AZS OKRES PRZEDWOJENNY 1[zasłonięte]908-19 RYSZARD WRYK 1990

27-06-2012, 7:16
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 49.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 2402757156

Miejscowość Kraków

Koniec: 16-06-2012 18:23:54

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Język: polski
Forma: tekst jednolity

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AKADEMICKI ZWIĄZEK SPORTOWY 1[zasłonięte]908-19

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W DOLNEJ CZĘŚCI AUKCJI (CZASAMI TRZEBA WYKAZAĆ SIĘ CIERPLIWOŚCIĄ W OCZEKIWANIU NA ICH DOGRANIE)

AUTOR -

WYDAWNICTWO, WYDANIE, NAKŁAD -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.

STAN KSIĄŻKI -
JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).

RODZAJ OPRAWY -

ILOŚĆ STRON, WYMIARY, WAGA -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)

ILUSTRACJE, MAPY ITP. -

KOSZT WYSYŁKI -
8 ZŁ - KOSZT UNIWERSALNY, NIEZALEŻNY OD ILOŚCI I WAGI, DOTYCZY PRZESYŁKI PRIORYTETOWEJ NA TERENIE POLSKI.

ZGADZAM SIĘ WYSŁAĆ PRZEDMIOT ZA GRANICĘ. KOSZT WYSYŁKI W TAKIM PRZYPADKU, USTALA SIĘ INDYWIDUALNIE WEDŁUG CENNIKA POCZTY POLSKIEJ I JEST ZALEŻNY OD WAGI PRZEDMIOTU. (PREFEROWANYM JĘZYKIEM KONTAKTU POZA OCZYWIŚCIE POLSKIM JEST ANGIELSKI, MOŻNA OCZYWIŚCIE PRÓBOWAĆ KONTAKTU W SWOIM JĘZYKU NATYWNYM.)

I AGREE to SEND ITEMS ABROAD. The COST of DISPATCHING In SUCH CASE, IS ESTABLISH ACCORDING TO PRICE-LIST of POLISH POST OFFICE SEVERALLY And it IS DEPENDENT FROM WEIGHT of OBJECT. ( The PREFERRED LANGUAGE of CONTACT WITHOUT MENTIONING POLISH IS ENGLISH, BUT YOU CAN OBVIOUSLY TRY TO CONTACT ME IN YOUR NATIVE LANGUAGE.)

DODATKOWE INFORMACJE - W PRZYPADKU UŻYWANIA PRZEGLĄDARKI FIREFOX MOŻE WYSTĄPIĆ BŁĄD W POSTACI BRAKU CZĘŚCI TEKSTU LUB ZDJĘĆ, NIESTETY NARAZIE JEDYNYM ROZWIĄZANIEM JAKIE MOGĘ ZAPROPONOWAĆ TO UŻYCIE INTERNET EXPLORERA LUB WYSZUKIWARKI "OPERA", Z GÓRY PRZEPRASZAM ZA NIEDOGODNOŚCI.
PRZY OKAZJI PRZYPOMINAM O KOMBINACJI KLAWISZY CTRL+F (PRZYTRZYMAJ CTRL I JEDNOCZEŚNIE NACIŚNIJ F), PO NACIŚNIĘCIU KTÓREJ Z ŁATWOŚCIĄ ZNAJDZIESZ INTERESUJĄCE CIĘ SŁOWO O ILE TAKOWE WYSTĘPUJE W TEKŚCIE WYŚWIETLANEJ WŁAŚNIE STRONY.

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS -

KLIKAJĄC TUTAJ MOŻESZ ŚCIĄGNĄĆ LUB OTWORZYĆ PLIK ZE SPISEM KOMPLETNYM

Akademicki
Sportowy
1[zasłonięte]908-19
Ryszard Wryk
Wydawnictwo Naukowe UAM
Poznań 1990
Okładkę projektował
PIOTR SIKORSKI
Materiał ilustracyjny wykorzystany w pracy pochodzi ze zbiorów Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, z Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie oraz ze zbiorów prywatnych.
Redaktor
IWONA WEGNER-MARUSZEWSKA
Redaktor techniczny
JACEK GRZEŚKOWIAK
„Na członkach AZS-ów ciążą nie tylko obowiązki rozwoju kultury fizycznej, ale i konieczność emanowania spośród swych szeregów jednostek twórczych, wyrobionych ideowo oraz gotowych do bezinteresownych poświęceń dla dobra Ojczyzny."
Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Warszawie, Warszawa 1937, S. 12 - 13.

SPIS TRESC

Wstęp........ .... 5
Rozdział I Ruch sportowy na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku............13
Rozdział II. Sport akademicki na ziemiach polskich w okresie zaborów . 24
1. Działalność pierwszych studenckich organizacji sportowych i turystycznych w galicyjskich ośrodkach akademickich..... "24
2. Powstanie i działalność Akademickiego Związku aportowego w Krakowie w latach 1908 -1918......... 48
Geneza AZS Kraków .......... 48
Struktura i rozwój organizacyjny AZS Kraków..... 88
Podstawy finansowe oraz obiekty i urządzenia sportowe ... 69 Główne kierunki i formy działalności: turystyka i krajoznawstwo
(77). narciarstwo (79), wioślarstwo (85), pływanie (90), tenis (91), piłka nożna (95). szermierka (97). kolarstwo (98), strzelectwo (98). łyżwiarstwo (98), lekkoatletyka (99), wychowanie fizyczne (100) ... 76
3. Początki sportu akademickiego w Warszawie (1916 -1918) . . . 102
Rozdział III. Akademicki Związek Sportowy w latach II Rzeczypospolitej . 114
1. Środowisko studenckie w Polsce (1918 - 1939)...... 114
2. Rozwój organizacyjny AZS i jego struktura...... 130
3. Podstawy finansowe........... 170
4. Urządzenia sportowe........... 180
Rozdział IV. Założenia programowe i główne kierunki działalności Akademickiego Związku Sportowego w okresie II Rzeczypospolitej . . . 192
1. Założenia programowe ..........192
2. Sport wyczynowy i jego osiągnięcia: lekkoatletyka (195), siatkówka (209), koszykówka (216), hazena (224), piłka ręczna (225). piłka nożna (2i27), rugby (232), hokej na trawie (23(3). tenis (234). tenis stołowy (240), szermierka (241), boks (249). strzelectwo sportowe (252), łucznic-ctwo (254), pływanie (255), skoki do wody (263), piłka wodna (263), wioślarstwo (265), kajakarstwo (27(2). żeglarstwo (274), sport motorowodny (277), sport motocyklowy (279). kolarstwo (280), narciarstwo (281), łyżwiarstwo (287), hokej na lodzie (290), taternictwo (296) . . 195
3. Upowszechnianie "wychowania fizycznego i aportu..... 300
4. Wkład Akademickiego Związku Sportowego w kształtowanie struktury organizacyjnej polskiego sportu........ 323
Zakończenie .............. 342
Aneksy ............... 350
Bibliografia .............. 387
Indeks nazwisk ............. 399
Association Academiąue de Sport dams les annees 1908 - 1939 (Resume) . . 415
Students? Sports and Athletics Club 1908 - 1939 (Summary) .... 418

