|
|
"POCZĄTKI KLASY ROBOTNICZEJ. PROBLEM RĄK ROBOCZYCH w PRZEMYŚLE POLSKIM EPOKI STANISŁAWOWSKIEJ" , N.ASSORODOBRAJ ; PWN 1966 ; nakład : 2 000 ; stan : plus db : pieczątki ; przesyłka polecona : 9,30 zł.
SPIS TREŚCI :
Słowo wstępne do drugiego wydania..........7
Wstęp. Istota zagadnienia............9
Oblicze jakościowe i ilościowe kwestii rąk, roboczych. Bzemieślnicy oraz robotnicy niewykwalifikowani a manufaktura. Sformułowanie problemu pracy. Rzut oka na nasz problem w literaturze naukowej. Przyczyny obioru epoki stanisławowskiej jako przedmiotu badań szczegółowych.
Część I
LUDZIE NlEZATRUDNIENI W EPOCE STANISŁAWOWSKIEJ
Wprowadzenie. Ludzie luźni, wyrobnicy, służba, włóczęgi, żebracy. Skargi . 37
Rozdział I. Pochodzenie społeczne „ludzi luźnych".......49
Ludzie luźni rekrutują się ze wszystkich stanów i grup. Migracje za zarobkiem. Przyczyny odrywania się od grupy: ubóstwo, powody natury rodzinnej lub osobistej; oddanie do służty lub do terminu; namowy; ucieczka przed poborem do wojska i dezercja; zbiegostwo z poddaństwa. Łatwość odrywania się i przejście do stanu luźności. Zasięg wędrówek i ich kierunek. Płynność ludności najemnej, „luźnej".
Rozdział II. Życie i praca „ludzi luźnych" ........ 72
Krótkotrwałe związywanie się służbą lub pracą. Ucieczka normalnym sposobem odzyskania niezależności. Częste zmiany pracodawcy, miejsca i rodzaju pracy. Powody najważniejsze: złe traktowanie, niedotrzymywanie zobowiązań przez pracodawcę, traktowanie najemnika jak poddanego. Zamiłowanie do zmiany, ,,fantazja". Brak poczucia odpowiedzialności za pracę. Rodzaj i warunki wykonywania pracy jako czynniki wywołujące luźność. Przegląd różnych zatrudnień sezonowych i dorywczych. Przeciwdziałanie pracodawców płynności i porzucaniu służby. Gościnność chłopska, żebranina jako sposoby przeżycia okresu bezrobocia.
Rozdział III. Zarobki najemnika dziennego ........100
Niemożliwość obliczenia budżetu robotnika w XVIII w., ani płac realnych. Normy strawnego jako orientacyjny wskaźnik przeciętnych kosztów utrzymania. Place dzienne za różne roboty w różnych porach roku. Prawdopodobny roczny zarobek robotnika. Hojne wynagrodzenia za przysługi doraźne. Żebranina jako niezbędne uzupełnienie zarobków.
Zakończenie. „Człowiek luźny" w całości społecznej......122
Cechy zasadnicze luźności. Stosunek człowieka pracującego w XVIII w. do pracy i do zarobku. Niski stan potrzeb, rozrzutność. Świętowanie. Społeczna rola żebractwa. Ludność luźna jako rezerwuar pracy najemnej. Jej funkcje w ogólnym systemie gospodarki społecznej, charakter marginesowy. Stosunek prawodawstwa i opinii do ludzi luźnych i do ich sposobów zarobkowania.
Część II
KWESTIA EĄK ROBOCZYCH W PRZEMYŚLE POLSKIM W EPOCE STANISŁAWOWSKIEJ
Rozdział I. Postulaty manufaktury w zakresie rąk roboczych, .... 137
„Żeby było dosyć rąk i żeby te ręce przychodziły tanio fabrykantom". Stałość i zdyscyplinowanie. Kwestia opłacalności szkolenia technicznego i organizacyjnego. Sposoby zapewnienia stałości i dyscypliny. Długoterminowe kontrakty. Sankcje karne. Załoga jako całość; jej liczebność i zgranie. Kwestia jakości i wydajności pracy, a system płac akordowych i potrąceń. Regulaminy. Kwestia taniości. Porównanie z manufakturami zachodnioeuropejskimi. Źródła siły roboczej. Trudność pozyskania rzemieślników. Konieczność kształcenia robotnika dla potrzeb przemysłu. Obiekcje przeciwko odrywaniu rąk od rolnictwa. Zwrot ku elementom niezatrudnionym na stałe.
