Kazimierz Askanas

BRĄZOWE DRZWI PŁOCKIE

w NOWOGRODZIE WIELKIM

70 str

30 ilustracji

stan db,

lekkie naruszenie strony przeciw grzbietowej

-1368-

Drzwi płockie – brązowe drzwi z katedry w Płocku, obecnie znajdujące się w zachodnim portalu soboru św. Sofii w Nowogrodzie Wielkim. Powstały w połowie XII w. w Magdeburgu z przeznaczeniem dla nowo wzniesionej w l. 1[zasłonięte]130-11 katedry płockiej. Zabytek sztuki romańskiej.

Drzwi zostały odlane w Magdeburgu w latach 1152-1154 na zamówienie ówczesnego biskupa płockiego Aleksandra z Malonne (fundatora romańskiej katedry płockiej), prawdopodobnie za pośrednictwem arcybiskupa magdeburskiego Wichmanna. Okoliczności fundacji nie są bliżej wyjaśnione. Wykonał je niejaki Riquinus wraz z przypuszczalnym pomocnikiem Waismuthem. Drzwi przeznaczone były do głównego wejścia do katedry.

Z dotychczasowych badań wynika iż Drzwi Płockie przez około 250 lat były dumą biskupów płockich, a następnie ozdobiły sobór św. Sofii (Mądrości Bożej) w Nowogrodzie Wielkim na Rusi. Jak do tego doszło, nie wiadomo. Według niektórych hipotez, miały być zrabowane w XIII w. przez Litwinów podczas ich wyprawy na Mazowsze. Inni badacze historii twierdzą, że zostały przekazane jako dar duchowieństwa polskiego bądź książąt płockich dla księcia nowogrodzkiego, Szymona Lingwena, brata Władysława Jagiełły. Według jednych źródeł trafiły do Nowogrodu już w 1170 – wkrótce po wykonaniu, według innych przed połową XV wieku. W Nowogrodzie ponownie je zmontowano, umieszczając w złej kolejności niektóre sceny. W Rosji pozostają do dziś, a w Płocku znajduje się ich XX-wieczna kopia, uroczyście przekazana i poświęcona w 1982 roku.

Kopia drzwi z Płocka

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej ważne autorytety naukowe postulowały, aby rząd polski podjął się próby wykupienia tego klejnotu katedry płockiej. W 1962 r. prof. Aleksander Gieysztor na jednej z sesji naukowej zgłosił postulat wykonania z brązu kopii Drzwi Płockich. Jednakże ówczesne władze państwowe (okres Gomułki) nie były zainteresowane tą sprawą. Władza komunistyczna bowiem za cel stawiała sobie ateizację społeczeństwa i walkę z Kościołem katolickim w szczególności. Początkowo kopia została wykonana z kompozycji żywicy epoksydowej, a dopiero w drugiej połowie lat 70., władze Płocka postanowiły, że wykonana zostanie kopia z brązu, która na stałe zostanie zawieszona w katedrze płockiej.

Prace nad odlewem trwały trzy lata, a ważąca ponad 2 tony brązowa kopia Drzwi Płockich, po ponad pięciu wiekach została zawieszona w portalu katedry 23 XI 1981, natomiast 28 II 1982 nastąpiło uroczyste przekazanie i poświęcenie jej przez prymasa Polski, ks. arcybiskupa dra Józefa Glempa.

Oryginał znajduje się w Soborze Mądrości Bożej w Nowogrodzie Wielkim w Rosji. W portalu katedry znajduje się opisana w skrócie historia Drzwi Płockich./Wikipedia/