AUTOREM KSIĄZKI JEST DR.ANTONI J.ROLLE.


TREŚĆ Z ZAKŁADKI OBWOLUTY 1T.:



Antoni Józef Rolle był wnu¬kiem emigranta francuskiego, który osiedlił się w Polsce z końcem XVIII w. i całkowi¬cie się spolonizował. Ojciec Antoniego — Józef Rolle — dożył sędziwego wieku 104 lat i zmarł około roku 1892 na Podolu, w powiecie mohylow-skim, gdzie jako długoletni administrator i lustrator dóbr księcia Lubomirskiego otrzy¬mał kawał ziemi. Tam też urodził się Antoni Józef Rolle w r. 1832, Po skończeniu gi¬mnazjum i studiów lekarskich osiadł w roku 1855 w mia¬steczku Jaryszówce pod Mo-hylowem nad Dniestrem jako lekarz. Nuda małego miastecz¬ka i pragnienie zapełnienia czasu wolnego od zajęć lekar¬skich skierowały uwagę Rol-lego na znajdujące się w Ja¬ryszówce archiwum sięgające początków XVIII wieku, któ¬re tak go zainteresowało, że z biegiem czasu przekształcił się w historyka-gawędziarza" i stąd rozpoczął przesyłanie do redakcji pism swoich pierw¬szych prób zbeletryzowanych szkiców historycznych. „
Pewnego razu poeta Fran¬ciszek Kowalski, archiwista w Tulczynie u Potockich, zwrócił mu uwagę na bogate materiały historyczne i kultu-ralno-obyczajowe kryjące się w zbiorach Potockich. Rolle natychmiast udał się do Tul-czyna i oczarowany boga¬ctwem zbiorów czerpał z nich pełną ręką. Niezależnie od te¬go pogłębiał swoje wiadomości z dziedziny medycyny, a zwła¬szcza psychiatrii, toteż po stu¬diach uzupełniających w Dre¬źnie wydał pracę naukową pt.

Choroby umysłowe, a następ¬nie udał się do Paryża, gdzie pogłębił swoje wiadomości le¬karskie.
Atmosferę domu Rollego opisuje dr Józef Kallenbach, historyk literatury, który sam pochodził z Kamieńca i był częstym gościem w tym do¬mu:
„Przy ulicy po-Karmelickiej w Kamieńcu Podolskim stał typowy dworek, biały, schlu¬dnie utrzymany; w nim prze¬żył długie lata znakomity hi¬storyk Podola, dr Antoni J., w życiu prywatnym, codzien¬nym, kamienieckim głośny ja¬ko lekarz doskonały, wycho¬wanek Kijowskiego Uniwer¬sytetu. W dzień cisnęły się do dworku rzesze chorych z mia¬sta i ze wsi okolicznych. Wie¬czór należał do tych uprzywi¬lejowanych, którzy przycho¬dzili nie do lekarza Rollego, ale do dra Antoniego J., aby pokrzepić się Jego żywym słowem. Rozgłos, jaki znalazły u nas wszystkich w latach 1875—1885 serie Opowiadań historycznych Rollego, pocho¬dził nie tylko z treści przebo¬gatej dziejów Podola, ale tak¬że ze stylu ujmującego pro¬stotą i naturalnością. A prze¬cież ośmielam się twierdzić, ten piękny styl opowiadań historycznych był zaledwie odgłosem tylko żywego słowa, którym dr Antoni J. czarował swych słuchaczów. W dużej pracowni jego, przy okrągłym stole, zasiadało wieczorem w letnich miesiącach nieliczne grono dobrych znajomych przy herbatce skromnej: her¬batki tej dziś nie odstąpiłbym za żadne książęce uczty."



SPIS TREŚCI 1T.:


Wstęp (Wacław Zawadzki) 5
Straszny Józef 23
Porwanie króla 85
Losy pięknej kobiety 147
Fatyma 193
Wpływowa kobieta 2łi
Jeden ze szczepów zasłużonego rodu 242
Gospodarstwo naszych prabąpek 346
Starościna Opeska 373
Spis ilustracji .•'" 413



SPIS ILUSTRACJI 1T:



