DANIEL ARIJON

GRAMATYKA JĘZYKA FILMOWEGO


Ilość stron: 600
Format: 16 x 23,5 cm



Klasyka wśród światowej literatury filmowej. Wyjątkowy przewodnik po wizualnych technikach narracyjnych, które tworzą język filmowy. Książka zawiera wskazówki, które zaznajamiają nas z prawie każdym wyborem, którego dokona reżyser, operator, czy montażysta. Autor za pomocą przejrzystych opisów i ponad 1500 ilustracji przedstawia wizualne formy narracyjne, które pomogą wszystkim związanym z przemysłem filmowym - włącznie z producentami, scenarzystami i animatorami.



SPIS TREŚCI:

1. JĘZYK FILMU JAKO SYSTEM KOMUNIKACJI WIZUALNEJ 15
Początki języka filmowego 16
Typy twórców filmowych 17
Formy ekspresji filmowej 17
Określenie naszych celów 18

2. WAGA MONTAŻU RÓWNOLEGŁEGO 19
Akcja i reakcja 21
Momenty kulminacji i zrozumiałości 21
Jak uzyskuje się montaż równoległy 22
Szersza perspektywa 22

3. OPIS PODSTAWOWYCH NARZĘDZI 23
Wiadomości 23
Dokument 24
Film fabularny 24
Trzy rodzaje sceny 25
Elementy gramatyki filmu 25
Ujęcie 25
Ruch 26
Odległości 26
Rodzaje montażu 28
Punktacja wizualna 28
Dobór ustawień w scenie 28
Zmiana ośrodka zainteresowania 32

4. ZASADA TRÓJKĄTA 35
Podstawowe położenie ciała 35
Oś kontaktu 37
Położenie głów 39
Pięć podstawowych wariantów zasady trójkąta 39
ZEWNĘTRZNE KONTRPLANY 40
WEWNĘTRZNE KONTRPLANY 41
RÓWNOLEGŁE POZYCJE KAMERY 42
POZYCJE KAMERY W UKŁADZIE KĄTA PROSTEGO 43
WSPÓLNA OŚ WIZUALNA 44
Zaakcentowanie przez kompozycję 44
Rodzaje akcentów wizualnych 47
Zasada trójkąta: jedna osoba 55

5. DIALOG MIĘDZY DWIEMA POSTACIAMI 58
Twarzą
w twarz 58
Kontrast liczebności 60
Aktorzy jeden za drugim 65
Słowo ostrzeżenia 66
Odległość kamery 68
Wysokość kamery i wysokość aktora 70
Postacie leżące obok siebie 73
Rozmowy telefoniczne 74
Przeciwstawne przekątne 75
Półprzejrzyste maski 79
Aktorzy odbici w lustrach 80

6. ROZMOWA TRZECH OSÓB 81
Przypadki proste 81
Przypadki nieregularne 83
Przeciwstawianie kontrplanów zewnętrznych wewnętrznym 88
Pozycje kamery dla wewnętrznych kontrplanów 89
Równoległe pozycje kamery 90
Oś obrotu 92
Akcentowanie ośrodka zainteresowania 95
Akcentowanie częściowe 96
Akcent pełny 98
Zmiana osi "północ-południe" na "wschód-zachód" 99
Użycie tylko czterech pozycji kamery 100
Wprowadzanie ujęć wewnętrznych 103
Zastosowanie ośmiu pozycji kamery 104
Prosta metoda z użyciem trzech miejsc kamery 107
Wahadłowy ruch kamery 108
Pominięcie zamierzone 109
Podsumowanie 111

7. ROZMOWA CZTERECH LUB WIĘKSZEJ LICZBY OSÓB 112
Przypadki proste 113
Stosowanie kamer w układzie kąta prostego 114
Grupy dokoła stołu 114
Podział w grupie 118
Wzory geometryczne 121
Szereg przeciwstawnych wycinków 122
Manipulowanie dużymi grupami 125
Aktor zwraca się do słuchaczy 125
Krzyżowa zmiana osi kontaktu 127
Tłum z głównym aktorem w środku 130
Aktorzy jako osie obrotu 131

