Spis treści
Jacek Jadacki: Wprowadzenie do wydania drugiego 9
Kazimierz Ajdukiewicz: Wprowadzenie do wydania pierwszego 19
WSTĘP: GŁÓWNE ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE
1. Co to są pojęcia? 23
2. Pożyteczność pojęć: są one skarbnicą naszej wiedzy 24
3. Pojęcia a pogląd na pewną sferę rzeczywistości 25
4. Nie wszystkie pojęcia zostają wyjaśnione przez nauki szczegółowe 29
5. Zadania metafizyki: wyjaśnienie ostatecznych pojęć i pogląd na świat 32
6. Naczelne zagadnienia teorii poznania i główne sposoby ich rozwiązań 35
7. Naczelne zagadnienia i zadania logiki 43
8. Zagadnienia etyki normatywnej i opisowej, oraz sposoby ich rozwiązań 46
9. Psychologia 51
10. O doznaniach estetycznych 55
1. TEORIA POZNANIA
Rozdział I. Kryterium prawdy 63
1. René Descartes: O czym można wątpić [1641] 63
2. René Descartes: Po czym można odróżnić prawdę od fałszu [1641] 69
3. Georg Simmel: Prawda polega na biologicznej pożyteczności [1895] 75
4. Jan Łukasiewicz: Praktyczna wartość zasady sprzeczności [1910] 82
5. Sextus Empiricus: O sceptycyzmie pyrronejskim [II/III w.] 89
6. Gorgiasz z Leontinoi: Nie możemy niczego poznać [V/IV w. przed Chr.] 94
Rozdział II. Idealizm i realizm 102
1. John Locke: Nasze idee nie są wiernymi kopiami rzeczy [1690] 102
2. Hermann v. Helmholtz: Czy świat jest naprawdę taki, jakim się wydaje [1879] 107
3. George Berkeley: Jedynie nasze idee są dostępne poznaniu. Istnieją tylko dusze i ich idee [1710] 112
4. David Hume: Wnioski o faktach i stosunek przyczynowy [1748] 124
5. David Hume: Nie możemy poznać nic, prócz naszych idei [1739 1740] 131
6. Alexius Meinong: Krytyka argumentów idealizmu [1906] 133
7. Immanuel Kant: Istnieją rzeczy same w sobie, lecz poznać możemy tylko ich przejawy [1783] 139
8. Marian Smoluchowski: Czy nauki przyrodnicze dają nam poznanie świata rzeczywistego? [1917] 149
Rozdział III. Racjonalizm i empiryzm 155
1. Platon: Tylko rozum dostarcza poznania [IV w. przed Chr.] 155
2. Jędrzej Śniadecki: O wyższości rozumu nad doświadczeniem [1799] 160
3. Gottfried Wilhelm Leibniz: Doświadczenie nie jest jedynym źródłem poznania [1704] 166
4. John Stuart Mill: Pewniki matematyczne są oparte na doświadczeniu [1843] 170
5. Immanuel Kant: O podstawach i źródłach poznania [1781] 179
6. Bertrand Russell: Krytyka empiryzmu i kantowskiej teorii poznania [1919] 180
2. LOGIKA
1. Jan Śniadecki: O potrzebie logiki i jej nauczania [1814] 185
2. Arystoteles: O zasadzie sprzeczności [IV w. przed Chr.] 188
3. Louis Couturat: Główne twierdzenia logiki algorytmicznej. Rachunek powiedzeń [1912] 191
4. Louis Couturat: O błędności niektórych trybów klasycznego sylogizmu [1913] 204
5. Antoine Arnauld: Definicje wyrazów i definicje rzeczy [1662] 206
6. Louis Couturat: Definicje w matematyce [1905] 208
7. Jan Łukasiewicz: O rodzajach rozumowania [1915] 212
8. Kazimierz Twardowski: O naukach apriorycznych czyli racjonalnych (dedukcyjnych) i naukach aposteriorycznych czyli empirycznych (indukcyjnych) [1923] 219
9. John Stuart Mill: Czy sylogizm przedstawia petitio principii? [1843] 228
10. John Stuart Mill: Logiczna wartość sylogizmu [1843] 230
11. Christoph Sigwart: Czy pogląd Milla na wartość sylogizmu jest słuszny? [1873] 233