1. Józef Gabriel Stempkowski, woj. kijowski. Portret współczesny.
Muz. Nar. Kraków 24
2. Franciszek Ksawery Eranicki. Sylwetka F. G. Sideau, reprodu¬
kowana z książki La cour de 1'Imperatrice Catherine II, ses colla- .
borateurs et son entourage. 189 silhouettes. Petersburg 1899 . . 27
3. Mikołaj Bazyli Potocki, starosta kaniowski. Muz. Nar. Warszawa 28
4. Książę Karol Radziwiłł „Panie Kochanku". Portret Muz. Nar.
Warszawa 31
5. Śpiewak ludowy opiewa czyny przywódcy hajdamaków Mamaja.
Z książki Fr. Rawity-Gawrońskiego Historia ruchów hajdama-
ckich. Brody 1913 33
6. Widok Kodni. Z'książki P. P. Siemionowa Ziwopisnaja Rossija.
Petersburg 1897 35
7. Iwan Gonta. Portret współczesny. Muz. Nar. Warszawa ... 36
8. Rzeź humańska i typ zbuntowanego chłopa ukraińskiego. Rys.
współczesny. Z książki Rawity-Gawrońskiego Historia ruchów... 39
9. Widok Humania. Szubienice. Akwarela J. H. Miintza .... 41

10. Kozak z milicji nadwornej. Z książki Rawity-Gawrońskiego Hi¬
storia ruchów 42
11. Maksym Żeleźniak. Z książki Rawity-Gawrońskiego Historia ru¬
chów .... 44
12. Juliusz Kossak — Żydzi podolscy. Z książki Władysława Zawadz¬
kiego Obrazy Rusi Czerwonej 46
13. Juliusz Kossak — Żydówki podolskie. Z książki W. Zawadzkiego
Obrazy Rusi 47
14. Żyd. Rys. J. I, Kraszewski, ryt. Dumont. Z książki J. I. Kraszew¬
skiego Wspomnienia Polesia,, Wołynia i Litwy. Paryż br. . . 48
15. Jan Lewicki — Żebrak z okolic Kijowa. Lit. koi. z książki L. Zien-
kowicza Les costumes du peuple polonais. Strassbourg 1831 . . 50

16.
17. 18.
19. 20. 21. 22. 23.
24.
25. 26.
27.
28. 29.
30.
31. 32.
33.
34. 35. 36. 37.
38. 39.
40. 41. 42.
43. 44.

Jan Lewicki — Szlachta polska w dawnych ubiorach. Z książki
L. Zienkowicza Les costumes... 52
Grigorij Aleksandrowicz Potemkin. Miedzioryt Jamesa Walkera 54 Młyny nad rzeką Tykicz Uhorski, 48 km od Humania. Akwarela
J. H. Miintza 5?
Kozak przy robotach polnych. Akwarela J. H. Miintza .... 58
Chłopka ukraińska. Akwarela J. H. Miintza 59
Kozak w letnim stroju roboczym. Akwarela J. H. Miintza . . 61 Chłopka ukraińska. Akwarela J. H. Miintza ...... 63
Sabat w miasteczku ukraińskim. Z książki P. P. Siemionowa
Żiwopisnaja Rossija 66
Mizocz Karwickich. Litogr. H. Peyera z Albumu widoków Wo¬
łynia, wydanego w Wiedniu 68
Tajkury Ilińskich. Litogr. H. Peyera z Albumu widoków 69
Klewań Czartoryskich, Litogr. Peyera z Albumu widoków... . 71 Stanisław August Poniatowski w stroju Henryka IV. Portret ol.
Elżbiety Vigee-Lebrun 86
August Aleksander Czartoryski. Portret ol 91
Grigorij Aleksandrowicz Potemkin. Sylwetka Sideau z książki
La cour 93
Franciszek Rzewuski. Sylwetka z książki Wasylewski-Treter Sylwetki portretowe z czasów Stanisława Augusta. Lwów 1923 . 94
Helena Radziwiłłowa. Sylwetka Sideau z książki La cour 97
Michał Poniatowski, prymas. Sylwetka Sideau z książki La cour... 98
Fryderyk Kokcej. Sylwetka z książki Wasylewski-Treter Syl¬
wetki portretowe... , 99
Adam Kazimierz Czartoryski, gen. ziem podolskich. Sylwetka
Sideau z książki La cour 101
Księżna Magdalena Agnieszka Sapieżyna, kanclerzyna litewska. Portret ol. Fr. Eacciarellego. Dawna Galeria Łazienkowska . .. 104 Książę Adam Czartoryski, gen. ziem podolskich. Portret ol.
Elżbiety Vigee-Lebrun 109
Urszula Mniszchowa, żona marszałka w. koronnego. Portret ol.
M. Bacciarellego. Muz, Wielkopolskie .113
Portret pani Geoffrin. Pastel Ludwika Marteau 116
Audiencja młynarza u rannego króla. Obraz ol. F. Bacciarellego. i
Muz. Nar. w Warszawie . 121
Charles J. de Ligne. Sylwetka Sideau z książki La cour 126
Klucz szambelański z czasów Stanisława Augusta 130
Szymon Kossakowski, hetman w. litewski. Wg obrazu z Biblio¬
teki Ordynacji Krasińskich w Warszawie 133
Zofia z Clavone-Czeliczów Potocka. Portret J. B. Lampiego . . 148
Józef Witte. Sylwetka z książki Wasylewski-Treter Sylwetki por- y
tretcwe 151

