1.1 Uwagi wstępne 9

1.2 Własności amoniaku (R 717) 11
1.2.1 Własności fizyczne 11
1.2.2 Własności chemiczne: oddziaływanie na metale i tworzywa sztuczne 13
1.2.3 Własności termodynamiczne 13
1.2.4 Własności elektryczne 16
1.2.5 Własności bezpieczeństwa użytkowania. Palność i wybuchowość 16
1.2.6 Oddziaływanie na organizm ludzki: własności trujące 19
1.2.7 Wykrywanie amoniaku 20
1.2.8 Oddziaływanie na środowisko 21
1.2.9 Oddziaływanie na produkty spożywcze 22
1.2.10 Bilans zalet i wad amoniaku 23

1.3 Oleje smarne do amoniakalnych urządzeń chłodniczych 24
1.3.1 Uwagi wstępne 24
1.3.2 Podstawowe wymagania stawiane olejom chłodniczym 25
1.3.3 Wpływ warunków pracy urządzenia chłodniczego na własności oleju 27
1.3.4 Rodzaje olejów do sprężarek amoniakalnych 29

1.4 Nośniki ciepła (chłodziwa) stosowane w układach chłodzenia pośredniego 36
1.4.1 Ogólna charakterystyka chłodziw 36
1.4.2 Chłodziwa stosowane w amoniakalnych urządzeniach chłodniczych 39
1.4.3 Porównanie własności cieplno-fizycznych wybranych chłodziw 42
1.4.4 Korozyjne własności chłodziw 45
Przypisy i literatura do rozdziału 1 48

2 OBIEGI CHŁODNICZE SPRĘŻARKOWE (Waldemar TARGAŃSKI) 51

2.1 Budowa wykresu Molliera ciśnienie - entalpia właściwa (p - h) 51
2.2 Obiegi jednostopniowe teoretyczne 53
2.3 Wpływ podstawowych parametrów pracy na efektywność energetyczną teoretycznego obiegu chłodniczego 55
2.4 Obieg rzeczywisty 59
2.5 Obiegi teoretyczne dwustopniowe i układy kaskadowe 62
2.6 Pompowe zasilanie parownika czynnikiem chłodniczym 68
2.7 Przykłady obliczeń obiegów chłodniczych 69
Literatura do rozdziału 2 78

3 WYMIANA CIEPŁA W AMONIAKALNYCH URZĄDZENIACH CHŁODNICZYCH (Dariusz BUTRYMOWICZ) 79

3.1 Uwagi ogólne o wymianie ciepła i oporach przepływu w chłodniczych wymiennikach ciepła 79

3.2 Wymiana ciepła w parownikach 88
3.2.1 Wymiana ciepła i opory przepływu cieczy 89
3.2.2 Zjawisko wrzenia w parownikach zalanych o dużej objętości 102
3.2.3 Zjawisko wrzenia i spadków ciśnienia w parownikach przepływowych, zalanych i suchych 108
3.2.4 Wymiana ciepła na powierzchni zewnętrznej chłodnic powietrza 124
3.2.5 Wymiana ciepła przy odparowaniu warstwy cieczy 142
3.2.6 Wymiana ciepła na powierzchni z namarzaniem lodu 147

3.3 Wymiana ciepła w skraplaczach chłodniczych 149
3.3.1 Skraplanie na zewnątrz rur 150
3.3.2 Skraplanie w rurach i płytowych wymiennikach ciepła 159
3.3.3 Wymiana ciepła po stronie wody chłodzącej 163
3.3.4 Wymiana ciepła od strony powietrza na wiązkach rur w skraplaczach 167
3.3.5 Wykorzystanie efektu natrysku wody w skraplaczach natryskowo-wyparnych 169
Literatura do rozdziału 3 174

4 SPRĘŻARKI (Konrad KALINOWSKI) 178

4.1 Wprowadzenie 178

4.2 Sprężarki tłokowe 181
4.2.1 Budowa sprężarki tłokowej 181
4.2.2 Zasada działania sprężarki tłokowej 186
4.2.3 Straty w zaworach roboczych 188
4.2.4 Temperatura sprężania par amoniaku. Obniżanie temperatury par 189
4.2.5 Regulacja wydajności sprężarek tłokowych 193
4.2.5.1 Potrzeba regulacji wydajności 193
4.2.5.2 Regulacja wydajności sprężarek tłokowych. "Wyłączanie cylindrów" 194

