PIEŚŃ RELIGIJNA NA ŚLĄSKU
STAN ZACHOWANIA
I FUNKCJE W KULTURZE
pod redakcją
KRYSTYNY TUREK
przy współudziale
BOGUMIŁY MIKI
wyd. Katowice 2004 , stron 132, summ., Zsfg.,
oprawa miękka foliowana, format ok. 17 cm x 24 cm
Nakład tylko : 250 + 50 egz. !!!
Z notatki wydawniczej :
Publikacja przynosi informacje na temat repertuaru religijnego obecnego na Śląsku
(Górnym, Cieszyńskim i Opolskim) w wiekach minionych i obecnie,
sposobu przenikania religijnych impulsów i inspiracji na grunt muzyki religijnej w obrzędach ludowych
czy wreszcie funkcji integracyjnych, których wzmocnieniu i utrwalaniu owa pieśń sprzyja.
W tym ujęciu pieśń religijna to pojęcie szerokie — obejmuje zarówno pieśń kościelną,
liturgiczną, jak i pieśń ludową, obrzędową.
Oryginalność pracy polega na dokonaniu próby oglądu pieśni religijnej na Śląsku
z różnorodnych perspektyw badawczych: muzykologicznej, analitycznej, kulturoznawczej,
folklorystycznej, estetycznej i socjologicznej.
WPROWADZENIE :
Prezentowany tom stanowi wynik refleksji teoretycznej podjętej przez naukowców Śląska
— koncentrującej się wokół zagadnień pieśni religijnej tego regionu.
Tematyka ta bowiem, niezwykle ważna, gdyż dotycząca podtrzymywania i rozwoju kultury muzycznej
omawianego terenu, acz trochę zaniedbana i pomijana, domaga się oglądu z rozmaitych perspektyw naukowych:
muzykologicznej, analitycznej, folklorystycznej, kulturotwórczej, estetycznej czy socjologicznej.
Dokonanie przeglądu zarówno tradycyjnego, jak i współczesnego repertuaru pieśni ludowej ma miejsce,
z czego winniśmy sobie zdawać sprawę, w czasach szczególnych przewartościowań aksjologicznych i estetycznych.
Jakkolwiek bowiem muzyka i religia niemal zawsze były ze sobą związane (pierwsza przecież nierzadko
powstawała za sprawą natchnienia, boskiego impulsu, jako rezultat religijnego uwznioślenia,
nierzadko też towarzyszyła religijnym obrzędom; drugiej często doświadczało się pod wpływem „boskich" dzieł
wielkich mistrzów dźwięku), to obecny ich mariaż nie jest wolny od wpływów masowych,
od masowych gustów i preferencji. Słowem: od oddziaływań na sztukę społeczeństwa globalnego, medialnego.
Prezentowany tu zbiór muzycznych silesianów wzbogaci — mamy nadzieję —- wiedzę Czytelników
na temat zakresu religijnego repertuaru obecnego na Śląsku (Górnym, Cieszyńskim i Opolskim) w wiekach minionych
oraz w czasach teraźniejszych, sposobu przenikania religijnych impulsów i inspiracji na grunt muzyki artystycznej
oraz form, w jakich ona się przejawia, udziału pieśni religijnej w obrzędach ludowych regionu czy wreszcie
funkcji integracyjnych, których wzmocnieniu i utrwaleniu owa pieśń sprzyjała.
Pamiętać chcemy także, iż pieśń religijna to pojęcie szerokie — to zarówno pieśń kościelna, liturgiczna,
jak i pieśń ludowa, obrzędowa. Właśnie mnogość perspektyw, z jakich do omawianego zagadnienia podchodzą autorzy
zebranych tekstów, stanowi naturalną paralelę do owego bogactwa znaczeń zawartych w pojęciu „pieśń religijna".
Tematyka tomu przedstawia się następująco:
Remigiusz Pośpiech (Pielęgnowanie tradycji pieśni religijnych w diecezji opolskiej) prezentuje dzieje pieśni kościelnej
na Śląsku (od wieku XIV do czasów współczesnych) ze szczególnym uwzględnieniem kancjonałów i chorałów organowych.
Antoni Reginek (Recepcja twórczości Franciszka Karpińskiego w cieszyńskich drukach religijnych — katolickich
i ewangelickich w XIX wieku) porusza ważkie zagadnienie recepcji religijnej twórczości Karpińskiego w modlitewnikach i kancjonałach
cieszyńskich XIX , analizując wszystkie dostępne dziś przekazy źródłowe tej proweniencji.
Przeglądu repertuaru obecnego podczas górnośląskich spotkań pątniczych dokonuje Józef Chudalla
(Repertuar śpiewów wykonywanych podczas górnośląskich pielgrzymek).
Krystyna Turek (Pieśń religijna w obrzędach przedpogrzebowych na Śląsku) podejmuje zagadnienia obecności religijnej
pieśni w obyczajowości rodzinnej i społecznej Górnego Śląska, zwłaszcza w przedpogrzebowych spotkaniach
żałobnych zwanych na omawianym terenie „czuwaniami przy zmarłym", przeprowadza także analizę i klasyfikację
zebranych przez siebie materiałów źródłowych.
