ALEŚ ADAMOWICZ

 OPRAWCY

WYDAWNICTWO WSPÓŁPRACA

WARSZAWA 1988

165 x 120

str.341

stan db

„Oprawcy” to książka o zagładzie mieszkańców jednej z 600 wsi białoruskich spalonych podczas ostatniej wojny. Niezwykłość powieści Adamowicza, zwłaszcza na tle tradycji literackiej, z której wyrasta jego twórczość, polega na ukazaniu mechanizmu zbrodni widzianej oczami samych oprawców – podwładnych Oskara Dirlewangera, dowódcy Sonderbrigade-SS odpowiedzialnego m.in. za wymordowanie w roku 1944 kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców powstańczej Warszawy. 

Bohaterami utworu są Rosjanie i Niemcy, Ukraińcy i Białorusini oraz reprezentanci kilku jeszcze innych narodów. Na pierwszy plan wysuwa się wszakże tragiczny los żołnierzy Armii Czerwonej, którzy znalazłszy się w niemieckiej niewoli stanęli przed okrutną alternatywą: śmierć głodowa w obozie jenieckim albo moralne samounicestwienie w szeregach Sonderbrigade. 

„Oprawców” otwiera i zamyka monolog Adolfa Hitlera, postaci ucieleśniającej u Adamowicza tyleż groteskowy prymitywizm, co i cyniczną zarazem siłę ideologii, która nawet z własnych ofiar zdolna była uczynić skuteczne narzędzie ludobójstwa.