Rozdział II. Warunki i sposoby zaopatrywania przedsiębiorstw w ręce robocze 160
A. Najem wolny . ............160
Ryzyko sprowadzenia robotników zagranicznych. Werbowanie ludzi miejscowych. Warunki werbunku. Doświadczenia manufaktury sukienniczej w Staszowie. Węgrów. Sprawa rekrutacji Żydów. Manufaktura tabaczna w Kielcach. Przynęcanie robotników.
B. Przymus. Domy pracy. Sierocińce..........175
Brak kandydatów do pracy przemysłowej w ośrodkach większych mimo znacznej liczby ubogich bez stałego zajęcia. Rekrutacja przymusowa. Manufaktura sukiennicza Rehana, Boguckiego i Ski w Warszawie. Inni przedsiębiorcy. Współdziałanie Komisji Policji w dostarczaniu rąk do pracy. Instytut Ubogich w Warszawie a fabrykant Papenguth. Fabryka żebracka ks. Sierakowskiego w Krakowie. Symbioza instytucji karnych i dobroczynnych z prywatnymi przedsiębiorstwami kapitalistycznymi. Sierocińce jako dostawcy kandydatów na robotników. Praca dzieci. Sprawa zakładania domów wychowawczych przy manufakturach.
C. Praca przemysłowa poddanych gruntowych........204
Wyzyskanie uprawnień władzy patrymonialnej dla rekrutacji uczniów spośród dzieci poddanych gruntowych. Rola pańszczyzny w kopalnictwie rud oraz w pracach przygotowawczych i pomocniczych. Miedziana Góra, Kopalnie nowotarskie itd. Rekrutacja i najem przymusowy dzieci poddanych. Grodno. Warunki życia 1 pracy uczniów. Manufaktury radziwiłłowskie. Korzec, Niemirów. Przejście do innej kategorii społecznej uczniów poddanych, zatrudnionych w manufakturach. Zagadnienie chałupnictwa dobrowolnego i przymusowego, organizowanego przez manufakturę. Zachęcanie ludności do poszukiwania dodatkowego zarobku z pracy przemysłowej.
Rozdział III. Kwestia rąk roboczych i człowieka pracy w opinii i w ideologii . 221
A. Ideologia pracy produkcyjnej i zarobkowej........222
Hasło pracowitości. Zmiana terminu „pracowity". Obowiązek pracy bez względu na stan. Związek hasła pracowitości ze sprawą uprzemysłowienia. Manufaktury jaka szkoły pracowitości i sposób zatrudnienia ubogich.
B. „Pracowitość" a dobroczynność..........238
Nowe pojmowanie dobroczynności na zachodzie i w Polsce, opieka nad chorymi i starcami. Zaprzęganie do pracy, przede wszystkim przemysłowej, ubogich w pełni sił. Przekształcanie dawnych instytucyj dobroczynnych w domy pracy. Opinia publiczna a domy pracy przymusowej.
C. Polityka społeczna.............249
Pozbawienie człowieka luźnego jalmużn i łatwych zarobków. Sytuacja przymusowa człowieka pracy. Reglamentacja. Ewidencja wyrobników i służby. Poddanie kontroli ich pracy i poruszeń. Komisje Cywilno-Wojskowe jako organ wykonawczy polityki społecznej w stosunku do ludności pracującej. Charakterystyka ich działalności.
D. „Pracowitość" celem wychowania. Dezyderaty i nadzieje.....266
Dorośli — element trudny do urobienia. Zwrot ku dzieciom. Zadanie wychowania: ukształcenie ludzi „pracowitych", „przemyślnych" dla potrzeb przedsiębiorstwa przemyślowego. Wciąganie dzieci do pracy przemysłowej doniosłym środkiem w procesie ukształtowania nowego człowieka.
Zakończenie. Wnioski. Porównawczy rzut oka ........ 270
Posłowie................ 283
Wykaz źródeł rękopiśmiennych........... 304
Indeks osób............... 307
Indeks nazw geograficznych............ 315
Resume................ 320 |
|
|