4.3 Sprężarki śrubowe 196
4.3.1 Ogólna budowa agregatu sprężarki śrubowej 196
4.3.2 Budowa sprężarki śrubowej 196
4.3.3 Zasada działania sprężarki śrubowej 199
4.3.4 Proces sprężania w sprężarce śrubowej 201
4.3.5 Regulacja objętości komory sprężania. Wskaźnik objętości komory sprężania "ji" i spręż wewnętrzny "si" 202
4.3.6 Upustowa regulacja wydajności sprężarki śrubowej 204
4.3.7 Straty związane z regulacją wydajności sprężarek śrubowych 205

4.4 Obiegi oleju w agregatach sprężarkowych 206
4.4.1 Funkcja oleju w sprężarkach chłodniczych 206
4.4.2 Przerzut oleju ze sprężarki do urządzenia chłodniczego 207
4.4.3 Obieg oleju w sprężarce tłokowej 209
4.4.4 System olejowy sprężarek śrubowych. Podobieństwa i różnice w porównaniu ze sprężarkami tłokowymi 211

4.5 Układy sprężarek na niższe temperatury 215
4.5.1 Ogólne kryteria doboru sprężarek na niższe temperatury 215
4.5.2 Dwustopniowe obiegi chłodnicze sprężarek tłokowych i śrubowych 216
4.5.3 Obiegi chłodnicze sprężarek śrubowych z doładowaniem 221
4.5.4 Wykonania sprężarek dwustopniowych 222

4.6 Charakterystyki sprężarek tłokowych i śrubowych 223
4.6.1 Charakterystyki mocy 223
4.6.2 Stopień dostarczania sprężarek tłokowych i śrubowych 227
4.6.3 Współczynnik wydajności chłodniczej sprężarek tłokowych i śrubowych 232

4.7 Ruch i automatyzacja pracy sprężarek 236
4.7.1 Ogólne zasady ruchu urządzenia chłodniczego i sprężarek 236
4.7.2 Zabezpieczenia agregatów sprężarkowych 239
4.7.3 Pomiary i kontrola parametrów pracy. Sygnalizacja stanów ruchu i ostrzeganie 240
4.7.4 Regulacja i sterowanie. Ruch automatyczny agregatów sprężarkowych 240
4.7.5 Rozruch sprężarek i dobór silników napędowych do sprężarek 241

4.8 Inne rozwiązania konstrukcyjne sprężarek 244
4.8.1 Sprężarki śrubowe jednowirnikowe 244
4.8.2 Sprężarki semihermetyczne do amoniaku 245
4.8.3 Sprężarki bezolejowe 247
Literatura i materiały firmowe do rozdziału 4 250

5. PAROWNIKI, CHŁODNICE I SYSTEMY CHŁODZENIA (Konrad KALINOWSKI) 253

5.1 Systemy chłodzenia, funkcja i podział parowników i chłodnic 253
5.2 Parowniki rurowe 255

5.3 Wentylatorowe chłodnice powietrza 258
5.3.1 Ogólna budowa chłodnicy powietrza 258
5.3.2 Baterie rurowo-lamelowe, budowa i wymiary główne 261
5.3.3 Tace ściekowe i obudowy chłodnic powietrza 264
5.3.4 Wyznaczenie wydajności chłodnicy oraz temperatury wylotowej powietrza 265
5.3.5 Dobór wentylatorów do chłodnic powietrza, a obieg powietrza w komorach chłodniczych 268
5.3.6 Warunki klimatyczne w komorze chłodniczej, a dobór chłodnicy powietrza 278
5.3.7 Odszranianie amoniakalnych chłodnic powietrza 284
5.3.7.1 Cykliczny charakter pracy chłodnic powietrza w warunkach oszronienia. Ciepło konieczne do odszraniania 284
5.3.7.2 Odszranianie parowników "gorącymi parami" 290
5.3.7.3 Inne metody odszraniania chłodnic powietrza 296

5.4 Parowniki płaszczowo-rurowe 298
5.4.1 Zastosowanie i podział 298
5.4.2 Budowa, działanie i wydajność parowników płaszczowo-rurowych zalanych 299
5.4.3 Parowniki płaszczowo-rurowe typu suchego 304
5.4.4 Parowniki płaszczowo-rurowe zroszeniowe 307

5.5 Parowniki płytowe do chłodzenia cieczy 308
5.5.1 Zastosowanie płytowego wymiennika ciepła. Płyty 308
5.5.2 Konstrukcja i działanie parowników płytowych 310