45. 46.
47.
49. 50. 51. 52. 53.
54.
56. 57.
58. 59.
60. '61. 62.
63, 64. 65. 66. 67.
•69
-*?0 71
72 73
74

Jan Witte. Akwaiinta angielska z 1823 r. G, Dawe .... 153
Zofia z Clavone-Czeliczów Potocka. Akwaforta Bobrowa z por¬
tretu 156
Ogród generała Witte. Rysował z natury Napoleon Orda . . . 159
Katarzyna z Potockich Kossakowska. Akwarela. Muzeum Czarto¬
ryskich w Krakowie 162
Walerian hr. Zubow. Portret J. Grassiego 165
Świątynia w Zofiówce. Z książki Raczyńskiego Podróż do Turcji 167
Hrabia de Lagarde. Z książki Opisanie Zojiówki, Wiedeń 1815 169
Kaskada w Zofiówce. Z książki Raczyńskiego Podróż do Turcji . 172
Gertruda z Komorowskich Potocka. Rys. Tytus Maleszewski. Bi¬
blioteka Jagiellońska w Krakowie 175
Widok Zofiówki. Łódź żaglowa na stawie. Z książki Opisanie Zo¬
fiówki 178
Widok Zofiówki. Wejście do groty i wazon. Z książki Opisanie
Zojiówki 183
Widok Zofiówki. Z książki Opisanie Zofiówki 186
Zofia z Czeliczów Potocka. Miniatura. Muz. Czartoryskich Kra¬
ków - 194
Okolice Mohylowa nad Dniestrem 8 mil na południe od Baru.
Akwarela J. H. Muntza 197
Kamieniec Podolski. Fosa od strony południowej. Akwarela
J. H. Muntza • 201
Kamieniec Podolski. Widok fosy i twierdzy. Akwarela J. H. Muntza 205
Komora celna w 7 milach od Srniły. Akwarela J. H. Muntza . . 209
Krzemieniec. Rys. i litogr. Henryk Peyer 213
Antoniny. Rys. N. Orda, litogr. Fajans ■. . . 219
Oktawin. Rys. i litogr. H. Peyer 225
Rużyn nad rzeką Rostawicą 231
Młyn na Wołyniu. Winieta J. I. Kraszewskiego 235
Józef Jabłonowski, wojewoda nowogrodzki. Miedzioryt Filipa
Endlicha w Amsterdamie 243
Stanisław Paweł Jabłonowski, szef gwardii pieszej litewskiej,
poseł Rzczpltej w Berlinie. Muz. Nar. w Warszawie . . . . 247
Anna z Sapiehów Jabłonowska. Portret z książki J. Bergerówny
Księżna Pani na Kocku i Siemiatyczach. Lwów 1936 . . ': 250
Tekla z Czapliców Jabłónowska, kasztelanowa krakowska . -.; 254
Teofila Strzyżysława z Jabłoń o wskich Sapieżyna. Z. książki Leona '
ks. Sapiehy Wspomnienia,' Lwów 1914 "-i . '.-, -. ■ '. ■ . '■■■ . 259
Kajetan Sołtyk. Sylwetka F,- G. .Sideau ż -książki La cour .'[.;. 262
Ekslibris Anny z Sapiehów Jabłonowskiej . ■. .... ■■. : 265
Urwenna- Rys, i. litogr. H. Peyei" ,'-■■ V "..-■. - ■, K .~--'-V ; "■"■'- 269
Tuczyn. Rys. i litogr. H. Peyer ■- ' ■■.' 272
Satijow. Rys: i1 litogr.-H Peyer :..-. :--y :J ■■.-■■■:.' i- ■ V - . L ■: -'.- 275

