Opis książki

Wczesną młodość Gramsci spędził na Sardynii, kształcąc się w Cagliari. Uzyskane w konkursie stypendium pozwoliło mu w 1911 r. rozpocząć studia w Turynie, wówczas dynamicznym ośrodku przemysłowym, politycznym i kulturalnym. Dwa lata później Gramsci wstąpił do Włoskiej Partii Socjalistycznej. Należał tam do zwolenników Benita Mussoliniego tzw. mussoliniani. W 1915 r., nie kończąc studiów, rozpoczął pracę publicystyczną w socjalistycznym piśmie „Il Grido del Popolo” (w latach 1917–1918 był jego redaktorem naczelnym). W tym czasie Gramsci był już aktywnym działaczem ruchu robotniczego.
Świadectwem pierwszych zainteresowań filozoficznych i światopoglądowych Gramsciego są Pisma młodzieńcze (Scritti giovanili, 1958). Młody Gramsci krytycznie odnosił się do dominującego wówczas w ruchu socjalistycznym reformizmu, który pod wpływem pozytywizmu „sprowadzał doktrynę Marksa do prawa naturalnego, realizującego się niby fatum poza wolą ludzi”. Reformizmowi Gramsci przeciwstawiał koncepcję silnie akcentującą rolę świadomości w historii. Znaczenie idei w dziejach potwierdzała, zdaniem Gramsciego, witana przezeń z entuzjazmem rewolucja październikowa, o której sądził wówczas, że jest „dziełem bardziej ideologii niż faktów”.
W 1919 r. powstało pismo „L’Ordine Nuovo”; redakcją kierował Gramsci przy pomocy Palmiro Togliattiego (1893–1964). W publicystyce (zebranej potem w tomie L’Ordine Nuovo 1[zasłonięte]919-19, 1954) Gramsci komentował ówczesne wydarzenia w ruchu robotniczym, główną uwagę skupiając na roli fabrycznych rad robotniczych, w których upatrywał zalążek instytucji władzy przyszłego społeczeństwa socjalistycznego.
W 1921 r. Gramsci był jednym z założycieli Włoskiej Partii Komunistycznej (na jej czele stanął Amadeo Bordiga, ur. 1889). W publicystyce Gramsci podejmował wtedy głównie problemy programu nowej partii i kierunków walki z rodzącym się faszyzmem (por. tom Socialismo e fascismo. L’Ordine Nuovo 1[zasłonięte]921-19, 1966). W latach 1922–1923 Gramsci przebywał w Moskwie reprezentując WPK w III Międzynarodówce Komunistycznej. Powróciwszy do kraju, Gramsci nadal uczestniczył w życiu politycznym jako poseł do parlamentu, publicysta (był inicjatorem organu partyjnego „Unita”) oraz działacz partyjny.
W wyniku dyskusji wewnątrzpartyjnej, której dokumentację podał Palmiro Togliatti w publikacji La formazione del gruppo dirigente del P.C.I. (Kształtowanie się grupy kierowniczej WPK, 1962), a której świadectwa znajdujemy także w publicystyce Gramsciego zebranej w La construzione del partito comunista italiano 1[zasłonięte]923-19 (1971), dawną obciążoną błędem sekciarstwa politykę, której rzecznikiem był Amadeo Bordiga, zastąpiono programem sojuszu sił lewicowych w obliczu zagrożenia faszystowskiego, głoszonym przez Gramsciego. W styczniu 1926 r. Gramsci stanął na czele Komitetu Centralnego WPK; w listopadzie władze faszystowskie aresztowały go i skazały na dwadzieścia lat więzienia. Gramsci spędził w więzieniu lat dziesięć, podupadając na zdrowiu. Zwolniony w 1937 r. na podstawie amnestii, zmarł zaraz po opuszczeniu więziennych murów.
Przez cały czas pobytu w więzieniu Gramsci w takiej mierze, w jakiej pozwalały warunki, prowadził pracę intelektualną. Szkice, notatki i materiały wypełniły 33 Zeszyty więzienne (Quaderni del carcere), które po wojnie zostały opublikowane pod tymże tytułem.

Uwagi:

Nieznacznie wytarta oprawa, lekko zakurzone brzegi stron. Strony pożółkłe.