WSTĘP

Historia wychowania fizycznego i sportu, czy też szerzej ujmując kultury fizycznej, traktowana jako tzw. historia branżowa, jest w naukach historycznych dyscypliną stosunkowo młodą. W Polsce dopiero w latach pięćdziesiątych bieżącego stulecia problematyka ta trafiła na warsztaty badawcze historyków. Dzisiaj, już chociażby z uwagi na dynamiczne zmiany w sporcie dostrzegalne w ostatnich kilkudziesięciu latach oraz jego wielorakie powiązania z zachodzącymi we współczesnym świecie procesami kulturowymi, społeczno-politycznymi i gospodarczymi, nikt nie kwestionuje potrzeby prowadzenia dociekań naukowych w tym zakresie. Sport jest bowiem takim samym zjawiskiem społecznym, a więc d historycznym, jak nauka, oświata, teatr, technika i wiele innych dziedzin isprzężonych bezpośrednio z ogólnym procesem rozwoju społeczeństwa, wychowania i kultury. Tak więc sport stanowi integralną część historii danego miasta, regionu, środowiska, społeczeństwa, narodu czy też państwa, a zbadanie jego przeszłości pozwala pełniej naświetlić i zinterpretować obraz dziejów. Jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich historyków Tadeusz Lepkowski napisał wręcz, że „nieuznawanie sportu jako ważnej, integralnej części narodowej historii prowadzi do jej okrojenia, a nawet zafałszowania" K
Dzieje sportu polskiego nie doczekały się dotychczas w historiografii pełnego syntetycznego opracowania. Złożyło się na to wiele przyczyn, a główne z nich to brak źródłowych badań szczegółowych odnoszących się do poszczególnych regionów kraju, środowisk, dyscyplin sportowych,
instytucji i organizacji. Praca niniejsza ma za zadanie wypełnić jedną z luk, jaką do tej pory w piśmiennictwie naukowym stanowi sport akademicki. Autor postawił sobie za cel, by po raz pierwszy w sposób usystematyzowany przedstawić powstanie, rozwój i działalność Akademickiego Związku Sportowego w latach 1908 - 1939.
Ramy chronologiczne pracy podane zostały w jej tytule, co nie wymaga szerszego komentarza. Jeżeli chodzi o zakres terytorialny, to do roku 1918 rozważania nasze obejmują środowiska akademickie Galicji i Warszawy, a dla okresu II Rzeczypospolitej — obszar państwa polskiego. Przy takim założeniu nie objęto więc badaniami działalności AZS w Wolnym Mieście Gdańsku. Postąpiono tak głównie ze względu na odmienne stosunki społeczno-polityczne panujące na tym terenie w latach 1920 - 1939. Ponadto wzięto pod uwagę fakt źródłowego przedstawienia historii gdańskiego AZS od momentu powstania do 1939 r. w literaturze naukowej i popularnonaukowej2.
W pracy zastosowano układ chronologiczno-problemowy. Rozdział I ma charakter wprowadzający — przedstawiono w nim ruch sportowy na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku. Chodziło nam zarówno o ukazanie tła zjawisk, które towarzyszyły powstaniu AZS. jak i o uwypuklenie jego pionierskiego wkładu w .rozwój kultury fizycznej w Polsce. W rozdziale II scharakteryzowano pierwsze polskie studenckie organizacje sportowe, powstanie i działalność krakowskiego AZS do 1918 r. oraz narodziny sportu akademickiego w Warszawie w latach I wojny światowej. Dwa kolejne rozdziały traktują o AZS w okresie II Rzeczypospolitej. Omówiono w nich zagadnienia organizacyjne, czynniki determinujące rozwój oraz główne kierunki działalności AZS. Charakteryzując rozwój poszczególnych dyscyplin sportowych w klubach akademickich, kwestie upowszechniania wychowania fizycznego i sportu oraz przedsięwzięcia organizacyjne, starano się akcentować zwłaszcza te fakty, które pozwalają określić miejsce i rolę AZS w rozwoju kultury fizycznej w okresie międzywojennym. Na końcu pracy zamieszczono aneksy, w których ujęto najważniejsze osiągnięcia sportowe uzyskane przez zawodników AZS w igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach Europy, akademickich mistrzostwach świata i mistrzostwach Polski.
Podstawę źródłową rozprawy stanowią materiały archiwalne, źródła drukowane, prasa i czasopisma oraz wspomnienia i relacje. Stan źródeł archiwalnych dotyczących podjętego tematu nie jest zadowalający. W wyniku działań wojennych zaginęły akta poszczególnych klubów akademickich. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. spłonęły zabezpieczone we wrześniu 1939 r. materiały Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych oraz AZS Warszawa 3. Ocalały jedynie niemal w komplecie akta AZS Kraków z lat 1909 - 1939, znajdujące się dziś w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Oprócz korespondencji urzędowej, statutów i regulaminów, preliminarzy budżetowych, spisów członków, zdeponowane są tam kompletne sprawozdania roczne AZS Kraków. Ponadto w archiwum tym natrafiono na szereg interesujących materiałów dotyczących sportu i wychowania fizycznego we Wszechnicy Jagiellońskiej w końcu XIX i początkach XX wieku oraz stanowiska władz uczelni na temat stanu zdrowotnego studentów.
Ze źródeł zdeponowanych w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie (Zespół Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego) do naszych badań wykorzystano: a) fragmentaryczną korespondencję pomiędzy PUWFiPW a klubami akademickimi oraz Centralą AZS; b) projekty statutów; c) materiały zarządów klubów; d) wytyczne władz dotyczące gospodarki finansowej; e) oceny pracy organizacji społecznych dokonywane przez DOK; f) preliminarze i rozliczenia z otrzymywanych subwencji; g) protokóły z posiedzeń władz centralnych na temat wychowania fizycznego studentów; h) sprawozdania klubów i związków sportowych; i) notatki pracowników PUWFiPW. Spośród tych źródeł szczególnie cenne okazały się materiały sprawozdawcze AZS Warszawa z lat 1[zasłonięte]933-19 oraz szczegółowy protokół walnego zebrania tego klubu z 13 III 1937 r. Na ich podstawie można bowiem odtworzyć sytuację, jaka panowała w AZS po wprowadzeniu w marcu 1933 r. nowej ustawy o szkołach akademickich.
W tych dwóch archiwach natrafiono na największą ilość materiałów, na których oparto tok naszych wywodów. W innych natomiast archiwach spenetrowane źródła w interesującym nas przedmiocie są szczątkowe lub fragmentaryczne, jednak ich przydatność jest niepodważalna. Przykładowo szereg istotnych informacji na temat początków sportu studenckiego we Lwowie znaleźć można w spuściźnie nestora polskiej turystyki Mieczysława Orłowicza, zdeponowanej w Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Z kolei w Archiwum Zarządu Głównego AZS znajdują się bardzo cenne materiały biograficzne. Poszukiwania w krajowych
archiwach uczelnianych, oprócz Uniwersytetu Jagiellońskiego, przyniosły — jak na razie — bardzo nikłe efekty. Autor nie miał możliwości przeprowadzenia kwerendy w archiwach uczelnianych Lwowa i Wilna, w których przypuszczalnie znajdują się materiały dotyczące działalności AZS w tych ośrodkach w okresie międzywojennym 4.
Korzystano także z materiałów pozostających w rękach prywatnych. Były to głównie kroniki sekcji i drużyn, sprawozdania, zestawienia statystyczne, korespondencja i wycinki prasowe. Stanowiły one ważkie uzupełnienie źródeł rękopiśmiennych zdeponowanych w archiwach. Szczególnie cenne były tutaj materiały udostępnione przez Donatę Rudzińską, Tadeusza Macińskiego, Władysława Twardo, Aleksandra Pilarskiego, Zenona Różewicza, Władysława K. Nadratowskiego, Kazimierza Waltera i Adama Ćwiklińskiego.
Istotnym ułatwieniem w odtworzeniu historii AZS w omawianym okresie były źródła drukowane o charakterze urzędowym, jak: rozporządzenie ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, ustawy, regulaminy i statuty, sprawozdania i kroniki urzędowe, sprawozdania organizacji studenckich i sportowych, kalendarze i informatory akademickie. Z wymienionych źródeł dużą wartość poznawczą dla okresu zaborów mają kompletne sprawozdania Akademickiego Klubu Turystycznego i Akademickiego Związku Sportowego Młodzieży Polskiej we Lwowie oraz AZS Kraków. Natomiast dla lat II Rzeczypospolitej szczególnie ważne .są sprawozdania AZS Warszawa (1937 r., 1938 r.), AZS Poznań (1930/31, 1933/34), Sekcji Narciarskiej AZS Kraków (1931/32, 1932/33, 1933/34, 1934/35) oraz polskich związków sportowych.
