Książkę tę napisałem pod koniec mojej życiowej drogi głównie z myślą o polskich rolnikach, hodowcach zwierząt, ale przede wszystkim o hodowcach bydła. Tą drogą chciałem się z Nimi podzielić moim doświadczeniem i poglądami na tę dziedzinę produkcji, której często poświecili całe swe życie.

Rolnictwo, hodowla zwierząt, a w tym przede wszystkim hodowla bydła mlecznego na­leżą do dziedzin, gdzie się ciężko pracuje nie zawsze otrzymując za to właściwą gratyfika­cję, a w rzeczywistości najczęściej jej nie otrzymując w stopniu adekwatnym do nakładów pracy, a często też i kapitału.

Żyjemy w czasach trudnych, w których wszyscy ze wszystkimi współzawodniczą i kon­kurują. Aby przetrwać i odnosić sukcesy, trzeba dysponować umiejętnościami, doświad­czeniem i wiedzą. Z tym, jeśli mi wolno sądzić, nie jest w naszym krajowym środowisku hodowców źle. Ale dziś nie wy starczaj ą już rzemieślnicze umiejętności tzw. dobrej roboty.

Dziś trzeba patrzeć szerzej, widzieć swój zawód i owoce swojej pracy w szerokiej perspekty­wie już nie tylko kraju, ani nawet Unii Europejskiej, ale w perspektywie globalnej, światowej, bo konkurować nawet na własnym krajowym rynku często trzeba także z tymi zza oceanu.

Dlatego książka ta nie dostarcza informacji ani instrukcji technologicznych. Uznałem bo­wiem, że na te tematy jest dosyć publikacji na naszym rynku oraz wysoka wiedza naszych rolników i hodowców. Natomiast pisząc tę książkę starałem się kłaść nacisk na sprawy ogólne, poglądowe, które pozwolą czytelnikowi widzieć swój zawód i jego przyszłość w szerokiej perspektywie już nie tylko krajowej czy unijnej, ale światowej.

Książka ma układ nieformalny. Oprócz informacji merytorycznych zawiera pisane kursy­wą przed każdym rozdziałem refleksje osobiste. Znajdzie w nich Czytelnik zarówno elementy pamiętnikarskie, jak i moje osobiste poglądy na poruszane sprawy.

Wiem, że nie wszyscy z wypowiadanymi tam poglądami się zgodzą, pisałem jednak tę część książki w oparciu o własne bogate doświadczenia i obserwacje zawodowe, właśnie z nadzieją, że pobudzi ona w naszym środowisku dyskusję, bo właśnie w sporach i dyskusjach rodzą się właściwe poglądy i decyzje.

Powstaje, jak zawsze przy takich okazjach pytanie, dla jakich grup czytelniczych przezna­czona jest ta książka. Chciałoby się odpowiedzieć, że dla wszystkich, ale to byłaby megalo­mania.

Pisałem tę książkę z nadzieją, że będzie ona przydatna dla praktyków rolników i hodow­ców oraz organizatorów hodowli, ale także dla studiującej rolnictwo i zootechnikę młodzieży. Będę szczęśliwy, jeżeli nadzieja ta zostanie spełniona.

SPIS TREŚCI

WSTĘP 7

ROZDZIAŁ I Od dzikiego tura do wysoko wydajnych ras bydła 11

ROZDZIAŁ II Bydło jako przedmiot kultu, igrzysk i zabawy 31

ROZDZIAŁ III Kilka uwag o światowym rolnictwie 45

ROZDZIAŁ IV Światowe pogłowie bydła i uzyskiwane od niego pożytki 59

ROZDZIAŁ V Główne epizootyczne zagrożenia 73

ROZDZIAŁ VI Zachowanie zmienności genetycznej i ochrona ginących ras zwierząt gospodarskich 81

ROZDZIAŁ VII Systemy produkcji bydła 95

ROZDZIAŁ VIII Hodowla bydła a środowisko 113

ROZDZIAŁ IX Osiągnięcia nauki źródłem biologicznego i technologicznego postępu w hodowli bydła 123

ROZDZIAŁ X Perspektywy 151

ROZDZIAŁ XI Europa 167

Unia Europejska 178

Polska 186

Federacja Rosyjska 213

Ukraina 226

Białoruś 232

ROZDZIAŁ XII Ameryka Północna 237

Stany Zjednoczone 238

Kanada 258

ROZDZIAŁ XIII Ameryka Łacińska 267

Argentyna 271

Brazylia 274

Meksyk 279

ROZDZIAŁ XIV Azja 285

Indie 292

Chiny 309

Japonia 325

Mongolia 330

ROZDZIAŁ XV Afryka 347

Zjednoczona Republika Tanzanii 362

Kenia 367

Niger 370

Nigeria 375

Republika Południowej Afryki 378

ROZDZIAŁ XVI Oceania 381

Nowa Zelandia 381

Australia 386

Literatura 393