Akcja Katolicka i ukraińskie organizacje katolickie w Małopolsce Wschodniej w okresie międzywojennym

Wydawnictwo TNKUL 2009, s. 258

Rozwój ukraińskiej myśli historycznej, zwłaszcza dotyczącej dziejów najnowszych, przez długi czas odbywał się w niesprzyjających warunkach - zafałszowano wiele faktów historycznych, które zostały zastąpione przez wymysły i mity, odpowiadające totalitarnemu reżimowi komunistycznemu. Długie panowanie komunizmu w wydaniu radzieckim skutecznie przeciwdziałało ludzkiemu dążeniu do wiedzy. Fakty historyczne zamieniano na narzędzia propagandy, co doprowadziło całe pokolenia Ukraińców do utraty pamięci historycznej. Bezsprzecznie historię ukraińską cechuje złożoność i niejednoznaczność, niemniej próby „upośledzenia" wiedzy historycznej sprawiły, że do dziś istnieje wiele tzw. białych plam - wątpliwości i pytań, na które odpowiedzi będzie szukać jeszcze wiele pokoleń ukraińskich historyków. Współczesne badania nad historią ukraińską, zwłaszcza w pierwszej połowie XX w., dotyczyły tzw. mocnych tematów, a jednocześnie poza zainteresowaniem badaczy znalazła się ogromna część materiału historycznego, który przy pobieżnym oglądzie zdawał się mieć drugorzędną wartość, niemniej był istotny dla pełnego obrazu epoki. Jednym z takich tematów jest historia ukraińskiego ruchu katolickiego, nieodłącznie związana z dziejami Kościoła greckokatolickiego. Doniosłą rolę odegrała przy tym Akcja Katolicka, która stała się elementem jednoczącym ruch katolicki w okresie międzywojennym.