Ważką rolę w odtwarzaniu dziejów sportu odgrywa prasa codzienna i czasopisma. Kwerendą objęto kilkadziesiąt tytułów dzienników, czasopism studenckich i sportowych oraz periodyków. W prasie codziennej natrafiono na wiele szczegółowych informacji, których niejednokrotnie nie można było znaleźć w innych materiałach. Dla naszego tematu najbardziej przydatne okazały się dzienniki „Czas", „Kurier Warszawski" i „Słowo Polskie". Nie wykorzystaliśmy natomiast dzienników z okresu II Rzeczypospolitej, bowiem koncentrowały się one głównie — jeśli chodzi o interesujące nas zagadnienia — na rejestrze wyników sportowych. Te natomiast czerpaliśmy z prasy sportowej zarówno ogólnopolskiej, jak i lokalnej. Takie czasopisma, jak „Przegląd Sportowy", „Akademicki Przegląd Sportowy", „Stadion" zawierają szereg artykułów problemowych o sporcie akademickim z uwzględnieniem czynników determinujących jego rozwój. Tygodnik „Stadion" w latach dwudziestych zamieszczał ofi-
cjalne komunikaty Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych. Z prasy studenckiej na szczególną uwagę zasługują: „Akademik", „Akademik Polski", „Brzask", „Wiadomości Akademickie" i „Dekada". Na łamach tych pism znaleziono istotne informacje dotyczące zarówno zagadnień organizacyjnych, jak i artykuły problemowe o roli i znaczeniu AZS w życiu studenckim oraz wychowaniu fizycznym w szkołach wyższych6.
Korzystając z wyżej wymienionych materiałów, autor starał się uwzględnić fakt, że informacje prasowe nierzadko zawierają pewne błędy faktograficzne i dlatego też nie mogą stanowić jedynego źródła przy wyciąganiu wniosków i formułowaniu uogólnień.
Źródła archiwalne, drukowane i prasowe uzupełnia literatura wspom-nieniowo-pamiętnikarska. Wspomnienia niemal zawsze są subiektywne, trudno im jednak odmówić znamion autentyczności i oryginalności. Ich podstawową zaletą, obok opisu zdarzeń minionych, jest ukazanie atmosfery tych zdarzeń oraz powiązanie narracji o przeszłości z osobistą refleksją. Atmosfera pracy organizacji społecznych stanowi bowiem swoistą sferę pozadokumentalną ich działalności, funkcjonującą głównie w świadomości ludzkiej. Stąd trudna jest do odtworzenia wyłącznie na podstawie źródeł oficjalnych, drukowanych. Historyk sportu w swych pracach badawczych niejako zobowiązany jest posiłkować się literaturą wspomnie-niowo-pamiętnikarską. Spróbujmy więc wymienić najważniejsze pozycje interesującego nas zagadnienia.
Tematykę sportu akademickiego w początkach bieżącego stulecia poruszają autorzy czterech prac. Nestor polskiej turystyki Mieczysław Orło-wicz w swoich obszernych wspomnieniach dwa rozdziały poświęcił pionierskim latom sportu studenckiego we Lwowie 6. O rozwoju szermierki wśród lwowskich studentów pisał Stanisław Laskownicki7. Natomiast pierwsze lata działalności AZS Kraków przedstawili Walery Goetel8 i Jan Gebethner". W wydawnictwie „Sport i Turystyka" oraz Krajowej Agencji Wydawniczej ukazały się prace kilku wybitnych zawodników AZS okresu międzywojennego, a mianowicie Rogera Yereya 10, Adama Papee ",
Jadwigi Jędrzejowskiej 12 i Tadeusza Makowskiego13. Krótkie teksty wspomnieniowe zamieszczane były w wydawnictwach jubileuszowych, jednodniówkach czy też w prasie sportowej. W 1985 r. ukazała się obszerna praca pt. Akademicki Związek Sportowy 1908 -1983. Wspomnienia i pamiętniki u, która poprzez pryzmat wspomnień ukazuje 75-letnią działalność Związku. W książce tej na 36 opublikowanych tekstów 23 traktują o AZS w interesującym nas przedziale czasowym. Szczególną wartość poznawczą posiada zamieszczony tam dziennik z lat 1[zasłonięte]927-19 czołowego polskiego tenisisty Przemysława Warmińskiego. W pracy wykorzystano także wspomnienia nie publikowane.
Obok wspomnień posiłkowano się również relacjami pisemnymi i ustnymi zawodników, trenerów i działaczy AZS. Wniosły one sporo ciekawych informacji oraz szerzej wyjaśniły te problemy, które nie znalazły odbicia w innych źródłach. Z inicjatywy autora w latach 1983 -1984 w Wilkasach k. Giżycka przeprowadzono tygodniowe spotkania dyskusyjne z .seniorami sportu akademickiego, z których obszerne stenogramy przechowywane są w Archiwum Zarządu Głównego AZS w Warszawie. Zarówno do wspomnień, jak i relacji podchodzono z pewną ostrożnością, gdyż zawierają one niejednokrotnie znaczne nieścisłości, a ponadto ciąży na nich — co już podkreślano — piętno subiektywizmu. Starano się zbytnio nie sugerować zawartymi w nich ocenami, a raczej konfrontować je z innymi źródłami.
Pomimo doniosłej roli, jaką na przestrzeni kilkudziesięciu lat odegrał AZS w rozwoju polskiej kultury fizycznej, ruchu studenckim oraz szkolnictwie wyższym nie doczekał się on w historiografii pełnego opracowania. Brak jest prac monograficznych traktujących o historii AZS w skali całego kraju. Do takiego miana nie może pretendować wydana w 1962 r. praca Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego 15. Jest to bowiem opracowanie o charakterze okolicznościowo-jubileuszowym, swoisty rodzaj księgi pamiątkowej. Nie jest ono jednak pozbawione zalet. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim bogatą ikonografię, zestawienia wyników sportowych, ciekawy dobór wspomnień i relacji oraz zwięzłe noty biograficzne najwybitniejszych zawodników, trenerów i działaczy. Podobny charakter mają wydawnictwa przygotowane z okazji 60-lecia
i 75-lecia AZS16, choć są one znacznie skromniejsze objętościowo. Pierwszą próbą całościowego spojrzenia na działalność AZS w badanym okresie jest artykuł mojego autorstwa zamieszczony w miesięczniku ,,Sport Wyczynowy" 17, gdzie szkicowo omówiono rozwój organizacyjny Związku, osiągnięcia sportowe oraz zaakcentowano jego rolę w rozwoju kultury fizycznej.
Na temat działalności AZS w latach zaboru austriackiego mamy tylko jedno opracowanie wydane w 1923 r. z okazji 15-lecia organizacji18. W pracy tej dominuje nurt wspomnieniowy, choć nie brak w niej również pewnych uogólnień i ocen. Podkreślić należy, iż wobec braku innych opracowań spełnia ono po dziś dzień ważką funkcję poznawczą — informuje o genezie AZS Kraków i pierwszych latach jego działalności.
Również skromnie prezentuje się literatura traktująca o AZS w okresie II Rzeczypospolitej. Dysponujemy tutaj właściwie tylko wskazanymi już wcześniej pracami o AZS Gdańsk oraz monografią Seweryna Warsic-kiego poświęconą AZS Poznań". Praca S. Warsickiego jest pierwszym w piśmiennictwie naukowym opracowaniem przeszłości AZS. Mimo iż autor w odniesieniu do okresu międzywojennego oparł się na stosunkowo wąskiej bazie źródłowej (co spowodowało niekiedy uchybienia w sferze faktograficznej i interpretacyjnej), praca ta posiada istotne walory poznawcze. Z innych ośrodków akademickich, w których w okresie II Rzeczypospolitej prowadził działalność AZS, dysponujemy jedynie opracowaniami dotyczącymi Lwowa 20, Lublina21 i Wilna 22. Trzeba tutaj wyraźnie podkreślić, że są to prace o charakterze jubileuszowym. Dominuje w nich zasadniczo rejestr ważniejszych wydarzeń oraz wyników sportowych.
Dotychczas nie podejmowano prób opracowania historii AZS Cieszyn,
AZS Kraków oraz jednego z najprężniej szych klubów sportowych okresu międzywojennego, którym był AZS Warszawa. Jeśli chodzi o ten ostatni, to należy tutaj wspomnieć o wydanej w 1939 r. w niewielkim, bo liczącym zaledwie 200 egzemplarzy nakładzie, pracy na temat gier sportowych w tym klubie 23. Jednak i ona ma charakter rocznicowy — przeważają w niej teksty wspomnieniowe. Jej zaletę stanowią zestawienia tabelaryczne, rejestr osiągnięć sportowych oraz bogata, dziś już wręcz o ważkim znaczeniu historycznym, ikonografia.
Próbą szerszej oceny dotychczasowej działalności AZS była zorganizowana przez Zarząd Główny AZS oraz Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Rzeszowie w dniach 7-8 grudnia 1984 r. ogólnopolska konferencja naukowa na temat „Sport i wychowanie fizyczne w środowisku akademickim". W sekcji historycznej wygłoszono 18 referatów i komunikatów. Koncentrowały się one zasadniczo na wkładzie AZS do rozwoju poszczególnych dyscyplin sportowych. Zwłaszcza wystąpienia poświęcone wioślarstwu, szermierce, piłce ręcznej i siatkówce pogłębiły i poszerzyły stan dotychczasowej wiedzy w przedmiocie naszych badań24.
W sumie więc zagadnienia stanowiące trzon niniejszej rozprawy zostały tylko wycinkowo omówione w historiografii25, co potwierdza celowość podjętych badań. Jest rzeczą oczywistą, że prezentowana praca nie wyczerpuje w pełni wszystkich problemów związanych z działalnością AZS w latach 1908 - 1939. Wynika to zarówno ze stanu badań w tym przedmiocie, jak i niedostatku źródeł. Przy rekonstrukcji historii AZS zastosowano metodę opisu a nie syntezy. Uczyniono to celowo, wychodząc z założenia, że badania szczegółowe będą stanowiły materiał wyjściowy przy opracowywaniu syntezy sportu polskiego.

