Jednostka w cieniu władzy, sąd związany monteskiuszowskim postulatem "tuby prawodawcy", prawodawca działający sprawnie i antycypujący problemy? Prawo europejskie dowodzi, że te trzy tradycyjne założenia należą dzisiaj wyłącznie do świata mitu. Jednostka jest niepokorna, walczy o swoje, jest partnerem dla władzy, sąd nie chce być niewolnikiem przepisu, na prawo patrzy w sposób konstruktywny. W końcu prawodawca polityczny wcale nie działa racjonalnie, popełnia błędy, wielu rzeczy nie przewiduje i nie jest w stanie szybko reagować. W takim otoczeniu "argumenty z procedury" i "z systemu" prawa występują jako potężna i autonomiczna siła, wolna od krótkotrwałych i doraźnych kompromisów. Aktorzy integracji (jednostki, instytucje, państwa) pozostają wobec siebie w sieci zależności, stałej komunikacji, nie przestają spierać się o wizję wspólnoty. Ta sieć powiązań i interakcji jest wyrażona przez "unijny kodeks proceduralny": wielopoziomową, kompleksową i dynamiczną strukturę racjonalizującą bogactwo normatywne integracji europejskiej. Kodeks nie działa sam przez siebie, ale wyłącznie dzięki swoim aktorom, którzy widzą w nim narzędzie do zmiany na lepsze i alternatywę wobec wszechobecnej polityki i oportunizmu chwili. Jako twór ludzki kodeks odrzuca doskonałość, którą traktuje jako nieosiągalny ideał. Wierzy raczej w pragmatyczną rzeczywistość, która powinna być rekonstruowana w sposób najlepszy z możliwych i przy maksymalnym wykorzystaniu dostępnych narzędzi.Kodeks tworzy własną wizję wspólnoty zogniskowanej wokół trzech wielkich idei: godności, sprawiedliwości i racjonalności, za którymi kryje się przesłanie dla każdego, kto w prawie europejskim chce w sposób efektywny realizować swoje cele. To przesłanie to: wierność nadrzędnym zasadom, dostrzeżenie godności jednostki na tle wspólnoty, sztuka godzenia sfery interesu indywidualnego z kolektywnym, gotowość odczytywania faktów jednostkowych z perspektywy większej całości oraz, last but not least, zawierzenie sądom jako prawdziwym architektom "unijnego kodeksu proceduralnego".

Wykaz skrótów
Od Autora
Słowo wstępne
Foreword
Część I. "Unijny kodeks proceduralny"
Rozdział I. Koncepcja "unijnego kodeksu proceduralnego"
Rozdział II. Aspiracja i problem "unijnego kodeksu proceduralnego"
Rozdział III. Proceduralizacja prawa unijnego
Część II. Godność proceduralna
Rozdział IV. Jednostka w prawie unijnym
Paragraf 1. Filozofia Van Gend en Loos
I. Od uprawnionej jednostki
II. Poprzez czujną jednostkę
III. Do uprawnionego obywatela
IV. W kierunku obowiązku nienadużywania prawa podmiotowego
Paragraf 2. Prawo unijne wobec godności jednostki
Rozdział V. Godność człowieka jako refleks praw we wspólnocie.
Od "jurysprudencji rynku" do "jurysprudencji konstytucyjnej"
Rozdział VI. Prawo do rzetelnej procedury (procesu)
Paragraf 3. "Due process of law" jako punkt wyjścia
Paragraf 4. Rekonstrukcja unijnego prawa do rzetelnej procedury
I. Prawo do rzetelnej procedury. Aspekt dostępności
II. Prawo do rzetelnej procedury. Aspekt jakości
1. Koncepcja "rights of the defence"
2. Prawo do wysłuchania i postępowania
kontradyktoryjnego
3. Prawo do postępowania jawnego
4. Prawo do postępowania w rozsądnym terminie
5. Prawo do pomocy prawnej
III. Prawo do rzetelnej procedury. Aspekt rzeczywistej ochrony
prawnej
1. Pomiędzy unijnymi prawami podmiotowymi
a krajowymi procedurami
2. Prawo do powołania prawa unijnego. Orzecznictwo
pierwszej generacji
3. Prawo do rzeczywistej ochrony prawnej. Orzecznictwo
drugiej generacji

