W procesie ewolucyjnym przewód pokarmowy koni został przystosowany do trawienia różnorodnych pasz roślinnych zawierających duże ilości włókna. Pokarm był pobierany często i w małych ilościach. Przewód pokarmowy koni nie jest przystosowany do trawienia dużej ilości pasz treściwych oraz małej częstotliwości odpasów. Podawane koniom pasze oraz sposoby karmienia, poza pokryciem potrzeb pokarmowych, muszą być dostosowane do budowy i fizjologii przewodu pokarmowego ukształtowanych w wyniku ewolucji tego gatunku.
Podstawowym składnikiem prawidłowego i ekonomicznego żywienia koni, bez względu na rodzaj użytkowania, powinny być pasze objętościowe. Konieczne przy wzroście młodych koni i użytkowaniu dodatki ziarna, białka, składników mineralnych i witamin oraz innych suplementów powinny być stosowane tylko w celu uzupełnienia niezbędnych składników odżywczych. Nadmiar składników pokarmowych, do których trawienia przewód pokarmowy koni nie jest przystosowany, może powodować niebezpieczeństwo zaburzeń w trawieniu i w konsekwencji spowodować zmniejszenie wydajności w pracy, schorzenia oraz upadki.
Żywienie jest jednym z czynników środowiskowych decydującym o kosztach utrzymania, wydajności koni w pracy oraz ich zdrowiu. Należy podkreślić, że bardzo dobrym żywieniem nie da się zrobić mistrza olimpijskiego z konia o miernych założeniach genetycznych. Natomiast u bardzo dobrych koni drastyczne błędy w żywieniu na pewno pogorszą ich wyniki i stan zdrowia. Udział żywienia w strukturze kosztów wychowu i utrzymania koni waha się od 10 do ponad 40%. W prawidłowym zarządzaniu żywieniem koni powinny być uwzględnione następujące czynniki:
• budowa i fizjologia przewodu pokarmowego,
• możliwości pobrania różnych pasz,
• stosunek pasz objętościowych do treściwych zapewniający dostateczny udział włókna,
• zbilansowanie dawek (energia, białko, związki mineralne i witaminy),
• wpływ żywienia na wzrastanie i rozwój źrebiąt oraz wydajność koni w pracy,
• koszty produkcji (zakupu) oraz jakość stosowanych pasz,
• optymalizacja kosztów żywienia,
• schorzenia wywoływane nieprawidłowym żywieniem.
Spis treści
Wprowadzenie 5
1. BUDOWA I FIZJOLOGIA PRZEWODU POKARMOWEGO KONI 7
Jama gębowa 8
Żołądek 10
Jelito cienkie 11
Jelito grube 12
2. SKŁADNIKI POKARMOWE 18
Substraty energetyczne 20
Węglowodany 21
Tłuszcze 25
Białko 26
3. POTRZEBY ENERGETYCZNE I BIAŁKOWE 29
4. KONDYCJA KONI 35
5. ZWIĄZKI MINERALNE 37
Makroelementy 37
Elektrolity 42
Mikroelementy 44
Witaminy 49
Witaminy rozpuszczalne w wodzie 54
6. PASZE STOSOWANE W ŻYWIENIU KONI I ZASADY ICH SKARMIANIA 58
Owies 58
Jęczmień 59
Żyto 59
Pszenica 60
Pszenżyto 60
Kukurydza 60
Nasiona roślin strączkowych gruboziarnistych 61
Otręby pszenne 62
Otręby żytnie 62
Nasiona roślin oleistych i produkty uboczne przemysłu olejarskiego 63
Inne pasze treściwe pochodzenia roślinnego 66
Pasze pochodzenia zwierzęcego 68
Przemysłowe mieszanki paszowe 68
Rodzaje, skład i technologia produkcji przemysłowych mieszanek paszowych dla koni 70
Pasze objętościowe soczyste 71
Pasze objętościowe suche 78
Dodatki paszowe 81
Pojenie koni 88
7. ŻYWIENIE RÓŻNYCH GRUP KONI 89
Koszty żywienia 92
Baza paszowa 92
Zadawanie pasz 93
Okres dpoczynku między odpasem a rozpoczęciem pracy 94
Skutki nieprawidłowego żywienia 95
Żywienie ogierów 99
Żywienie klaczy krytych i źrebnych 100
Żywienie klaczy karmiących 103
Żywienie źrebiąt 107
Żywienie koni użytkowanych wierzchowe 117
Żywienie koni roboczych 128
8. LITERATURA 130