Tematyką maryjną obecną w śląskiej twórczości artystycznej zajmuje się Jolanta Szulakowska-Kulawik
(Utwory maryjne w twórczości kompozytorów śląskich). Przedstawia ona kompozycje powstałe zarówno do tekstów maryjnych
(tradycyjnych i nietradycyjnych), jak i utworów instrumentalnych zawierających muzyczne motywy maryjne.
Anna Kochańska (Pieśń religijna w twórczości Józefa Świdra z uwzględnieniem „Ewokacji na fortepian i orkiestrą smyczkową")
przeprowadza analizę twórczości Józefa Świdra pod kątem obecności w niej elementu religijnego
(w tekstach liturgicznych, nieliturgicznych czy wręcz poetyckich), koncentrując się na Ewokacjach na fortepian i orkiestrę smyczkową.
Bogumiła Mika (Więziotwórczy wymiar pieśni religijnej na Śląsku — od tradycji po nowoczesność) zastanawia się,
w jakim stopniu i na jakiej płaszczyźnie dokonywało się i dokonuje nadal wzmocnienie funkcji integracyjnej ludności Śląska
przez uczestnictwo jej członków we wspólnym śpiewie pieśni religijnej.
Z punktu widzenia socjologa muzyki stara się odpowiedzieć na pytanie, czy pieśń religijna pełnić może funkcję „atrakcyjnego"
czynnika motywującego mieszkańców Śląska do wspólnych działań, solidarności, nawiązywania wzajemnych relacji.
Analizę muzykologiczną śląskiego Te Deum — hymnu opartego na niemieckiej pieśni pochodzącej z 1668 roku,
a do dnia dzisiejszego używanego na Śląsku (w odróżnieniu od polskiego Te Deum skomponowanego przez Franciszka
Wesołowskiego) — przedstawia Wojciech Odoj (Śląskie „Te Deum" ). Tym samym daje asumpt do dalszych badań
tego zagadnienia. Wreszcie Magdalena Stawowy (Kult świętego Mikołaja w Pierśćcu i jego wymiar muzyczny)
analizuje pieśniowy repertuar związany z kultem św. Mikołaja czczonego w Pierśćcu za sprawą cudownej figury
obecnej w tym miejscu od XVII wieku.
Religijność śląska była i jest swoistym fenomenem. Nawet w obecnych czasach zamętu i aksjologicznego chaosu
wydaje się stwarzać szansę ładu żyjącym tu pokoleniom. Śląska religijność i jej tradycja „społeczno-integracyjnych
funkcji praktyk religijnych na taką skalę jest nieznana w innych regionach kraju". Pieśń religijna kultywowana na Śląsku
pomaga wzmocnić owe wymienione funkcje. Mamy więc nadzieję, że zaproponowana problematyka tomu
zachęci jego Czytelników do dalszej, samodzielnej już refleksji.
Krystyna Turek
Bogumiła Mika
TREŚĆ :
Wprowadzenie
Remigiusz Pośpiech
Pielęgnowanie tradycji pieśni religijnych w diecezji opolskiej
— Z dziejów diecezji opolskiej
— Z dziejów pieśni kościelnej na Śląsku
—— Pieśń kościelna na Śląsku do końca XVIII wieku
—— XIX wieczne kancjonały i chorały organowe
—— Pieśń kościelna na Górnym Śląsku w wydawnictwach z pierwszej połowy XX wieku
— Kontynuowanie tradycji
Antoni Reginek
Recepcja twórczości Franciszka Karpińskiego w cieszyńskich drukach religijnych — katolickich i ewangelickich w XIX wieku
— Wstęp
— Przekazy źródłowe
— Analiza tekstów
— Analiza melodii
— Podsumowanie
— Aneks
Józef Chudalla
Repertuar śpiewów wykonywanych podczas górnośląskich pielgrzymek
[na podstawie wybranych polskich śpiewników katolickich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Komunikat]
Krystyna Turek
Pieśń religijna w obrzędach przedpogrzebowych na Śląsku
Jolanta Szulakowska-Kulawik
Utwory maryjne w twórczości kompozytorów śląskich
Anna Kochańska
Pieśń religijna w twórczości Józefa Świdra z uwzględnieniem Ewokacji na fortepian i orkiestrą smyczkową
Bogumiła Mika
Więziotwórczy wymiar pieśni religijnej na Śląsku — od tradycji po współczesność
— Czym jest więź społeczna ?
— Perspektywa historyczna
— Kolęda i jej szczególna rola w tworzeniu więzi społecznej
— Od pieśni religijnej do piosenki religijnej
— Pieśń religijna jako remedium na dezintegrację
Wojciech Odoj
Śląskie Te Deum. Przyczynek do dalszych badań i analiz
Magdalena Stawowy
Kult Świętego Mikołaja w Pierśćcu i jego wymiar muzyczny
Stan bardzo dobry !
Nie wysyłam za pobraniem ! |
| |
| |