INDEKS NAZWISK

Abczyński Henryk Achmatowicz Adamcio Adamczak Stefan Adamiak Adamowicz Wacław Adamowski Tadeusz „Ralf" Adelt Tadeusz Ader Alfred Ajdukiewicz Kazimierz Aleksandrowicz Helena Aleksandrowicz Jerzy Amblard Louis Anacka Zeneida Anczyc Władysław Andrzej ewski B Andrzejewski Kazimierz Balbczyszyn Stanisław Babicki Czesław Bacąuet Maurice Badeni Maria Balcer Mieczysław Balcerkiewicz Franciszek Balicki Marian i Baliński Jundziłł Jan Bałtruszajtis Jan Banaszewska Renata Banaszkiewicz W Baran Jan Baran Józef Baranowski Andrzej Baranowski Bogdan Barbaro Barwicki W Barycz Henryk Baszkoff Eugeniusz Baszkoff R Batiukówna Jadwiga Baworowski A Bazylczyk Roman Bącler Mieczysław Bączyński Bąkowska Jadwiga Bąkowski Antoni Bąkowski Stanisław Bechner Kazimierz Beck Józef Bednarek Józef Bejkowski Michał Bełdowski Zbigniew Berezowski Jan Berliński Bernadzki Bernaś Bernolak Karol Berski Leon Betley Beym Marian Bezdek Stanisław Biegańska Wanda Bielobradek Władysław Bielska Bieniarzówna Janina Bieniawski Bienkowski Wiesław Biernacki Kazimierz Biernacki Stanisław Bilgeri Georg Bili Zdzisław Birkenmajer Wincenty Biskupska Irena Blaszkowska Helena Blauth Blicharski Marian Błoński Józef Bober Antoni Bobińsika Celina Bobkowski Aleksander Bobkowski Henryk Bobrowski Włodzimierz Bobrzyński Karol Bocheński Kazimierz Bodal Franciszek Bodnarówna Boguiszewski Sergiusz Baguth Jerzy Bohusz S Boniecka Maria Boniecki Aleksander Borkowska Borkowiski Józef Borowska Maria Boski Władysław Bośniacki Zygmunt Brandt Magda Bratek Walery Brencz Maksymilian Brochocki Stanisław Brodniewicz Aleksander Browiński Józef Brucz Zofia Brudziński Józef Bruszkiewicz Halina Brymas Alicja Bryzemejster Edward Brzeziński Józef Brzeziński Rudolf Brzozowski Julian Brzustowska Irena Bujak Rudolf Bujwid Jan Bujwid Odo Bujwidówna Helena Bujwidówna Jadwiga Buksborn Bunsch Zofia Busz Jacek Byczkowski Tadeulsz Bystrzyńska Zofia Cegielska Barlbara Cena Bolesław Cena Mieczysław Cepurski Wilhelm Cergowski Lech Challier Otton Chechelski Chełmicki Ludwik Chlijpalski Chłapowski K Chłopicki Józef Chmielewski Jan Chmielewski Janusz Chmielewski Witold Chociwski Janusz Chojnacki Kazimierz Chojnaoki Paweł Chojnowski Andrzej Chowanny Chrupczałowska Stanisława Chrzęszczewski Tadeusz Chwaściński Bolesław Chyliński Cichowski M Ciechanowski Stanisław Ciesielski Tadeusz Ciszewski Józef Cudek Jan Cybulski Stanisław Czajkowski Czajkowiski Zygmunt Czaplicki Edmund Czaplicki Marceli Czarnocka Aldona Czarnocka Wanda Czarnocki Wacław Czarnota T Czaykowski Józef Czech Bronisław Czech Zbigniew Czechowiczówna M Czechowski Tadeusz Czepurska Józefa Czerwiakowski Jan Czerwiński J K Czerwiński Sławomir Czerwiński Witold Czetwertyński Stanisław Czeżowiski Tadeusz Czuba Czubiński Antoni Czyński Andrzej Czyżowski Bolesław Czyżowski Zygmunt Ćwikliński Adam Dandelski F Danielewicz Ludomir Daukszanka J Daszyński Stefan Dawidowsfci Maria Dąbrowski Feliks Dąbrowski Henryk Dąbrowski Junosza Wiktor Dąbrowski M Dąbrowski Zygmunt Dekler Zygmunt Denhoff Czarnocki Wacław Denisch Ryszard Dereziński Henryk Derwiński Mieczysław Deutsch Czesław Dęlbińska Krystyna Diaczek Stanisław Długosz Jan Długoszewski Włodzimierz Dłuski Kazimierz Dmochowski Jan Dobrowolski Henryk Dobrowolski J Dobrowolski Władysław ^ i Dobrucki Leszek Doerman Antoni Doerman K Domańska Janina Domański Witold Domosławśki Bogdan Dorawski Jan Kazimierz Doroszewski Witold Dowbor Bohdan Dowbor Muśnicka Zofia Dowborowa Anna Drecki Bronisław Drenżek Władysław Drewnowski Kazimierz Drojecka Róża Drozd Stanisław Drymmer Wiktor Drzewiecki Jerzy Drzewosowski Władysław Drzymuchowska H Dubieńska Wanda Duchówna Markowska Jadwiga Dudryk Maksymilian Dulętoina Maria Dunin Alina zob Przygórska Dunin Alina Duplicki Wacław Duipont Charles Diirr Jan Dutkiewicz Marceli Dutkiewicz Władysław Dynowski K Dziadowczyk Maria Dziurzyński Tadeusz Ehrlich Alojzy Ejchorn Franciszek Ermme Franciszek i Englert Estreicher Ewa Etttager Alfred Facher Stanisław Falkiewicz Wacław Farlow Harold Fedorowski Ferencz Ferens Adam Ferenis Stanisław Ferens Wanda Fiedorowicz Stanisław " Fierich Franciszek Fierich Ksawery Filipajtis Eugeniusz Finkel Ludwik Fischer Jan Fischer Stanisław Foerster Alfons Franćić Mirosław Freiwald Felicja Friedrich Tadeusz Frischer Fronczak Fulanski Mieczysław Gabaszewicz Władysław Gadomski Gadomski Adam Gadomski Jan Gaj Jerzy Gajewski Adam Gajęcka Jadwiga Gajęćki Stefan Galica Andrzej Galiński Gałecka Jadwiga Gałęzowski Tadeusz Gałkowski Garlicki Andrzej Gaszyński Andrzej Gawenda Adam Gazioki Michał Gąsiorowska Wanda Gąssowski Janusz Gąssowski Wacław Gebert Jerzy Gebethner Jan Geislerowa Gendera Stefan Gerutto Witold Gędzierski Stanisław Gieruszyński Feliks Gierzod M Gilewicz Zygmunt Glabisz Leonard Glabisz Włodzimierz Glinka Zygmunt Głąblński Stanisław Głodkiewicz Mieczysław Głowacki Włodzimierz Głuiszek Zygmunt GniewTtowski Wacław Godlewski Czesław Godlewski Emil Godlewski Józef Goetel Walery Golcz Jerzy Golczewski Goldman Stefan Goliczyn Stanisław Gomulicki Juliusz Wiktor Gorazdowska Maria Gordziałkowski Otto Gorloff Olga Gosiewski Wiktor Gotard Zygmunt Górawski Górski Lech Górzyński Zygmunt Grabowiecka Leokadia Grabowiecki Jan Grabowska Jadwiga Gralbowski Jam Grabowski Jerzy Grabowski Józef Grabowski Tadeusz Grabski Władysław Graczyk Gralewski Wacław Grefner A Gregołajtis Jerzy Groblewska S Grochowski Antoni Gródecki Roman Grodzki Marian Grodzki Stefan Gronkiewicz Gronowska Rowećka Gertruda Grot Zdzisław Grotowska Jadwiga Gruner Julian Grużewski Henryk Grygolis Grzechowiak Florian Grzimielewski Grzyb Grzywak Aleksander Gumkowski Aleksander Gutry Stefan Gzell Ryszard Habzda Stanisław Hahn Wiktor Hajduk Stanisław Hajduk Zbigniew Haliński Władysław Haluza Zbigniew Hałaburda Kazimierz Hałagas Hann Mieczysław Hartwig Edward Haspel Mieczyisław Hawelski Zdzisław Hądzelek Kajetan Heinrich Antoni Heinrich Władysław Henneberg