Działanie Yerba Mate
Yerba mate, czyli napar z
ostrokrzewu paragwajskiego jest napojem od wieków stosowanym przez
Indian Guarani. Napar ten posiada właściwości stymulujące
zdolności psychiczne i fizyczne oraz likwidujące zmęczenie. Jest
ceniony głównie dzięki właściwościom pobudzającym, które
zawdzięcza kofeinie (zwanej też mateiną), jednak pamiętajmy, że
napar z yerba mate jest bogaty również w witaminy A, E, C, B1, B2,
B6, PP oraz minerały takie jak wapń, fosfor, żelazo, magnez,
potas, sód i żelazo.
Yerba mate zwiększa
sprawność intelektualną, działa kojąco i pobudzająco na mięśnie
(również mięśnie gładkie) oraz łagodzi napięcie psychiczne.
Zawartość witamin w yerba mate wpływa korzystnie na cały organizm
np. witaminy z grupy B wspomagają przemianę cukru w mięśniach i
mózgu, wpływają na harmonijne działanie układu nerwowego,
wspomagają trawienie oraz wzmacniającą paznokcie i włosy.
Witamina A działa korzystnie na wzrok i skórę oraz uodparnia na
infekcje. Witaminy C i E są przeciwutleniaczami, które neutralizują
szkodliwe wolne rodniki, odtruwają organizm, wzmacniają zęby i
dziąsła oraz zwiększają ilość czerwonych krwinek. Sole
mineralne łącznie z kofeiną regulują pracę układu krwionośnego
i poprawiają krążenie krwi, dzięki temu, że kofeina rozszerza
naczynia krwionośne. Żelazo zaś eliminuje zmęczenie, wspomaga
utrzymanie dobrej sprawności fizycznej oraz uczestniczy w procesach
krwiotwórczych.
Yerba mate można stosować
przy odchudzaniu. Napar zaspokaja głód i zmniejsza łaknienie oraz
poprawia metabolizm dzięki wspieraniu glikolizy tlenowej. Glikoliza
tlenowa to reakcja rozszczepienia węglowodanów, która występuje
na przykład przy długotrwałych ćwiczeniach fizycznych. Dzięki
zwiększeniu wydajności układu krążenia yerba mate zwiększa
spalanie kalorii i tkanki tłuszczowej, dlatego też picie yerba mate
polecane jest przy nadwadze.Yerba mate jest moczopędna
i dobrze wpływa na pracę nerek. Jest pomocna w problemach z
pęcherzem. Polepsza trawienie pokarmów i ułatwia ich wydalanie, a
także łagodzi zaburzenia gastryczne oraz działa ochronnie na
wątrobę. Naukowo udowodniono, że yerba mate obniża poziom
"złego"cholesterolu o niskiej gęstości (LDL). Napar z
yerba mate wspiera system immunologiczny (odpornościowy). Wedle
badań yerba mate chroni przed bakteriami i wirusami dzięki
obecności optymalnej proporcji składników odżywczych oraz
składników wpływających korzystnie na działanie białych ciałek
krwi. Naukowe badania potwierdzają, że napar yerba mate odgrywa
istotną rolę w regeneracji organizmu człowieka.
Stymulujące działanie
yerba mate jest dłuższe niż w przypadku kawy i napojów
energetycznych z kofeiną. Ponadto nie wywołuje objawów ubocznych
jakie powodują inne napoje kofeinowe np. nie wypłukuje magnezu jak
kawa, a wręcz jest jego naturalnym źródłem.
FAQ -
podstawowe pytania
Czym jest yerba
mate?
Yerba mate (łac. Ilex paraguariensis, herbata
paragwajska, herbata Jezuitów, caá mati, caá mate) to napar z
wysuszonych, zmielonych liści, często z dodatkiem drobnych gałązek.
Nazwa yerba mate pochodzi od łacińskiego słowa "herba"
(ziele) i słowa "mati" oznaczającego tykwę w języku
keczua. Prekursorami w stosowaniu naparu z yerba mate byli Indianie z
plemienia Guarani.
