Jerzy Baranowski, Marcin Libicki, Andrzej Rottermund, Maria Starnawska,Stefan K. Kuczyński (red.)
ZAKON MALTAŃSKI W POLSCE
Warszawa 2004
wyd. I, ss. 290
il. cz.-b., format B5
oprawa twarda
stan bardzo dobry (nowa)
Ruch krucjatowy należy do najbarwniejszych i najbardziej znanych prądów w dziejach średniowiecznego chrześcijaństwa. Narastające przez cały XI w. zainteresowanie miejscami ziemskiego życia Chrystusa i losem chrześcijan pod rządami muzułmanów spowodowało upowszechnienie się pielgrzymek do Palestyny. Ożywienie tych zainteresowań zbiegło się z powstaniem ideału rycerza chrześcijańskiego, którego obowiązkiem miała być walka w obronie wiary. W tej atmosferze sformułowano program odzyskiwania dla chrześcijan miejsc świętych, a toczone w tym celu wojny z wrogami wiary zyskały rangę wojen świętych — krucjat.
Instytucją powstałą w atmosferze ruchu krucjatowego, która, w bardzo zmienionej postaci, przetrwała do dnia dzisiejszego, jest Zakon Kawalerów Maltańskich czyli Rycerzy Szpitala św. Jana Chrzciciela w Jerozolimie, popularnie nazywany zakonem Joannitów. Dla okresu średniowiecza niewłaściwa jest nazwa „kawalerowie maltańscy”, gdyż zakon osiedlił się na Malcie dopiero w 1. połowie XVI w.
Zawiązkiem zakonu było działające w Jerozolimie jeszcze w okresie rządów muzułmańskich bractwo szpitalne, otaczające opieką przybywających do tego miasta pielgrzymów. Bractwo to utworzyli włoscy kupcy z Amalii. Wraz z napływem pielgrzymów do Jerozolimy i kształtowaniem się instytucji Królestwa Jerozolimskiego poszerzały się i zmieniały zadania zakonu. Opieka nad pielgrzymami wymagała często zapewnienia im zbrojnej ochrony przed rabusiami. Dlatego też już w połowie XII w. joannici, wzorując się na innym zakonie założonym przez przybyłych z Europy ochotników — templariuszach, przyjęli także zadanie orężnej walki w obronie Jerozolimy. Zakon przekształcił się ze szpitalnego w rycerski, chociaż nie porzucił także swego pierwotnego powołania.
Niezwykłe dzieje Rycerskiego Zakonu Szpitalików św. Jana stanowią jeden z najbardziej interesujących wątków średniowiecznej i nowożytnej Europy. Ten najdłużej istniejący zakon rycerski przeszedł w ciągu dziewięciu wieków wiele zmian, uczestniczył w znaczących wydarzeniach, dokonał godnych pamięci czynów, wytworzył też towarzyszącą mu legendę i etos rycerza — kawalera maltańskiego. Dzisiaj Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalików św. Jana Jerozolimskiego, zwany potocznie Zakonem Maltańskim, powrócił do swych pierwotnych funkcji zakonu szpitalnego.
Treść:
- Zarys dziejów joannitów na ziemiach polskich w średniowieczu;
- Zakon Maltański w Polsce w XVI i XVII w.;
- Kawalerowie maltańscy w Polsce w XVIII i XIX w.;
- Związek Polskich Kawalerów Maltańskich w latach 1920–1944;
- Związek Polskich Kawalerów Maltańskich na emigracji po II wojnie światowej;
- Polscy kawalerowie maltańscy od XVI w. do 1992 r. — wykaz.
• • • •
