Jednym z podstawowych problemów w historii Kościoła jest kwestia stosunku Kościoła do ewolucji idei narodowościowych. Niniejsza publikacja ukazuje złożoność problemu narodowościowego w Kościele prawosławnym, w sferze zarówno teologicznej, jak i praktycznej. W oparciu o Nowy Testament oraz niepisaną tradycję okresu apostolskiego i pierwszych wieków chrześcijaństwa próbuje odpowiedzieć na pytanie o nacjonalizm i nauczanie Kościoła
Podziękowania
Niniejsza książka uzyskała swoją przejrzystą formę dzięki pomocy i wskazówkom mojego Promotora - Jego Eminencji Wielce Błogosławionego Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski. Dzięki Jego cennym uwagom co do dalszego kierunku badań, spójności i ciągłości opisanych wątków, praca jest bardziej kompleksowa i w logiczny sposób zespaja teoretyczne normy prawosławne ze współczesną praktyką eklezjalną. Równie cenne okazały się propozycje doboru literatury, które zostały w niniejszej książce wykorzystane.
Serdeczne podziękowania składam również na ręce ks. mitrata dra Jerzego Tofiluka za wspólne rozmowy na temat podejmowanego przeze mnie problemu, wskazówki w doborze literatury oraz skonkretyzowaniu wizji badań. Na zakończenie chciałbym podziękować Żonie za wsparcie i wyrozumiałość w ciągu ostatnich lat dzielonych na posługę kapłańską, rodzinę oraz pisanie niniejszej książki.
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie
Metoda badawcza
Ocena literatury
Rozdział I. Naród i Kościół
I .1. Pojęcie narodowości w Starym Testamencie
I. 2. Jezus Chrystus wobec idei narodowościowych w Nowym Testamencie
I. 3. Kształtowanie się pojęcia narodowości w pierwszych wiekach chrześcijaństwa
I. 4. Idea symfonii
I. 5. Wartość przestrzegania kanonów w Kościele prawosławnym
Rozdział II. Tendencje nacjonalistyczno–narodowe w świetle eklezjologii
Wstępne definicje
II. 1. Struktura Kościoła jako całość
II. 2. Kościoły lokalne
II. 3. Systematyczny rozwój kierunków eklezjologicznych
II. 4. Terytorium kanoniczne (jurysdykcja)
II. 5. Świadectwa kanoniczne
Świadectwa kanoniczne dotyczące kwestii narodowościowych w Kościele
Rozdział III. Państwo ― Kościół
III. 1. Idee wyrastające z relacji Państwo–Kościół Prawosławny
III. 2. Imperializm w Kościele
III. 3. Tendencje polityczne w Kościele
III. 4. Polityczny populizm
Rozdział IV. Idee wyrastające z przewartościowania nacji
IV. 1. Rozwój kierunków nacjonalistycznych w Kościele
IV. 2. Etnofiletyzm
IV. 3. Sobór Konstantynopolitański w 1872 roku
IV. 4. Mesjanizm. Idea Moskwy ― Trzeciego Rzymu
IV. 5. Diaspora kościelna
Rozdział V. Kościół prawosławny wobec rozwiązania współczesnych problemów narodowościowo–nacjonalistycznych
V. 1. Jurysdykcje nacjonalne poszczególnych Kościołów
V. 2. Idee narodowościowe w statutach wybranych Kościołów lokalnych
V. 3. Kościół w Stanach Zjednoczonych Ameryki
V. 4. Patriarchat Moskiewski
V. 5. Patriarchat Konstantynopolitański ― problem „Nowej Ziemi”
V. 6. Patriarchat Gruziński
V. 7. Kościół w Macedonii
V. 8. Kościół w Czarnogórze
V. 9. Kościół na Ukrainie
V. 10. Kościół w Estonii
V. 11. Współczesne zagrożenia ze strony idei narodowościowych w innych Kościołach
V. 12. Koncepcje rozwiązania problemów narodowościowych i próba ich oceny z perspektywy polskiego teologa prawosławnego
Zakończenie
Podziękowania
Bibliografia
