Bitwa, która ostatecznie załamała kolonialne panowanie Hiszpanów w Ameryce Łacińskiej.

Została stoczona 9 grudnia 1824 r. w czasie wojen o niepodległość Ameryki Łacińskiej. Pod wodzą gen. Antonia José de Sucre, podkomendnego Simóna Bolíwara, pod Ayacucho stanęło do walki ok. 6 tysięcy Wenezuelczyków, Kolumbijczyków, Argentyńczyków, Peruwiańczyków i Chilijczyków przeciwko wojskom hiszpańskim, liczącym 9 tysięcy żołnierzy.

Armia hiszpańska po stracie ponad 2 tysięcy żołnierzy wycofała się z pola bitwy. Wicekról José de la Serna i dowodzący Hiszpanami gen. José de Canterac dostali się do niewoli. Warunkiem zwycięzców było wycofanie wszystkich żołnierzy hiszpańskich z Peru i Boliwii.