Jak działa yerba
mate?
Yerba mate reguluje ciśnienie krwi, zmniejsza
naprężenie mięśni szkieletowych, wpływa pobudzająco na
trawienie, układ nerwowy, stymuluje pracę serca i działa
korzystnie na krążenie krwi. Napar zawiera dużo witamin i soli
mineralnych, ksantyny (kofeinę, teobrominę i teofilinę) a także
przeciwutleniacze o właściwościach antynowotworowych. Napar z
yerba mate wpływa korzystnie na paznokcie i włosy.
Czy yerba mate jest
używką?
Ze względu na zawartość ksantyn (np. kofeiny),
które działają pobudzająco na układ nerwowy yerba mate uznajemy
za używkę.
Czym różni się
działanie kawy i yerba mate?
Przede wszystkim yerba mate jest
naturalnym źródłem magnezu, który jest wypłukiwany przez kawę.
Kawa pobudza szybko, ale przez krótki czas. Po wypiciu naparu yerba
mate kofeina jest uwalnia powoli, wskutek czego pobudzenie trwa
dłużej niż w przypadku kawy.
Do czego służy
bombilla (rurka z dziurkami)?
Bambusowa lub częściej
spotykana metalowa rurka z nawierconymi otworami jest filtrem
odcedzającym napar z fusów. Spotyka się również bombille z
tworzyw sztucznych. Podczas zaparzania yerba mate susz nie opada na
dno naczynia, dlatego też należy stosować rurkę do picia yerba
mate, aby uniknąć połykania fusów. Oprócz nawiercanych sitek w
bombillach stosuje się inne filtry np. sprężynkowe.
W jakiej temperaturze
zaparzać yerba mate?
Nie powinno się zalewać wrzątkiem -
susz należy zalewać wodą o temperaturze w granicach 70-80 stopni
Celsjusza, by wydobyć pełnię mocy i smaku yerba mate. Zalewanie
wrzątkiem pozbawia napar większości właściwości odżywczych i
będzie on po prostu niesmaczny.
Czy yerba mate można
przyrządzić na zimno?
Yerba mate można zalewać zimną wodą
- im zimniejsza tym lepsza, najlepiej z dodatkiem kostek lodu. Yerba
mate z lodem, ziołami, owocami lub sokami jest bardzo często pita w
Ameryce Południowej podczas upałów. Yerba mate przyrządzana na
zimno zwana jest "terere".
Czy yerba mate można
podawać dzieciom?
Rząd Argentyny rozpowszechniał przed laty
program włączania yerba mate do diety młodzieży szkolnej. Program
ten był skierowany jako uzupełnienie diety dzieci z ubogich rodzin,
które rzadko spożywały pełnowartościowy posiłek. Jednakże ze
względu na zawartość kofeiny nie polecamy podawania yerba mate
małym dzieciom, nawet w postaci terere.
Sin palo, con palo –
co to za określenia?
Określenie "sin palo" oznacza
susz yerba mate zawierający same listki (pozbawiony gałązek), zaś
susz składający się listków z dodatkiem gałązek określamy
mianem "con palo".
Czym jest palo aanto i
algarrobo?
Palo santo i algarrobo są popularnymi gatunkami
drewna służącymi do wyrobu naczynek do naparu yerba mate.
Kupiłem yerba mate,
ale nie posiadam bombilli. Co robić?
Jeśli nie posiadacie
bombilli można zaparzyć yerba mate za pomocą sitka do herbaty,
kulkowych zaparzaczy do ziół, zaparzacza do kawy lub w specjalnym
dzbanku z tłokowym sitkiem. Pomysłowość mile widziana - ważne
aby pozbyć się fusów i pamiętać, że opadają one na dno.
Jaką yerba mate
polecić początkującym?
Osobom początkujących polecamy
zakup próbek (po 50g) różnych gatunków yerba mate i wybranie
swojej ulubionej. Początkujący mogą zacząć od smakowych yerba
mate lub mieszanek yerba mate green.