77. Warkowicze. Rys. i litogr. H. Peyer 278
78. Wólka. Rys. i litogr. H. Peyer . ■ 281
79. Zaborol. Rys. i litogr. H. Peyer 284
80. Zaslaw. Rys. i litogr. H. Peyer 287
81. Aresztów. Rys. i litogr. H. Peyer 291
82. Boczanica. Rys. i litogr. H. Peyer 294
83. Barmaki. Rys. i litogr. H. Peyer 297
84. Gródek. Rys. i litogr. H. Peyer 300
85. Humienniki. Rys. i litogr. H. Peyer 303
86. Hołownica. Rys. i litogr. H. Peyer 306
87. Korzec. Rys. i litogr. H. Peyer 310
88. Manków. Rys. i litogr. H. Peyer 313
89. Ostróg. Rys. i litogr. H. Peyer 315
90. Podbereźce. Rys. i litogr. H. Peyer 318
91. Płoska. Rys. i litogr. H. Peyer 321
92. Radochówka. Rys. i litogr, H. Peyer 324
93. Płużne ks. Władysława Jabłońowskiego. Rys. i litogr. H. Peyer 325
94. Krzewin, niegdyś książąt Jabłonowskich. Rys. i litogr. H. Peyer 328
95. Szupków. Rys. i litogr. H. Peyer 331
96. Szpanów. Rys. i litogr. H. Peyer 333
97. Równo. Rys. i litogr. H. Peyer 336
98. Horodec. Pałac Urbanowskich. Winieta. Rys. J. I. Kraszewski . 339
99. Józef August hr. Ilirfski. Portret J. Grassiego. Dawniej w zbio¬
rach hr. Henryka Steckiego w Romanowie 347

100. Widok parku w Kaczenowce. Z książki Ziwopisnaja Rossija . . 350
101. Antonina Eleonora z Komorowskich Ilińska. Portret, J. Grassiego.
Dawniej w zbiorach Henryka Steckiego w Romanowie . . . 353
102. Pałac w Szczorsach 356
103. Józef August hr. Iliński. Wg portretu dawniej w zbiorach AL Iliń-
skiego-Kaszowskiego 359
104. Różana Sapiehów. Litogr. M.r Fajans wg rys. N. Ordy ... 362
105. Janusz hr. Stanisław Iliński. Portret J. Grassiego. -Dawniej
w zbiorach hr. Henryka Steckiego w Romanowie 365
106. Ruiny zamku w Tajkurach, Winieta J. I. Kraszewskiego ... 368
107. Stanisław August Poniatowski. Sylwetka F. G. Sideau z książki"
La cour 375
108. Uniwersytet w Wilnie. Lit. z Albumu Wilczyńskiego .... 378
109. Izabela Czartoryska. Sylwetka F. G. Sideau z książki La cour... 383
110. Wileńska uliczka., Lit. z Albumu Wilczyńskiego 386
111. Aleksandra z Engelhardtów Branicka. Sylwetka F. G. Sideau
z książki La cour 389
112. Biskup Ignacy Massalski. Sylwetka F. G. Sideau z książki La v
cour... 393
113. Kazimierz Poniatowski. Sylwetka F. G. Sideau z książki La cour... 396


114. Helena z Massalskich de Ligne. Portret ol. Elżbiety Vigee-Lebrun 401
115. O. Gabriel Gruber, wikariusz generalny ■ jezuitów w Rosji.
Wg współczesnego sztychu 406
Na frontispisie portret Antoniego Józefa Rollego wg rys. L. Pillatiego
Ilustracje wykonali: Andrzej Szypowski nr 1, 2, 5, 6, 8, 10—16, 23—47, 49—57,
62—67, 69—101, 103—107, 109, 111, 113—115. Leonard Sempoliński nr 17,
110, 112. Z. Malinowski nr 48. Henryk Derczyński nr 102.