William Herse Adam Higerslberger Jan Hirach Wilhelm Hirsch Władysław Hoesick Ferdynand Hoeyr Henryk Hoffa Hoffmann Karol Hoffmann Marian Holfeier Eugeniusz Holfeier Kozłowska Edyta Hołownia Romuald Hołubianka Zofia Horain Witold Horodyński Mieczysław Hrebenda Michał Hubasiewicz Hubel Stanisław Hubert Hulanicka Alina Hulanicki Witold Hulewicz Jan Hiiller Hans Humpola Jan Hubert Bronisław Hutten Czapski Bogdan Hyla Rudolf Iwanow Szajnowicz Jerzy Iwaszkiewiczówna Iżycka Maria Jabłczyńska Hanna Jabłońska Janina Jabłoński Jabrzemski Leonard Jabrzemski Roman Jachner Stanisław Jaczewski Bogdan Jagalski Wiktor Jakimowicz Władysław Jakubowska Henryka zofo Młodzianow ska Jakubowiska Henryka Jakubski Antoni Janczarski Ludwik Janczewski Edward Janczewski Lucjan Janicki Piotr Janicki Stanisław Jankiewicz Kazimierz Janusz B Jarecki Stanisław Jarocki Władysław Jaroszewski Wiesław Jasieńska Wanda Jasiński J Jaskulśki Adam Jastrzębski Antoni Jastrzębski Janusz Jaszczuk Jerzy Jaśkowiakówna B Jaśnikowska Irena Jaworowski Tadeusz Jawonski Jerzy Jaworski Józef Jaworski Józef (żeglarz) Jaxa Bykowski Stanisław Jentys Czesław * Jenłys Stanisław Jentys Władysław Jerczyńska Elżbieta Jeśinian Eugeniusz Jezierska Zofia Jeziorowski Henryk H * Jędruszczak Tadeusz Jędrzejewicz Janusz Jędrzejewski Ryszard Jędrzejowska Jadwiga Jętkiewiczówna Zofia Jopkówna Jordan Henryk Josse Jerzy Józefowski Jucewicz Leon i Jura&z Antoni Jurjewicz Kazimierz Jurkowski Aleksander Kaczanowski K Kaczmarek Zygmunt Kaczmarek M Kałbarczyk Janusz Kaleński Gustaw Kalieiński Eugeniusz Kaliciński Wiktor Kaliński Bogulsław Kallenbach Artur Kameoka Irena Kamieńska Renata Kandziora Paweł Kania Kannenberg Franciszek Kapuściński Stanisław Karczewski Leszek Karczewski Zdzisław Karolczak Kazimierz Karpiński Adam ( Karpiński Jerzy Karpiński Kazimierz Kasperkiewicz Jan Kasperkówna Stefania Kasprzak Jarogniew Kasprzak Zdzisław Kaszubowski Paweł Kawa Franciszek Kawalec T Kawałek Ludwik Kawałkowski Aleksander Kazanecki T Kazimierowicz Keller Antoni Keller Stanisław Kelles Krauz Kazimierz Kempa Józef Kempisty Stefan Kepel Jerzy Kepel Maria Kępiński Stefan Kęszycki Cz Kiełpiński Jan Kijewski Juliusz Kiliński Władysław Kiltynowicz Witold Kintzi Artur Kinzel Rolf Kisielewski Seweryn Klakurka K Klanowski Tadeusz Klausal Kleczyński Józef Kleinadel Edward Klemczak Władysław Klemensiewicz Wacław Klemensiewicz Zygmunt Klementowski Stanisław Klimczuk Michał Kliszewska Kloszek Jan Kłoczkowski Mikołaj Kłoczkowski Władysław Knisz Zbigniew Knyszewski Kobendza Ryszard Kobielska Cejzik Genowefa Kobyliński Edward Koc Zygmunt Kocay Witold Kocay Zenon Kocur Koczanowa Kohutek Ludwik Kokalj Kowalewska Pietrzykowska B Kokorniak Kolasiński Kołodziejczyk January Komar Władysław ( Zaborzyński") Komarnicki Gyul Komornicki Stefan Komorowski Hektor Konarski S Kondrymowiczówna Jadwiga Konieczny T Konopacka Halina Konopczyński Adam Konopka Adam Konopka Ryszard Kopczyński Jan Kopczyński Stanisław Kopeć Zdzisław Korabiewicz Wacław Kordys Roman Kormanowa Żanna Korniłłowicz Tadeusz Korolkiewicz Józef Korowicz Marek Korsadowicz Zbigniew Koseski Adam Kosiński Czesław Koskowski Eugeniusz Kostanecki Kazimierz Kostrzewski Jan Kostrzewski Stefan G Koszarowski Tadeusz Kośmiński Jan Kot Jan Kotkowski Kazimierz Kotowska Kotowski Jarosław Kott Jerzy Kowalewski Wacław Kowalski Aleksander Kowalski Aleksander (piłkarz) Kowalski Henryk Kowalski Ludwik Kowalski W Kownacki Koza Kozarski Leon Kozakowski M Koziełł Władysław Kozło Włodzimierz Kozłowski Marian Koźlicki Jerzy Krajewska Seweryna Krasnodębski Zbigniew Kratochwila Mirosława Kratochwila Rafał Kraus Krawczyk Zbigniew Kremer Rudolf Kremerówna Krystyna Kreutzinger Maksymilian Kreuz Szczęsny Kristof A Kroebl Adam Kronenberg Krotkiewski Eugeniusz Krowicki Stanisław Krókowska Zofia Król Anna Król Maria Królak Adam Królikowski Zdzisław Krygier Włodzimierz Krygowski Władysław Kryński Jan Krysiński Wiktor Krzanowski Henryk Krzemińska Maria Krzemiński Kazimierz Krzepowski J Krzymuski Edmund Krzyształowicz Franciszek Krzyżanowska Antonina Krzyżanowski Alfred Krzyżanowski Kazimierz Maria Krzyżanowski Tadeusz Krzyżanowski Władysław Ksok Franciszek Kubasiewicz Włodzimierz Kubicki Stefan Kubaszewski Stanisław Kuchar Tadeusz Kuchar Wacław Kuchar Władysław Kuchar Zbigniew Kucharzewski S Kucner Jan Kuczyński Andrzej Kuczyński Zygmunt Kudliński Kukulski Janusz Kulczycki Zbigniew Kulczyński Władysław Kulej Lucjan Kulej II Kulesiński Stanisław Kulesza A Kulesza Andrzej Kulesza Mieczysław Kulicz Alojzy Kultys Zygmunt Kumaniecki Kazimierz Władysław Kupczyk Kazimierz Kuratów Kazimierz Kurek Tadeusz Kurkowska Spychajowa Janina Kurnicki Piotr Kuroczycki Jerzy Kuropatwa Stanisław Kurowski Stanisław Kurpiewski Władysław Kuryluk Władysław Kuryłłowicz Stanisław Kurzyński Henryk Kuszelewicz Wiktor Kuszyk Władysław Kutassi Laszlo Kuźm;ński Kazimierz Kwaskowski Felicjan Kwast Alojzy Kwaśniewska Maria Lachowicz Józef Lamich Lande Jerzy Landesberg Wilhelm Lang Rudolf Lange Łucjan Lange Maria " Laskownicki Stanisław Laskowska Aniela Laskowski Kazimierz Latiniakówna E Latowski Felicjan Laudyn Jan Lechowski Stefan Legeżyński Leinweber Stanisław Lekszycki Józef Lenartowicz Stefan Lendzin Stanisław Lenert Franciszek Leo Stanisław Lerski Mieczysław Lesiński Zenon Leszczyński Jan Leszko Ludwik Leśniewski Józef Lewandowska Ewa Lewandowski P Lewański R Lewicki Stanisław Lewicki Zbigniew Librowicz Liebhart Stanisław Lilpop Antoni Lilpop S Linnemann Eugeniusz Lipecki Włodzimierz Lipiński Eryk Lipiński Stanisław Liryczówna Lisicka Lucyna Lisiecki Tadeusz Lisiecki Wiktor Lisowska Ryszarda Lisowski Aleksander Lisowski Tadeusz Lissowski Mirosław Listkowski Liszniewski Karol Litwin Roman Litwinowicz Konrad Loesch Seweryn Lokajski Eugeniusz Lolaczyński J Loria Leon Lorkiewicz Michał Lulbańska Janina Lubicz Nycz Leszek Lubieńska Maria Lubiński Bogdan Lubomirski Stefan Ludwiczak