4. Prawo do rzeczywistego środka ochrony prawnej.
Orzecznictwo trzeciej generacji
5. Prawo do rzeczywistej ochrony prawnej i wewnętrzna
komplementarność sfery remedialnej
6. W kierunku kompletnego prawa podmiotowego
IV. Prawo do egzekucji wyroku jako element prawa do rzetelnej
procedury
1. Prawo do egzekucji wyroku i art. 267 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W kierunku
radiacyjnego oddziaływania orzecznictwa
2. Prawo do egzekucji wyroku i art. 258 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
3. Prawo do egzekucji wyroku i art. 258 w związku z art.
Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
4. Egzekucja wyroków sądów unijnych z perspektywy
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności
Paragraf 5. Rzecznik generalny w strukturze "unijnego kodeksu proceduralnego".
Sojusznik, czy adwersarz prawa do rzetelnej procedury?
I. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
II. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości
Część III. Sądowa sprawiedliwość proceduralna
Rozdział VII. Sąd w prawie unijnym
Paragraf 6. Sprawiedliwość proceduralna jako koncepcja ewoluująca
Paragraf 7. Efekt sprawiedliwości proceduralnej
Paragraf 8. "Dobry sąd unijny"
I. Sąd niezależny i bezstronny
II. Sąd dostępny
III. "Rozsądność komunikacyjna" sądu
1. Kontekstualność jako atrybut "rozsądności komunikacyjnej"
sądu
2. "Rozsądność komunikacyjna" jako wyróżnik
"dobrego sądu"
IV. Sąd-słuchacz
V. Sąd jako uczestnik "wspólnoty sądowej"
Rozdział VIII. "Sądzenie rynku"
Rozdział IX. Procedura unijna. W kierunku proceduralnej
optymalizacji
Paragraf 9. Walor procedury
Paragraf 10. Traktatowy system procedur
Paragraf 11. Filozofia i istota unijnej procedury. Rekonstrukcja modelu
I. Wartości proceduralne. Filozofia unijnej procedury
II. Cechy i zasady proceduralne. Istota unijnej procedury
Zasada pisemności postępowania
Zasada ustności postępowania



Zasada jawności postępowania
Zasada szybkości postępowania
Zasada pasywności proceduralnej
Zasada fachowej reprezentacji stron
Zasada równości językowej
Zasada "równości broni" i kontradyktoryjności
Zasada wysłuchania
Zasada kosztów postępowania
Zasada dwuinstancyjności postępowania
Zasada kolegialności
Paragraf 12. Istota procedury unijnej. Aplikacja modelu na przykładzie
postępowania prejudycjalnego
I. Cechy postępowania prejudycjalnego
II. Zasady proceduralne w świetle cech postępowania
prejudycjalnego
Paragraf 13. Optymalizacja procedury unijnej i koncepcja "new public
management"
I. Koncepcja "new public management"
II. Koncepcja "new public managament" i sądy unijne
III. Koncepcja "new public management" i dynamiczna
architektura proceduralna
IV. Radykalna ewolucja. W stronę nowej filozofii unijnej
procedury?
Paragraf 14. Nadużycie procedury
I. Koncepcja jurysdykcji inherentnej sądów
II. Jurysdykcja inherentna i Trybunał Sprawiedliwości
III. Nadużycie procedury i Trybunał Sprawiedliwości
Paragraf 15. "Procedura unijna" w sądzie krajowym. Pomiędzy proceduralną
optymalizacją a pragmatyzmem na styku systemów prawnych
Część IV. Racjonalność proceduralna
Rozdział X. Prawodawca sądowy i prawodawca polityczny w prawie
unijnym
Paragraf 16. Bariery naszego myślenia o prawodawczej roli sądów
Paragraf 17. Model kooperacyjny unijnego prawodawcy
I. Prawodawcza funkcja sądu unijnego
II. Kooperacja prawodawcy. Rekonstrukcja modelu
III. Fluktuacja funkcji prawodawcy sądowego
IV. Model kooperacyjny prawodawcy wobec równowagi władz
i dynamiki prawa unijnego
V. Komplementarność funkcji prawodawcy sądowego
VI. Sąd-prawodawca jako katalizator
VII. Problem stronniczości prawodawcy sądowego
Paragraf 18. "Racjonalność komunikacyjna" prawodawcy sądowego
I. Racjonalny dyskurs
II. Racjonalność dyskursu we "wspólnocie komunikacyjnej"