5.6 Parowniki specjalizowane 313

5.7 Systemy zasilania parowników 314
5.7.1 Ogólne informacje o zasilaniu parowników 314
5.7.2 Zasilanie ciśnieniowe 315
5.7.2.1 Ręczne zawory rozprężne 319
5.7.2.2 Termostatyczne zawory rozprężne 319
5.7.2.3 Elektroniczne zawory rozprężne 321
5.7.2.4 Zawory rozprężne pływakowe 323
5.7.2.5 Zawory rozprężne nastawiane silnikami pomocniczymi 326
5.7.3 Zasilanie grawitacyjne parowników 327
5.7.4 Zasilanie pompowe (recyrkulacyjne) parowników 330
5.7.4.1 Zasada działania. Krotność obiegu 330
5.7.4.2 Pompy do amoniaku 335
5.7.4.3 Współpraca pomp z siecią rurociągów. Charakterystyka pomp i sieci. Regulacja 337
5.7.4.4 Ciśnienie ssania pompy w instalacji. Kawitacja 341
5.7.4.5 Wpływ zasilania pompowego na działanie i konstrukcję parownika 342
5.7.5 Funkcje oddzielacza cieczy w obiegu pompowym. Wielkość oddzielacza 348

5.8 Pośrednie systemy chłodzenia 361
5.8.1 Systemy chłodzenia. Zalety i wady bezpośrednich i pośrednich systemów chłodzenia 361
5.8.2 Podział i zastosowanie systemów do chłodzenia pośredniego 364
5.8.3 Budowa i działanie urządzeń do chłodzenia pośredniego 366
5.8.4 Współpraca obiegu chłodziwa z parownikiem 373

5.9 Charakterystyka współpracy parowników ze sprężarką 376
Literatura do rozdziału 5 380

6 SKRAPLACZE AMONIAKALNE I UKŁADY POMOCNICZE ZWIĄZANE ZE SKRAPLACZAMI (Konrad KALINOWSKI) 383

6.1 Podział skraplaczy 383

6.2 Skraplacze chłodzone wodą 383
6.2.1 Skraplacze płaszczowo-rurowe poziome 384
6.2.2 Skraplacze płaszczowo-rurowe członowe 390
6.2.3 Skraplacze płaszczowo-rurowe pionowe 391
6.2.4 Skraplacze płytowe 392

6.3 Obiegi wody chłodzącej skraplaczy 393
6.3.1 Zasada działania obiegów wody chłodzącej 393
6.3.2 Chłodnie wyparne wody obiegowej 398

6.4 Skraplacze chłodzone wodą i powietrzem 402
6.4.1 Skraplacze ociekowe 402
6.4.2 Skraplacze natryskowo-wyparne 403
6.4.2.1 Budowa i działanie skraplacza natryskowo-wyparnego 403
6.4.2.2 Obieg wody skraplacza natryskowo-wyparnego 409

6.5 Skraplacze chłodzone powietrzem 411

6.6 Pomocnicze funkcje skraplaczy 415
6.6.1 Wykorzystanie (odzyskiwanie) ciepła skraplania do celów użytkowych 415
6.6.2 Odprowadzenie ciepła chłodzenia oleju ze sprężarek śrubowych 418

6.7 Wpływ czynników eksploatacyjnych 422
6.7.1 Wpływ warunków otoczenia na pracę i ruch skraplacza 422
6.7.2 Wpływ niższych temperatur otoczenia 425
6.7.3 Wpływ ograniczenia hałasów na skraplacze i chłodnie wody 430

6.8 Powietrze i inne gazy nieskraplające się w skraplaczu 432
6.8.1 Wzrost ciśnienia skraplania wskutek obecności gazów nieskraplających się w skraplaczu 432
6.8.2 Odpowietrzniki 434

6.9 Charakterystyki współpracy skraplacza ze sprężarką 437
Literatura do rozdziału 6 441

ZAŁĄCZNIK 1. Własności cieplno-fizyczne cieczy nasyconej amoniaku 443
ZAŁĄCZNIK 2. Własności cieplno-fizyczne pary nasyconej amoniaku 444
ZAŁĄCZNIK 3. Własności termodynamiczne cieczy i pary nasyconej amoniaku 445
ZAŁĄCZNIK 4. Wykres termodynamiczny Molliera (p - h) dla amoniaku 449
ZAŁĄCZNIK 5. Własności cieplno-fizyczne wodnego roztworu chlorku wapnia 450
ZAŁĄCZNIK 6. Gęstości wodnych roztworów chlorku sodu i chlorku wapnia 451
ZAŁĄCZNIK 7. Własności cieplno fizyczne wodnego roztworu glikolu etylenowego 451
ZAŁĄCZNIK 8. Wykres Molliera (h - x) powietrza wilgotnego 452

SKOROWIDZ 453