Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych
Mariusz Łaciak
rok wydania: 2013 (wyd.II)
stron: 152
oprawa: miękka
format: B5
Książka dotyczy bezpieczeństwa technicznego jednego z działów energetyki, tzn. energetyki gazowej, a szerzej gazownictwa.
Opisane zostały własności toksyczne i wybuchowe paliw gazowych stosowanych w gospodarce komunalnej i przemysłowej. Przedstawiono zagrożenia związane z budową i eksploatacją sieci i instalacji gazowych oraz metody zapobiegania ich powstawaniu. Szczególną uwagę poświęcono bezpieczeństwu użytkowania paliw gazowych i eksploatacji urządzeń gazowych. Po raz pierwszy w literaturze krajowej poruszono problematykę dotyczącą gazów skroplonych (LNG) i kriogeniki.
Drugi blok tematyczny to zagadnienia dotyczące gazów przemysłowych i ochrony środowiska.
Książka będzie użyteczna w pracy zarówno służb BHP, jak i osób zainteresowanych bezpieczeństwem pracy, pomoże zaznajomić się z zagrożeniami występującymi w branży gazowniczej i pozwoli, często przed czasem, je zdefiniować i skutecznie wyeliminować.
Stanowi również pomoc dydaktyczną dla osób przygotowujących się do egzaminów na uzyskanie świadectw kwalifikacyjnych eksploatacji i dozoru urządzeń gazowniczych.
Materiał zawarty w książce został zaktualizowany, z wykorzystaniem m.in. rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych (Dz. U. poz. 492), które weszło w życie z dniem 24 października 2013 r.
Książka została wzbogacona o pytania kontrolne wraz z odpowiedziami.
SPIS TREŚCI:
Wstęp 7
1. Gazy stosowane w przemyśle 9
1.1. Własności palne i wybuchowe gazów 9
1.2. Gazy przemysłowe 12
1.3. Skroplony gaz ziemny LNG 15
1.4. Paliwa gazowe 15
1.5. Analiza procesów spalania w aspekcie kontroli emisji zanieczyszczeń 18
1.6. Składniki paliw gazowych i ich właściwości toksyczne 19
1.7. Jakość gazu rozprowadzanego siecią gazową 24
1.8. Wymagania techniczne dotyczące budowy elementów wyposażenia instalacji rozprowadzania gazów węglowodorowych C3-C4 25
1.8.1. Wprowadzenie 25
1.8.2. Gazy węglowodorowe C3-C4 wykorzystywane do zasilania odbiorców 26
1.8.3. Sposoby zasilania odbiorców gazem węglowodorowym C3-C4 28
1.8.4. Zbiorniki magazynowe gazów węglowodorowych C3-C4 31
1.8.5. Przewody instalacji przyłączeniowych gazów węglowodorowych C3-C4 38
Pytania 42
2. Eksploatacja urządzeń i instalacji gazowych 43
2.1. Ogólne wymogi eksploatacyjne urządzeń gazowych 43
2.2. Instalacje i urządzenia gazowe 44
2.2.1. Zagrożenia i wytyczne 44
2.2.2. Zasady przeprowadzania kontroli stanu technicznego instalacji gazowych 46
2.3. Zakres wykonania okresowej kontroli stanu technicznego instalacji na paliwa gazowe 48
2.3.1. Kontrola stanu technicznego kurków głównych 57
2.3.2. Kontrola innych elementów wyposażenia instalowanych bezpośrednio w sąsiedztwie kurka głównego 57
2.3.3. Kontrola przewodów gazowych na poziomie piwnic 58
2.3.4. Przegląd techniczny odcinków przewodów gazowych do zaworów odcinających gazomierzy lub odgałęzień na poszczególnych kondygnacjach 59
2.3.5. Kontrola stanu technicznego gazomierzy 60
2.3.6. Zakres kontroli instalacji gazowych w poszczególnych mieszkaniach 60
2.3.7. Kontrola stanu technicznego urządzeń gazowych 61
2.3.8. Kontrola sprawności technicznej odprowadzenia spalin z urządzeń gazowych i wentylacji pomieszczeń, w których są instalowane 63
Pytania 64
3. Sieci gazowe 65
3.1. Układy zasilania gazem zakładów przemysłowych 67
3.2. Przewody wewnętrzne gazowych sieci przemysłowych 69
3.3. Organizacja i ogólne zasady prowadzenia prac gazoniebezpiecznych 70
3.4. BHP przy budowie i eksploatacji sieci gazowych 73
3.4.1. Roboty ziemne 73
3.4.2. Eksploatacja sieci gazowych i przyłączy 74
3.4.3. Przyjęcie sieci gazowych do eksploatacji 76
3.4.4. Przeprowadzanie prac na stacjach gazowych 78
3.5. Podłączanie nowo wykonanych gazociągów oraz przyłączy domowych 86
3.6. Przyłącza gazowe 87
3.7. Wymagania kwalifikacyjne pracowników 88
3.8. Usuwanie awarii sieci gazowych 89
3.9. Stan sieci gazowej 90