8. WZORY MONTAŻOWE DLA STATYCZNYCH
SCEN DIALOGOWYCH 135
Jak rozpoczyna się scena 136
Ujęcie powtórnie lokalizujące akcję 137
Waga niemych reakcji 137
Przebitki i przerywniki 138
Kontrast liczebności 146
Montowanie równoległe ujęć podstawowych 146
Linia (oś) kontaktu - zmieniające się strony 150
Pauza między dialogami 150
Ściśnięcie czasowe 152
Przyspieszanie tempa dialogu 156

9. ISTOTA RUCHU EKRANOWEGO 158
Rozczłonkowanie ruchu 156
Zmiana spojrzenia wraz z ruchem 158
Kierunek na wprost 159
Wykonawca wskazuje zmianę kierunku 159
Kontrastujące ruchy w tej samej połowie ekranu 166
Warunki dla montażu 168
Gdzie ciąć? 169
Cięcie na akcji 169

10. CIĘCIE PO RUCHU 171
11. RUCH WEWNĄTRZKADROWY 180
Postać w ruchu obrotowym 180
Wstawanie 190
Siadanie i odchylanie się 193
Chodzenie i bieganie - stosowanie kontrplanów zewnętrznych 200
Na wspólnej osi wizualnej 206
Umiejscowienia kamery pod kątem prostym 213
Ruch poprzeczny przez ekran 223
Przechodzenie przez drzwi 230
Krótkie podsumowanie 235

12. RUCH WCHODZENIA I OPUSZCZANIA KADRU 237
Rozczłonkowanie ruchu 237
Ruch w trzech fragmentach 238

13. AKTOR A ZBLIŻA SIĘ DO AKTORA B 248
Ruch zbieżny 248
Pozycje kamer w układzie kąta prostego 249
Kontrplany 253
Równoległe położenie kamery 255
Wspólna oś wizualna 256
A przechodzi za B 259

14. USTAWIENIA PODSTAWOWE (MASTER SHOT) W CELU OBJĘCIA RUCHU NA EKRANIE 262

15. PRZYPADKI NIEREGULARNE 274
Pauza wizualna przy większych grupach 275
Pauza zostaje pominięta 277
Stosowanie kontrplanów 278
Ruchy rozbieżne 283
Stała pozycja ekranowa dla jednego aktora 283
Dwaj aktorzy w ruchu 284

16. AKTOR A ODCHODZI OD AKTORA B 285

17. AKTORZY WE WSPÓLNYM RUCHU 304
Ruch przerywany 319

18. ROZWIĄZYWANIE TRUDNYCH SYTUACJI MONTAŻOWYCH 320
Ruch między kamerą i statycznym obiektem 320
Ruch na początku drugiego ujęcia 322
Ruch za statycznymi postaciami 325
Ustawienia kamery w układzie kąta prostego 327
Obaj aktorzy są w ruchu 329
Ukrycie ruchomego obiektu w pierwszym ujęciu 329
Użycie mocnego ruchu pierwszoplanowego 329
Zastąpienie nieruchomego obiektu 332
Kierowanie uwagą widza 333
Efekt rozsuwanej kurtyny 337

19. INNE RODZAJE RUCHU 339
Ruch okrężny 339
Ruch pionowy 346
Dynamika nagłego zatrzymania 353


20. DWADZIEŚCIA PODSTAWOWYCH REGUŁ RUCHU KAMERY 357
Ruch i kamera 357
Podstawowe wskazówki dla ruchu kamery 357
Waga solidnej motywacji dramaturgicznej 361

21. KAMERA PANORAMUJE 362
Skaning panoramiczny 362
Pościgi 363
Panoramy przerywane 375
Panoramowanie w pełnym kręgu 377
Szybkie panoramy 379
W dwóch kierunkach 383
Panoramy pionowe 383
Przechyły boczne 387
Łączenie ujęcia statycznego z panoramicznym 388
Montowanie dwóch kolejnych ujęć panoramowanych 391
Panoramy akrobatyczne 397