12. Louis Liard: Metody badania indukcyjnego według Johna Stuarta Milla [1878] 234
13. William Kingdon Clifford: Co to jest wyjaśnienie [1896] 241
14. John Stuart Mill: Wyjaśnienie praw przyrody [1843] 244
15. Antoine Arnauld: Główne postaci sofizmatów [1662] 247
3. METAFIZYKA
1. Jan Śniadecki: O metafizyce, jej doniosłości i trudności [1814] 255
2. René Descartes: Dusza i ciało różnią się co do swej istoty [1644] 259
3. Friedrich Paulsen: Materializm i jego krytyka [1892] 263
4. Artur Schopenhauer: Istotą świata jest wola [1819] 273
5. Artur Schopenhauer: Krytyka materializmu [1819] 278
6. Rudolf Hermann Lotze: Istnieją rzeczy same w sobie, a istota ich jest duchowa [1883] 280
7. Ernst Mach: Świat duchowy nie jest w swej istocie materialny, ani materialny nie jest w istocie duchowy, lecz każdy składnik świata rzeczywistego jest zarówno materialny, jak duchowy [1886] 286
8. Henri Bergson: O czasie [1889] 292
9. Kazimierz Ajdukiewicz: Czas prawdziwy [1947] 300
10. Platon: O idei piękna [IV w. przed Chr.] 306
11. Arystoteles: Forma czyli istota rzeczy jednostkowych. Nie istnieje ona w oderwaniu od nich, jak uczył Platon [IV w. przed Chr.] 309
12. Kazimierz Twardowski: Historia sporu o uniwersalia w wiekach średnich [1910] 312
4. TEORIA WARTOŚCI
Rozdział I. Antropologia 323
1. Izydora Dąmbska: Lęk przed śmiercią [1946] 323
2. Józef Maria Bocheński: Dusza i jej nieśmiertelność [1987] 337
3. Jan Salamucha: Istnienie Boga [1946] 342
4. Jan Salamucha: Zło i cierpienie [1947] 350
5. Hugo Kołłątaj: O równości przyrodzonej między ludźmi [1810] 354
6. Leon Petrażycki: Zagadnienie wolności woli [1905] 357
7. Tadeusz Czeżowski: Sens i wartość życia [1962] 363
8. Kazimierz Twardowski: Pesymizm i optymizm [1934] 368
9. Kazimierz Ajdukiewicz: Pochwała życia pracowitego [1948] 372
10. Władysław Tatarkiewicz: Definicja szczęścia [1947] 378
11. Tadeusz Czeżowski: O szczęściu [1940] 387
Rozdział II. Etyka 393
1. Tadeusz Czeżowski: Czym są wartości [1964] 393
2. Antoni Wiśniewski: O etyce w ogólności [1753] 396
3. Sebastian Petrycy z Pilzna: Co to jest dobro [1618] 403
4. Andrzej Maksymilian Fredro: Cnoty i ich pozory [1664] 413
5. Władysław Tatarkiewicz: O czterech rodzajach sądów etycznych [1930] 420
6. Tadeusz Kotarbiński: O istocie oceny etycznej [1948] 425
7. Kazimierz Ajdukiewicz: O sprawiedliwości [1939] 432
8. Maria Ossowska: Miłość bliźniego i życzliwość powszechna [1970] 446
9. Władysław Witwicki: Czy prawda obowiązuje zawsze? [1957] 453
10. Ignacy Krasicki: O niegodziwości obmowy i szyderstwa [1798 1799] 457
Rozdział III. Estetyka 466
1. Stanisław Ossowski: Piękno [1936] 466
2. Stanisław Ossowski: Co to są przeżycia estetyczne? [1933] 470
3. Henryk Elzenberg: Osobowość twórcza artysty [1948] 486
4. Maciej Kazimierz Sarbiewski: Istota poezji [1626 1627] 493
5. Maurycy Mochnacki: Czy sztuka winna naśladować naturę? [1828] 499
6. Leon Chwistek: Wielość rzeczywistości w sztuce [1924] 505
7. Roman Ingarden: Dzieło literackie jako twór wielowarstwowy [1931] 516
Tabela synchronistyczna 521
Indeks imienny 526
Indeks rzeczowy 531
Indeks symboli logicznych 538
Słowniczek wyrazów i zwrotów staropolskich i obcych 539
Wykaz używanych skrótów 546