Czym różnią się
poszczególne gatunki yerba mate?
Poszczególne
gatunki yerba mate różnią
się proporcjami w zawartości listków i patyczków, ilością pyłu,
sposobem suszenia i wędzenia. Gatunki yerba mate, nawet te bez
dodatków smakowych, mogą się różnić wyglądem, aromatem,
smakiem i mocą pobudzającą. Produkowane są również yerba mate z
dodatkiem ziół, owoców i aromatów.
Czy wszyscy mogą
spożywać yerba mate?
Yerba mate nie powinny pić kobiety w
ciąży i karmiące, a także osoby ze schorzeniami żołądka (np. z
wrzodami). Ze względu na zawartość kofeiny nie powinniśmy podawać
jej małym dzieciom.
Czy yerba mate jest
skuteczne przy odchudzaniu?
Yerba mate jest wskazane osobom
odchudzającym się ponieważ hamuje nadmierne łaknienie i likwiduje
uczucie głodu.
Z jakich naczyń pić
yerba mate?
Yerba
mate można pić z codziennie stosowanych naczyń np. z kubków
glinianych, ceramicznych lub naczyń szklanych. Jednak polecamy
specjalne naczynia do yerba mate - matera z drewna palo santo,
algarrobo lub drewna cytrynowego, czy naczynia z owocu tykwy
(calabazy). Takie naczynia podnoszą walory smakowe naparu z yerba
mate i zwiększają doznania estetyczne.
Zapycha mi się
bombilla i przez rurkę lecą fusy... Co robić?
Przede
wszystkim należy pamiętać aby nie mieszać naparu yerba mate, bo
to może spowodować zapychanie się rurki. Rurka nie powinna się
zatykać jeśli prawidłowo przyrządzimy napar. Zatkaną bombillę
można przepłukać i wyczyścić szczoteczką lub czyścikiem.
Dlaczego przecieka mi
tykwa?
Aby uszczelnić tykwę należy ją zahartować, czyli
wykonać tzw. curado (opis znajdziecie poniżej). Ważne jest aby nie
dopuścić do przesuszenia tykwy i podczas użytkowania utrzymywać
ją w wilgoci.
Co to jest Alpaka
?
Alpaka to mosiądz wysokoniklowy, czyli tzw. nowe srebro.
Jest to stop przypominający barwą prawdziwe srebro i zawierający
40-70% miedzi, 10-20% niklu i 5-40% cynku.
Przygotowanie naparu
Co jest potrzebne?
- Naczynie w którym
zaparzymy susz, najlepiej jeśli będzie to tykwa lub matero
drewniane, gliniane, czy ceramiczne. W przypadku braku specjalnych
naczyń możemy użyć zwykłego kubka.
- Bombilla, czyli rurka do
picia yerba mate. Zaopatrzona jest w różnego rodzaju sitka
zapobiegające wciąganiu fusów. Bombille wykonuje się głównie z
metali: stali nierdzewnej, srebra czy z alpaki, jak również z
bambusa, czy rzadziej z tworzyw sztucznych.
- Wybrany gatunek yerba
mate.
- Woda o temp. 70-80
stopni Celsjusza lub lodowata.
Przygotowanie yerba
mate na ciepło
1. Do naczynia wsyp yerba
mate - tradycyjnie w Ameryce Południowej susz wsypuje się w ilości
od 1/4 do 3/4 objętości naczynia. Początkującym proponujemy
rozpoczęcie od mniejszej ilości.
2. Zakryj otwór naczynka
(np. dłonią), obróć je "do góry dnem" i potrząsaj, by
drobniejsze kawałki listków i pył opadły w stronę dłoni.
3.
Obróć z powrotem naczynie pod kątem ok. 45 stopni i włóż rurkę
w pustą przestrzeń naczynia. Staraj się nie poruszać bombillą, a
tym bardziej nie mieszać nią naparu yerba mate, ponieważ spowoduje
to zatkanie sitka.