3.10. Kontrola sieci gazowej 91
3.11. Metody rehabilitacji technicznej gazociągów 93
Pytania 98
4. Zagrożenia pożarowe i wybuchowe 100
4.1. Warunki tworzenia się mieszanin wybuchowych 100
4.1.1. Inicjacja wybuchowa 103
4.1.2. Wybuch i jego parametry 106
4.1.3. Zagrożenie w pomieszczeniu kuchennym 108
4.2. Ocena zagrożenia wybuchem 110
4.2.1. Odpowiedzialność za ochronę przeciwpożarową 110
4.2.2. Wytyczne w zakresie określania przyrostu ciśnienia 111
4.3. Klasy odporności pożarowej 113
4.3.1. Część podziemna budynku 114
4.3.2. Wyłączenia od stosowania klas odporności 115
4.3.3. Odporność pożarowa elementów budynku 115
4.3.4. Przekrycie dachu 117
4.3.5. Pomieszczenia zagrożone wybuchem 117
4.3.6. Dach nad pomieszczeniem zagrożonym wybuchem 118
4.4. Usuwanie zanieczyszczeń z przewodów 118
4.5. Temperatura powierzchni urządzeń i instalacji 119
4.6. Zaopatrzenie w wodę do celów przeciwpożarowych 120
4.6.1. Stacje paliw, zbiorniki paliw 120
4.6.2. Zbiorniki materiałów palnych 121
4.6.3. Woda dla stref pożarowych 121
4.7. Strefy zagrożenia wybuchem i zasady ich wyznaczania 122
4.7.1. Podstawowe założenia 122
4.7.2. Zasięg stref przy rozpraszaniu naturalno-turbulentnym 125
4.7.3. Zasięg stref przy rozpraszaniu strumieniowym 125
4.8. Wentylacja jako jeden z głównych systemów bezpieczeństwa w gazownictwie 127
4.8.1. Zasady ustalania wentylacji naturalnej kategorii A 127
4.8.2. Kryterium występowania wentylacji kategorii B 129
4.8.3. Wentylacja w kotłowniach gazowych 131
4.9. Ochrona przeciwpożarowa, ochrona przed wybuchem 132
4.10. Wymagania budowlane 133
4.11. Oddziaływanie promieniowania cieplnego na ludzi i otoczenie 133
Pytania 136
5. Bezpieczeństwo i potencjalne zagrożenia ze strony LNG 137
5.1. Rodzaje zagrożeń LNG 137
5.1.1. Chmury (obłoki) par LNG 138
5.1.2. Niska temperatura 138
5.1.3. Rozwarstwienie skroplonego gazu ziemnego w zbiorniku 139
5.1.4. Gwałtowne odparowywanie LNG 141
5.1.5. BLEVE 144
5.1.6. Uderzenie hydrauliczne 144
5.2. Odparowanie metanu - etap rozładunku 145
5.2.1. Różnica ciśnień roboczych 145
5.2.2. Energia pochodząca od pomp 146
5.2.3. Wnikanie ciepła przez rurociąg rozładunkowy 146
5.2.4. Wnikanie ciepła do zbiorników metanowców 147
5.2.5. Pary powracające do zbiorników tankowców 147
5.2.6. Eksploatacja rurociągów procesowych 147
5.3. Odparowanie metanu - etap magazynowania 148
5.3.1. Wnikanie ciepła do wnętrza zbiornika 148
5.3.2. Nagłe spadki ciśnienia barometrycznego 148
5.4. Oddziaływanie LNG na środowisko 149
5.5. Zagospodarowanie oparów 149
5.6. Wymagania bezpieczeństwa w operacjach LNG 149
5.6.1. Pierwszy poziom zabezpieczenia (ang. primary containment) 150
5.6.2. Drugi poziom zabezpieczenia (ang. secondary containment) 151
5.6.3. Systemy ochronne (ang. safeguard systems) 151
5.6.4. Odległości bezpieczne (ang. separation distances) 152
5.6.5. Standardy branżowe/zgodność z przepisami 152
Pytania 153
6. Piece przemysłowe - obsługa i kontrola 154
6.1. Zasady obsługi pieców 157
6.2. Palniki gazowe 158
6.3. Prawidłowa obsługa palników gazowych 161
6.4. Eksploatacja pieców grzewczych 163
6.5. Wybuchy w urządzeniach piecowych 167
6.6. Uruchamianie pieców 169
6.7. Szkolenie załogi 171
Pytania 172
7. Ochrona środowiska w energetyce 173
7.1. Struktura zużycia energii 173
7.2. Elektrownie jako emitery zanieczyszczeń 173
7.3. Rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń 175
7.4. Ochrona wód 175
7.5. Urządzenia energetyczne emitujące hałas 178
7.6. Odpady paleniskowe 182
7.6.1. Właściwości odpadów paleniskowych 183
7.6.2. Wpływ składowisk odpadów paleniskowych na zanieczyszczenie atmosfery 184
7.6.3. Szkodliwość odpadów dla zdrowia 185
7.6.4. Odpady z półsuchej instalacji odsiarczania spalin (IOS) 186
7.7. Ochrona terenu 186
Pytania 187
8. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie zasad bhp 188
8.1. Odpowiedzialność karna pracodawcy 189
8.2. Odpowiedzialność pracownika 189
Pytania 189
9. Zbiorcze zestawienie pytań i odpowiedzi 190
Bibliografia 217