Witalis Lutyk Bolesław Lutz Jerzy Lada Jan Łąpiński Stefan Łaszewski Józef Łatyszojć Władysław Łazarski Józef Łaźniewski Łąkow ski Rafał Łebkowski H Łepkowski Tadeusz Łepkowski Wincenty Łokcikowski Seweryn i Łqpacki Janusz Łopiński Władysław Łoś Stanisław Łotocki Zygmunt Łój Ewaryst Łukanowska Łukaszewicz Józef Łukmin Wacław Łuniewska Helena Łyjak Z Łypaczewski Tadeusz Machciński Antoni Machowski Michał Maciaszczyk Maciński Tadeusz Maciszewska Maria Maciszewski Feliks Antoni Maciukiewicz (Maciulewicz?) Macudziński Bolesław Madajewski K Majewski Andrzej Majewski Lechosław Majewski Wacław Majkowski Franciszek Makowiecki Jerzy Makowska Wanda Makowski Makowski Tadeusz Malanowicz Leszek Malanowski Feliks Malczyk Celina Malecki Malinowski Stanisław Mally Ina Malski Wiesław Maltze Tadeusz Małachowski Bohdan Małcużyński Jan Małecki Aleksander Mandel R Manitius Lech Manteuffel Jolanta Manteuffel Tadeusz Marczewski Józef Marczyński Stefan Margulies Maksymilian Marie Artur Martyniak Czesław Martyniak Zygmunt Maruszewski Artur Masłowski W Maszner Zbigniew Maślanka Jerzy Matczyński Antoni Matuszewski Ludwik Matuszyk Andrzej Matysiak Jan May Ł Mazurek Józef Medwid Władysław Meijer Kazimierz Meisner Adam Meller Eugeniusz Menda Stanisław Metelski Jan Meyerówna Jadwiga Meyerówna Maria Mężyk Józef Miąso Józef Michalski Czesław Michalski Jan Michalski Jan (bokser) Michalski Leonard Michalski Wacław Michlewski Stefan Miecznikowski Jerzy Mieloch Kazimierz Mierzejewiski Czesław fl Mięsowicz Kazimierz Mięsowicz Marian Mikołajczak Jan Mikołajewski Alojzy Mikos Stanisław Milcz Józef Miller Antoni Miller Józef Miłobędzka Maria Miłabędzki Adam Mincerówna Hanka Minerwin Witold Mirowski Ryszard Mirynowski Bronisław Młodzianowska Jakubowska Henryka Młodzianowski Młodzikowski Grzegorz Młotek Mniejżyński Mieczysław Moczulska Anna Mokrzycki Mondral Camilla Morajkówna Stanisława Moritz Wacław Morozewicz Józef Moskau Antoni Mostowski Włodzimierz Mostowy Moszoro Kazimierz Moszyński Kazimierz Moszyński Stanisław Moszyński Tadeusz Mościcki Czesław Motyka Zdzisław Murzyński Muszkowski Jan Muszyński Myśliński Jerzy Nadratowski Władysław Kajetan Nagórko Stanisław Nałęcz Daria Nałęcz Tomasz Napiórkowski Narkiewicz Jodko Konstanty Nawrocki Jan Niecieeki Jarosław Nielubszyc Niemczynowicz Marian Niezabitowski Henryk Nitsch Roman Niwiński Jan Nowacka Jadwiga Nowak Eugeniusz Nowak Julian Nowak K Nowak Wanda zofb Dubieńska Wanda Nowak Zdzisław Nowak Zofia Nowak Zygmunt Nowakowski Franciszek Nowakowski Tadeusz Nowakowiski Zbigniew Nowosielski Stefan Obodyński Kazimierz Obrubański Adam Obuchowski Andrzej Ociepko Rafał Okorski Jan Olczak DanowiSka Barbara Olesiówna Jadwiga Olszewski E Olszewski Edward Olszewski Henryk Olszewski Kazimierz Olszewski Lucjan Olszewski Zdzisław Ołdak Stefan Opolski Oppenheim Harry Oppenheim Józef Orchowski Aleksander Orłoś Orłowski Orłowicz Mieczysław Orłowicz Zygmunt Orłowiczówna Osiecimski Czapski Andrzej Osiecki Stanisław Osiecki Stefan Osiński Mikołaj Osmolski Władysław Osisowski Aleksander Ostrowski Tadeusz Oszast Halina Otorowska Irena Paciulewicz S Paderewski Ignacy Pajda Palmowski Edmund Panafieu de Hector Pańkow Łotocka Maria Papee Adam Parczewski Władysław Pareński Stanisław Paryski Witold Henryk Paszkowski Patorski Kazimierz Patrzykont Janusz Pawlak G Pawlarczyk Władysław Pawlas Tadeusz Pawlica Władysław Pawłowski Ludomir Pawłowski Stanisław Pawska Barbara Pawski Erazm Peist Ludwik Pełczyński Narcyz Perlberżanka Maria i Pemak Jan Perzyński Stefan Peschel Julian Petitjean Jean Piasecki Eugeniusz Piastuszkiewicz Zygmunt Piątkowski Stefan Piątkowski Zygfryd Pichelski Aleksander Piechocki Adam Piechocki Jan Pieczyński J Piekarski Igor Pietkiewicz Konstanty Pietkiewicz Stefan Pietraszewski Stanisław Pietraszewski Wacław * Pietrzak Pawłowska Irena Pietrzykowski Wincenty Pilarski Aleksander Pilch Andrzej Piltz Jan Piłat Piłsudski Józef Piłsudski Rowmund Pimonow A Pimonow Leonid Pimtpieki Mieczysław Piotrowicz Stanisław Piotrowska Alicja Piotrowski Kazimierz Płachecki Bogumił Pławczyk Jerzy Pławczyk Włodzimierz Pochwalski Jerzy Pochwalski Zenon Poczobut Józef Podczaska Podolski Józef Polakiewicz Stanisław Polaków Mikołaj Polański Władysław Połczyński Roman Janta Popek Tadeusz Pppielówna Irena Porębska Halina Potuczek Witold Pozowska Ada Pożaryski Jan Prasałek Zygmunt Prashil Tadeusz Prażmowski Tadeusz Pręgowski Ludwik Prószyńska Maria Pruszkowski Stefan Prytyś Władysław Przeździecki Jerzy Przyoylski Henryk Przylbylski W Przygórska Dunin Alina Ptaszycki Tadeusz Pusławski Ksawery Pyzikowski Zbigniew Raczkiewicz Władysław Raczkowski Stefan Radke Radwańska Paryska Zofia Radwański Kazimierz Radziszewiski Ignacy Rafiński R Rafiński T Ramza Tadeusz Ran Edward Ratkowski Tomasz Rawicz Mysłowski Mieczysław Rawiński Raynelówna Ada Rech Janusz Redlich Reiner Antoni Reiner Wilhelm Rejndla Wacław Rembieliński Ignacy Remiszewski Jerzy Ritterschild S Robowski L Rogalski Mieczysław Rogalski Tadeusz Roman Ignacy Romanowski Romej Romer Eugeniusz Ronke Arnold Rosenblatt Józef Rosner Leszek Rossler Stefan Roszkówna Zofia Rouppert Leszek Maria Rowecki Marian Rowiński Rozwadowski Konrad Różewicz Zenon Różycki Zenon Rudke Leopold Rudnicki Janusz Rudy Stanisław Rudzińska Donata Rudziński Eugeniusz Rudzisz Kazimierz Riihle Edward Rusiecki Stanisław Rusocki Rutkowski Andrzej Rutkowski Maksymilian Rutkowski Witold Rybak Wilhelm Rychter Witold Ryfowa Anna Rykowski Kazimierz Rynkowski Marian Rzepecki Jerzy Rzępecki Zbigniew Rzepka Antoni Rzepka Władysław Rzyimowski Eugeniusz Sadowski Zygmunt Sagański Adam Samborski Stanisław Sanatelli Oratio Sarnecki Jerzy (Junien) Sarnowicz Sawczyński S Sawicki Stanisław Saysse Tobiczyk Kazimierz Scarpa Helena Schabińska Felicja Schiele Aleksander Schiele Kazimierz Schmidt Józef Rajmund Schmidt Paweł Schweitzer Sedlaczek Segda Władysław Segno Irena Semadeni Tadeusz Serczyk