22. JADĄCA KAMERA (WÓZKOWANIE) 399
Objęcie akcji przerywanej wózkowaniem ciągłym 399
Łączenie ujęcia statycznego z wózkowaniem 401
Przerywane wózkowanie kamery 407
Użycie obu stron szyn 409
Wijące się trasy 411
Panoramowanie podczas wózkowania 415
Kamera i wykonawcy poruszają się w przeciwnych kierunkach 419
W jednym szeregu 428
Prędkość wózkowania 429
Obiekt zdjęciowy zbliża się do wózkującej kamery 429
Montowanie kolejnych ujęć wózkowanych 431
Ujęcie statyczne montowane z wózkowanym ujęciem podstawowym 433
Kamera na torze kolistym 436

23. KRAN ZDJĘCIOWY I TRANSFOKATOR 440
Śledzenie akcji 440
Elementy pierwszoplanowe podkreślają wysokość 440
Wizualne zespolenie dwóch lub więcej kluczowych miejsc w narracji 441
Wprowadzenie elementu ruchu do sytuacji statycznych 442
Wypunktowanie szczegółu narracji w ruchu panoramy 442
Zapewnienie mocnych punktów ruchu do cięcia akcji 444
Transfokacja 445
Szybkości transfokacji 446
Transfokacja łączona z panoramowaniem 447
Transfokacja z pionową panoramą 449
Jazda kamery (wózkowanie) z równoczesną transfokacją 449
Transfokacja przez przeszkody pierwszoplanowe 451

24. DRAMATURGIA AKCJI 452
Formuły standardowe 453
Subiektywny punkt widzenia 454
Pięć sposobów wizualnego uwypuklenia akcji 460
Wizualna kulminacja 463
Rozłożenie kulminacji na szereg ujęć 465
Modyfikowanie częstotliwości zdjęć 467
Technika prowadzenia ostrości 468

25. MONTAŻ WEWNĄTRZKADROWY 469
Potrzeba wstępnego planowania 469
Przerwa między ruchami 470
Zmiana strefy 470
Zbliżanie i oddalanie się od kamery 476
Zmiana położenia ciała 480
Zmiana postaci w wycinkach ekranu 482
Zamiana wycinków ekranu 489
Kontrast liczebności 498
Montaż wewnątrzkadrowy 502

26. RUCH OD STREFY DO STREFY 505
Zasady ogólne 505
Grupa porusza się od strefy do strefy 506
Rozszerzenie się grupy 508
Dwa dalsze warianty 511
Jeden aktor w ruchu, drugi pozostaje nieruchomy 513
Grupa kurczy się 514
Sposoby zmieniania stref 516

27. TECHNIKI ŁĄCZONE 526
Montowanie "ujęcia po ujęciu" 526
Stapianie się różnych technik 532
Podsumowanie 537

28. INTERPUNKCJA FILMOWA 538
Przejścia od sceny do sceny: rozjaśnienie-zaciemnienie 538
Rozbielenia i rozjaśnienia przez użycie barwy 538
Przenikanie 538
Zmazanie 539
Iris 539
Użycie ciemnych przestrzeni 539
Napisy 540
Rekwizyty 540
Zmiana światła 540
Pytanie i odpowiedź 540
Ruch w jednym kierunku 540
Zastąpienie przedmiotu innym 540
Powtórzenie słowa 541
Mylące dopasowanie wizualne 541
Montowanie "dokoła" rekwizytu 544
Nagłe zbliżenie 546
Przejście przez montowanie równoległe 547
Sposób otwarcia sceny 547
Aktor 547
Kamera 547
Wprowadzenie subiektywnego punktu widzenia 548
Ostre cięcia użyte jako punktacja 552
Cięcia montażowe jako symbol upływu czasu 554
Wybrane spiętrzenia akcji 554
Bezczynność jako punktacja 556
Pojedyncze ujęcia jako pauzy w narracji 556
Cała sekwencja użyta jako pauza w narracji 558
Nieostrość jako punktacja 559
Ciemny ekran jako punktacja 560
Punktacja ruchem kamery 561
Punktacja pionowa 568
Stopklatka 570
Na zakończenie 570

INDEKS 571