III. Racjonalność komunikacji jako podstawa legitymizacji
sądu-prawodawcy
IV. Orzecznicza polityka prawodawcy sądowego
V. Precedens prawotwórczy
Paragraf 19. Prawodawca sądowy i obowiązek wierności wobec prawa unijnego
I. Wierność wobec prawa. Perspektywa wewnętrzna i pluralizm
w wersji mocnej
II. Wierność wobec prawa. Model koncyliacyjny i "wspólnota
sądów"
III. Wierność wobec prawa unijnego z perspektywy zewnętrznej.
W kierunku "pluralizmu kosmopolitycznego"
Rozdział XI. Rekonstrukcja rynku. W stronę efektywnego prawa
integracji
Rozdział XII. Operatywność proceduralna unijnego systemu ochrony
prawnej
Paragraf 20. Cele Traktatu i instrumentalizacja unijnego systemu ochrony
prawnej
Paragraf 21. Kompletność unijnego systemu ochrony prawnej
I. Kompletność unijnego systemu ochrony prawnej w wymiarze
aspiracji i antycypacji
II. "Kompletność interakcyjna" unijnego systemu ochrony
prawnej
1. Kompletność unijnego systemu ochrony prawnej i granice
podejścia aspiracyjnego
2. Kompletność interakcyjna unijnego systemu ochrony prawnej.
Wymiar pragmatyzmu sądowego prawodawcy i racjonalizacja
"antycypacyjna" tekstu
Paragraf 22. Operatywność proceduralna i koherencja unijnego systemu ochrony
prawnej
Paragraf 23. Operatywność proceduralna i jednolitość prawa unijnego
Paragraf 24. Operatywność proceduralna i partycypacja proceduralna
Paragraf 25. Traktat z Lizbony wobec operatywności unijnego systemu ochrony
prawnej i modelu kooperacyjnego prawodawcy. Pomiędzy
racjonalizacją "antycypacyjną" i "reakcyjną" tekstu
Paragraf 26. Operatywność proceduralna i nadużycie unijnego systemu ochrony
prawnej
Część V. Unijny kodeks proceduralny jako całość interakcyjna
Rozdział XIII. Funkcja sądu unijnego wobec zmiany
Rozdział XIV. Godnościowa koncepcja procedury w prawie unijnym
Paragraf 27. Walor uczestnictwa w sprawiedliwej procedurze
Paragraf 28. Legitymizacja procedury przez partycypację
Paragraf 29. Unijny kodeks proceduralny i pytanie o model sądowej
sprawiedliwości proceduralnej
Rozdział XV. Koncepcja "cienia proceduralnego"
Paragraf 39. Studium oddziaływania "cienia proceduralnego"


I. Sędzia Herkules i "cień" sądowej sprawiedliwości
proceduralnej
II. Refleks proceduralny jako "proceduralny cień w podróży"
1. Sędzia Prometeusz i "refleks" godności proceduralnej
2. Sędzia Atlas i "refleks" racjonalności proceduralnej
Rozdział XVI. "Unijny kodeks proceduralny" i "podróż idei"
"Unijny kodeks proceduralny". Od aspiracji do realizacji
i renesansowe przesłanie "dobrego rządu"
Summary
Axiology of the Procedural Code of the European Union
Wykaz literatury
I. Książki
II. Artykuły
III. Orzecznictwo 638