu. Wielkość kongregacji krakowskiej określiły w zasadzie dwa wieki: XV, który
wyznaczył jej byt na cały wiek następny, i XVII, w którym powołano całą grupę nowych placówek zakonnych na terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Na wybór końca XVI w. jako górnej granicy chronologicznej miał także wpływ zachowany tekst zarządzeń powizytacyjnych kardynała Jerzego Radziwiłła dla klasztoru kazimierskiego z 1596 i 1597 roku. Dokumenty te odegrały ważną rolę w próbach przezwyciężania kilkudziesięcioletniego kryzysu wspólnoty zakonnej. Dzisiaj, poza samym księgozbiorem, stanowią bardzo istotne źródło do poznania kazimierskiej biblioteki. Na ich podstawie można wysuwać wnioski dotyczące zarówno samych zasad korzystania z biblioteki, jak i jej zasobności. Kolejne tak bogate i bezpośrednie wiadomości dotyczące funkcjonowania biblioteki pochodzą dopiero z XVIII w. Przedstawione dzieje biblioteki obejmują znacznie dłuższy czas, od początku XV w. do początku XX w., co pozwala ukazać różnorodne losy księgozbioru, a zwłaszcza rozpraszanie najstarszej jego części w XVII-XVIII w.
Jak wiadomo, w bibliologii historycznej podstawowymi źródłami są - zachowany księgozbiór oraz biblioteczne spisy inwentarzowe.. Niestety, trudno prześledzić dokładnie proces wzrostu biblioteki kazimierskiej. Tutejsze archiwum kanoników regularnych dysponuje bowiem dość skromną ilością dokumentów odnoszących się do biblioteki. Z interesującego nas czasu nie zachował się niestety żaden, choćby fragmentaryczny, spis jej zawartości. Najstarszy rękopis inwentarzy bibliotecznych przechowywanych w archiwum kazimierskim pochodzi z lat 1[zasłonięte]692-16 i zawiera tylko spisy bibliotek konwentów w Wilnie i Bychowie. Prawie kompletny katalog wszystkich księgozbiorów kongregacji sporządził w latach 1[zasłonięte]704-17 wizytator Michał A. Gorczyński6, brak w nim jednak także opisu zbioru krakowskiego. Konwent generalny kongregacji nie podlegał bowiem wizytacjom zwyczajnym. Dwa znane katalogi biblioteki klasztoru Bożego Ciała pochodzą dopiero z XVIII i XIX w. Pierwszy datowany jest na rok 1741, a znajduje się dzisiaj w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, drugi - z lat 1[zasłonięte]810-18 - zachował się w trzech prawie (...)
Słowa kluczowe:
|
KOSZT WYSYŁKI:
- Niezależnie od ilości kupionych książek koszt wysyłki liczony jest tylko raz i wynosi:
- 7,50 polecony/paczka ekonomiczna
- 9.00 polecony/paczka priorytet
- Koszt wysyłki za granicę: ustalany indywidualnie
DODATKOWE INFORMACJE O WYSYŁCE I PŁATNOŚCI:
- Wysyłkę realizujemy 2 razy w tygodniu za pośrednictwem Poczty Polskiej
- Książki wysyłamy w bezpiecznych "bąbelkowych" kopertach
- Nie wysyłamy za pobraniem, nie ma także możliwości odbioru osobistego
- Forma płatności: płatne z góry (zwykły przelew/Płacę z Allegro)
- W przypadku większej ilości zakupionych książek, prosimy o wpłatę w terminie 10 dni - niestety nie przetrzymujemy zakupionych książek "na później":)
|