Władysław Seredyński C Serini Małgorzata Sęczykowski Zygmunt Sidorowicz Wacław Siedlecki Stanisław Siennicki Roman („Danowski") Sieradzki Juliusz Sikorski Walerian Silewicz Lubomir Sinkówna Krystyna Sioda Roman Siwicki Stefan Siwik Przemysław Skierczyński Marian Skład Jan Skolimowski Jerzy Skotnicówna Lidia Skotnicówna Marzena Skrodzki Adolf Skrodzki Jan Skrzywan Michał Skubala Tokarska Z Skwarczyński Adam Słodkiewicz Słoniewski Michał Słuczanowski Aleksander Słuszkiewicz Zdzisław Słyk Henryk Smalkowski Tadeusz Smarzyński Henryk Smolka Władysław Smoluchowski Marian Smoluchowski Wilhelm Smyczyńska Lidia Snopek Wilhelm Sobieraj Stanisław Sobolewski Władysław Sokołowska Anna Sokołowski Adam Sokołowski Józef Sokołowski Marian Sokołowski Seweryn Sołecki Sołtan Andrzej Sołtan Andrzej (dziennikarz) Sołtyk Tadeusz Sołtykowski Sommerówna Jolanta Sosnowski Kazimierz Sosnowski Leszek Sośnicki Stanisław Sowiński Henryk Sporny Maksymilian Spychała Czesław Stajewski Miłosz Stanisławiski Wiesław Staniszewski Kazimierz Stanoszkówna Herta Stanowski Roman Starkiewicz Mieczysław Starkowski Kazimierz Starzyński S Stawiarski Władysław Stawirej Władysław Stączek Stanisław Steckow B Stefańska Barbara Stefańska Danuta Steinert K Steinmassel Zygmunt Stiller Andrzej Stogowski Józef Stok Paweł Stolarek Aniela Stolarski Ludwik Stolf Emil Stolfa Antoni Strasburger Edward Straszak Władysław Stronczyński Władysław Stryjeńska Leokadia Strug Eugeniusz Strugał Strzelecki Marian Strzelecki Wacław Strzszewski Jan Strzygłówna Maria Stypiński Leszek Suchcicki Zygmunt Sucheni Grabowska Anna Suchodolski J Suchocka Sudhof Karol Sulewski Tadeusz Sulewski Wojciech Suligowska Jadwiga Sulikowski Stanisław Suski Marian Suszycki R Sylwestrowicz Jan Szafer Władysław Szajnocha Władysław Szajnówna Maria Szalewski Mieczysław Szamota Tadeusz Szamowski Gustaw Szarocki Szatkowski Henryk Szczepański Alfred Szczepański Jan Alfred Szczepkowski Stanisław Szczerbiński Edward Szczerfoiński Karol Szczerbiński Marek Szczuka Mieczysław Szczygieł Emanuel Szelążek Władysława Szeller Stanisław Szenajch Karol Szenkler Mikołaj Szeptycki Stanisław Szeremeta Witold Szlubowski Jerzy Szmidówna Sława Szombathely Bela Szostak Edward Szpak Marian Sztrumf Edward Szulc Józef Szulc Zdzisław Szulisławski Aleksander Szumakowicz Wiktor Szumnarski Franciszek Szumowski W Szumski Władysław Szumski Zygmunt Szwankowski Janusz Szwede Władysław Szwedowski Jan Szwykowski Ludwik Szydłowski Sławosz Szyszczynski Ślązak Janusz Slężyński Jan Sliwiński Artur Sliwiński Feliks Sliwowski Stefan Śmigaj Mieczysław Smigielski Jarosław Swiątkiewicz Władysław Swiderska Irena Swiedziński Swierz Mieczysław Swierz Witold Świerzewska Janina Swietlicki Konstanty Swięcińska Swiętosławski Wojciech Swistun M Swiszczowski Adam Świtalski Kazimierz Tabaka Z Tacikowska Kamilla Talarczyk Józef Tarasiewicz Kordian Tarasiewicz Olgierd Targler Leopold Tarłowski Kazimierz Tarnowski Z Tatarczuk Tadeusz Temnicki Tenczarowski Tadeusz Tereszwili Jan Terlikowski Kazimierz Tęsiorowski Jan Thoman Walter Thomme Tłoczyński Ignacy Tłoczyński Ksawery Toliński T Tomaszewska Hanna Tomaszewski Edmund Tomkowiak Marian Toiporowicz Kazimierz Tosio Zofia Tratowa Apolonia Trojanowski Edward Trojanowski Wojciech Trzciński Jan Tuliszka Marian Tupalska Maria Tupalski Aleksander Turczyk Walter Turczyn Władysław Tuszyński Bogdan Twardo Władysław Twardowski Stefan Tygermanówna Janina Tylgner Damazy Tyszkiewicz Jerzy Tyszkiewicz Michał Uminowiczówna Umiński Witold Uriban Stanisław Urbanowicz Ustupski Jerzy Vambera Emil Vassal M Verey Roger Virion Jerzy de S Wajcht Czesław Walasiewicz Stanisława Wacek Rudolf Wagner Otto Waligórski Jan Wallisch Karol Walter Kazimierz Wałkowiński W Wangart Jan Wanicky Adam Wardyńska Zofia Warmińska Sława Warmiński Przemysław i Warsicki Seweryn Waśków Wasztyl Ryszard Wawnikiewicz Wawnikiewicz II Waydowicz Józef Wątocki Wciśliński Józef Weinert Marian Weiss Stanisław Weiss Zygmunt Wejchert Kazimierz Wenmuth Szymon Weryha Piotr Wessely Curt Weychan Stanisław Weyher Mariusz Weyssenholf Jan Wędrychowski Wacław Wicherkiewicz Bolesław Wiech Wieczorek Wacław Wieczorek Zygmunt Wieczorkiewicz Leokadia Wieliński Zygmunt Wieromiej Witold Wierzbicki Jan Wierzyński Stanisław Wiesner Czesław Wigura Aleksander Wigura Jerzy Wilamowski Kazimierz Wilk Sławomir Wingeate Winkler Konrad Wiro Kiro Władysław Wirski Tadeusz S Wirszyłło Romuald ( Wisłocki Adam Wisłocki Jan Wisłouch Władysław Wiśniewski Jan Wiśniewski Józef Wiśniowiecki Tadeusz Wiszniewska Zdzisława Witkowska Lula Wittek Stanisław Wittig Edward Wittlinowa Halina Władyka Wiesław Włodek Jan Wnorowski Mieczysław Wnuk Mieczysław Wochanka Wodziański Marian Wojciechowski J Wojciechowski Kazimierz Wojciechowski Stanisław Wojtkiewicz Jerzy Wojtkiewicz Leon Wolańczyk Henryk Wolff Adam Wolff Jadwiga Wolicka Jadwiga i Wołosiewicz Adolf Wołosiewicz Konstanty Wołowski Stanisław Woodard Woyna Marian („Orlewicz") Woynarowska Helena Wój cieki A Wroczyński Ryszard Wróblewski Tadeusz Wryk Ryszard Wrzosek Adam Wykowski Józef Wyrobek Zygmunt Wysiatycki J Zabielski Jerzy Zabierzowski Zygmunt Zabłocki Marian Zachar Ksawery Zacharski Józef Zagacki Stanisław Zakrzewska Halina Zakrzewska Irena Zakrzewski Stanisław Zakrzewski Władysław Zaleski A Zalewski Janusz Zalewski Stanisław Zamojski Władysław Zapaśnik Zapaśnik A Zaręba Stanisław Zaruski Mariusz Zarychta Apoloniusz Zarzycki Eugeniusz Zarzycki Jerzy Zawadzki Jerzy Zawadzki Mieczysław Zbyszewski Karol Zdzitowiecki Ziegenhirte Zieliński Edward Ziemba Stanisław Ziembińska Maria Ziemblic Henryk Ziemilski Andrzej Ziętkiewicz Władysław ZióJkowsika Teresa Znajdowska Katarzyna Znajdowski Wacław Znamięcki Aleksander Zoil Fryderyk Zubrzycki Tadeusz aba Norbert Żebrowski Kazimierz Żebrowski Saturnin Żeligowski Lucjan Żmudzi anka Żółtowski Mieczysław Żółtowski Stanisław Żukowski Andrzej Żuliński Tadeusz Żuławski Janusz