4. Trzymając tykwę pochyloną wlej odrobinę
zimnej wody naczynka, by zwilżyć susz. Uchroni to napar przed
utratą smaku, właściwości odżywczych i stymulujących. Odczekaj
chwilę, aż susz wchłonie wodę.
5. Dolej do pełni naczynia
wodę o temp. 70-80 stopni Celsjusza, odczekaj aż chwilę, aż
ostygnie i wchłonie wodę. Napar popijaj przez rurkę do momentu, aż
usłyszysz charakterystyczne "siorbnięcia", po czym zrób
dolewkę ciepłej wody.
6. Wodę można dolewać kilka razy (do 7
razy), aż "wypłukania" smaku yerba mate.
7. Do
naparu yerba mate możesz dodać dla urozmaicenia cukier, miód lub
kilka kropel cytryny, pamiętając aby nie mieszać bombillą.
Przygotowanie yerba
mate na zimno, czyli TERERE
Terere to sposób
przyrządzania yerba mate poprzez zalewanie lodowatą wodą. Przy
czym nie jest to yerba mate zaparzana i następnie schładzana, jak
np. mrożona herbata, lecz zalewana bezpośrednio zimną wodą.
Terere przyrządzamy w podobnych krokach jak yerba mate na ciepło.
Należy pamiętać, że do terere najlepsza jest jak najzimniejsza
woda, najlepiej z kostkami lodu. Yerba mate przygotowywana na zimno
wolniej wypłukuje smak, co pozwala na nawet kilkunastokrotne
zalewki, a największą moc uzyskuje po 2-3 zalaniu.
Do terere polecamy gatunki
yerba mate o grubym suszu i małej ilości pyłu, czyli łagodne
odmiany suave i BCP (Bajo Contenindo de Polvo - o niskiej zawartości
pyłu). Najczęściej jednak do terere używa się gatunków z
dodatkami ziołowymi i owocowymi.
Przygotowanie naczyń
Curado,
czyli hartowanie tykwy
Jak przygotować nowe
naczynie wykonane z owocu tykwy aby nam długo służyło? Należy ją
odpowiednio zahartować (curado po hiszp. oznacza "utwardzanie)
i wyskrobać resztki miąższu postępując wedle punktów:
1. Do nowej tykwy wkładamy
zużyte, wilgotne fusy yerba mate do 3/4 objętości naczynia.
2. Zalewamy wrzątkiem i
pozostawiamy do nasiąknięcia na dobę.
3. Opróżniamy naczynko z
fusów i płuczemy.
4. Delikatnie, ale
dokładnie wyskrobujemy (np. łyżeczką) miąższ z resztkami
nasion, uważając aby nie przedziurawić ścianek naczynia i
ponownie przepłukujemy wodą.
5. Nasypać świeżej,
suchej yerba mate do 3/4 objętości tykwy i zalewamy wodą o
temperaturze 70-80 C.
6. Pozostawiamy zaparzoną
yerba mate na dobę, by tykwa przeszła aromatem yerby.
7. Opróżniamy tykwę,
płuczemy pod bieżącą wodą i już możemy dokonać pierwszą
zalewkę do picia.
8. W
pierwszych miesiącach użytkowania dobrze jest czasami natrzeć
oliwą zewnętrzne ścianki tykwy.
Przygotowanie do użytku
naczyń drewnianych.
Matera drewniane nie
wymagają tylu zabiegów co naczynia z tykwy. Aby zahartować i
przygotować takie naczynie do użytku należy wykonać następujące
czynności:
1. Płuczemy naczynie pod
bieżącą wodą i dokładnie suszymy.
2. Smarujemy
wnętrze naczynia tłuszczem - oliwą z oliwek (lub inną) albo
masłem.
3. Odczekujemy 2-3 dni aby
tłuszcz wnikną w drewno, płuczemy naczynie i już możemy zaparzać
yerba mate.