STUDENTS SPORTS AND ATHLETICS CLUB 1908 - 1939
SUMMARY

The beginnings of students1 sport activiłies in the Polish territories fali to the end of the 70's of the last century. The first students sport organizations were ephemeral. However, they played a definite role in popularization of the idea of sport in students1 milieu and in the preparation of the base for the operation of the Students" Sport and Athletics Club founded at the Jagiellonian University at the end of 1908, and formally appointed and confirmed by the authorities of Galicia in May 1909.
The founders of the Students1 Sports and Athletic Club was a group of en-lightened students who fully realized the importance of physical education and sports both in the life of an individual and of the society. They also noticed the un-satisfactory health condition of students and their unhygenic life style and the negligence in organizing forms of physical education at the Jagiellonian Umdver-sity. One of the aims of the Students" Sports and Athletics Club, stated in its status, was the development of students" physical skills. It was to be achieved through conducting of sports and tourist activities on many levels. The founders of the Club, basing on the ancient Greek ideał of kalokagathia, paid particular attention to the balanced intellectal and physical education of students. Physical education and sports were to constitute not only a health factor, but also an important element of the teaching process of the university. During the partition of Poland the Club was particularly meritorious in the development and propagation in Polish commu-nity of skiing. rowing. lawn tennis and mountain and aquatic tourdsm. It was an orgamizer of sports events in wbich athletes from all three partitioned regJons of Poland took part. This sports movement initiated by the Club went beyond the boundaries of particular partitioned areas of Poland and actually had features of all-Polish movement.
During the Second Republic the Club extemded its activities on to all academic centres in the countrv, the Free City of Gdańsk and Polish milieus of tho.se who studied abroad. All the newly-organized units were modelled on the organizatio-nal and programme experiences of the Club in Cracow. The development of the Students" Sports and Athletics Club took place in a complex social-political and eco-nomic situation of the Seoond Republic. Both financial problems wbich the Club encountered during almost the whole interwar period and the shortage of sports facilities and instructor-coach staff influenced directly the scope of its action and the results obtained. Sińce 1929 one can observe the increase in the number of members of Students" Sports and Athletics Club. Whereas at the turn of the 20's and 30's there occurred a sharp regress which was even morę severe in the years to come. The greatest number of members was achieved by the Students1 Sports and Athletics Club in 1929 - 6083, i.e. 13.9 per cent of the total number of stu-
dents in Poland. This was not a big number. However, when we take into consi-deration the conditionts under which the Club operated it seems that it could not change the situation radically by itself.
Despite many troubles and difficulties the Students" Sports and Athletics Club played a significamit role in the development of phytsical culture during the Second Republic. Its achievements should be considered on several levels — programme. organizatianal. coaching and sport and educational. The Students" Sports and Athletics Club conducted its activities along many trends. Apart from professio-nal sports it dealt with callisthenics, tourism and popularization of physical education and sports. All these disciplines were interrelated and aimed at satisfying the students interest an sports. The Students" Sports and Athletics Club as the first one in Poland began to propagate the formuła of a sports club whose activities are conducted on many planes. Other sports associations took its experience for their own model. It should be emphasized that in the organizatianal work students" sports clubs were involved in the formation of the structure of Polish sports life both on the all-Polish and regional level. Particular role was played by the Students" Sports and Athletics Club in the foundation and development of Polish Ski Association. Polish Tennis Association, Polish Fencing Association, Polish Swim-ming Association Polish Ice Hockey Association, Polish Sailimg Association and Polish Sports Gamę Association, The Club"s activists held a number of important functions in these associations. The Students" Sports and Athletics Club marked its presence also in the organizational development of Olympic movement in Poland. The organizational vitality of the Club, especially in the 20's, is manifested by its all-Polish and International activity in organizing sports events. The Students" Sports and Athletics Club as the first one in Poland organized sports compe-titions in many disciplines. It also contributed to the development of International students" sports movement. In 1904 - 19i25 the headąuarters of executive authorities of the International Sports Commissariat were in Warsaw. The first students1 world championships" took place in September 1924 in Warsaw.
Organizational work directly influenced the instruction process. In such disciplines like fencing. rowing, basketball, volley-ball, handlball, ice hockey, and swimming the Students" Sports and Athletics Club contributed a lot to the im-proverment of training methods, due to the activity of outstanding instructors and lively contacts of student teams with foreign teams.
In 1919 -1939 The Students" Sports and Athletics Club was a precursor of a number of sports disciplines. It also played an important role in the propagation and development of women"s sports activities. Aimong the Polish sports clubs it held a dominant position for a number of yeatfs in such disciplines like athletics, swimming. rowing. volley^ball, basketball, fencing, ice hockey mount-aineering in the Tatra mountains. In these disciplines, in various periods of time, the maim role in the national representation was played by the Studente" Sport and Athletics Club. In the summer and winter Olympic Games there were 53 athletes who were the Club"s members (10 of them took part in the games twice). Ninę of them were the winners of the Olympic medals. In European championships the Club"s athletes won 16 medals. Of all the students" clubs in Poland the best results were achieved by the Warsaw Club. In 1929 and 1930 it was recog-nized as the most versatile isports association in Poland. Apart from Warsaw some of the strongest centres of students1 sports were Cracow and Poznań.
Another direction of activities of the Students" Sports and Athletics Club apart from the professional sport was in the interwar period the dissemination of physical education and sports among all the students. In this field yarious organiza-

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

ZOBACZ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

NIE ODWOŁUJĘ OFERT, PROSZĘ POWAŻNIE PODCHODZIĆ DO LICYTACJI