TREŚĆ Z ZAKŁADKI OBWOLUTY 2T.:


Antoni Józef Rolle zmarł na uremię, spowodowaną kamie¬niem w nerkach, dnia 21 stycz¬nia 1894. Mimo, że od napisa¬nia szkiców i gawęd Rollego. minęło z górą osiemdziesiąt lat, nie straciły one nic ze swego uroku, barwności, a nade wszystko plastyki i prawdy, z jaką oddają — obok świet¬nego rysunku krajobrazu „kresów" Rzeczypospolitej — postaci polskiej magnaterii i zwykłych szlachetków — to wszystko na szeroko zaryso¬wanym tle ówczesnych sto¬sunków, panujących wśród rdzennej, tamecznej, ludności.
Wobec zniszczenia archiwów i dokumentów, z których czer¬pał autor, większość jego szki¬ców nabrała wartości źródeł historycznych i ■— jestem prze¬konany — każdy badacz naszej przeszłości oraz kultury na południowych rubieżach daw¬nej Rzeczypospolitej, nie

omieszka sięgnąć do dziel tego znakomitego pisarza.
W opowiadaniach Rollego czaruje nas nie tylko poetycz-ność wątków kreślonych przez tego rasowego pisarza, umie¬jętność doboru postaci, które fascynują czytelnika swą psy¬chiką i malowniczością typu, ale także i to, że dzięki talen¬towi autora ożywają i stają się nam bliskie i zrozumiale po¬stacie bohaterów, bezpowrot¬nie — zdawałoby się — za¬marłe.
Henryk Sienkiewicz znał i czytał Rollego, a nawet w pewnej mierze korzystał z jego szkiców, spopularyzo¬wał też szeroko w Trylogii te regiony, których historię po¬znał dogłębnie i ukochał. Żywe do dziś dnia tradycje sienkie¬wiczowskie sprawiają, że nie¬podobna odłożyć książki Rolle¬go nie doczytawszy jej do koń¬ca.



SPIS TREŚCI 2T.:


Początek handlu polskiego na Czarnym Morzu i żegluga po
Dniestrze 5
Z dziejów serca 56
Dwór tulczyński -. . 108
Antoni Nowina Zlotnicki 138
Benedykt z Drozdeń Nowina Hulewicz 160
Dyzma Eończa Tomaszewski 199
Karol Prozor ostatni oboźnjy litewski 228
Anna z Grabianków Racibdrowska 274
Stanisław August w Grodnie 314
Hrabia Rediix 389
Nota wydawnicza . 451
Spis ilustracji 453



SPIS ILUSTRACJI 2T.:


1. Walerian Dzieduszycki. Portret z książki M. Kukiela Próby po¬
wstańcze po trzecim rozbiorze. Warszawa 1912
2. Karol ks. de Nassau-Siegen. Portret J. B. Lampiego . ' . . 10
3. Prot Potocki. Portret współczesny. Dawniej własność Włodzi¬
mierza Twardowskiego w Machnówce 13
4. Maria z Lubomirskich Protowa Potocka. Portret ol. Elżbiety
Vigee-Lebrun 17
5. Antoni Tyzenhauz. Portret ol. Muz. Nar. Warszawa .... 20
6. Stanisław Poniatowski, bratanek króla. Portret ol. Bacciarellego.
Muz. Wielkopolskie Poznań 23
7. Czumak w drodze. Litogr. koi. z Albumu Lewicki-Zienkowicz . 28.
8. Karol ks. de Ligne. Sylwetka F. G. Sideau z książki La cour... . 30
9. Widok teatru i portu w Odessie. Z książki Raczyńskiego Podróż
do Turcji 34
10. Zmiana koni pocztowych w stepie. Litogr. Raffeta 3Y
11. Stacja pocztowa w stepie. Litogr. Raffeta 39
12. Fasada domu ks. Poniatowskiego w Chersoniu 42;
13. Stary zamek Soroków w Jampolu i przeprawa przez rzekę koło
Czekinowiec w Bracławskiem. Akwarela J. H. Miintza ... 44
14. Porohy Dniestru k. Jampola. Akwarela J. H. Miintza .... 45
15. Okolice Tynny i Kamieńca Podolskiego. Kurhany z okresu na¬
jazdów tatarskich. Akwarela J. H. Miintza 48
16. Bałaguła żydowski. Winieta z książki Siemionowa Ziwopisnaja
Rossija 49
17. Tadeusz Kościuszko. Miedzioryt A. Cardona z 1798 r 57
18. Tadeusz Kościuszko. Sylwetka współczesna ze zbiorów Muz. Nar.
w Krakowie 62
19. Ludwika z Sosnowskich Lubomirska. Portret J. Grassiego. Daw¬
niej własność Stanisława hr. Stadnickiego w Krysowicach . . 67

20. 21. 22. 23.
24. 25.
26. 27.
28. 29.
30.
31.
32. 33. 34. 35.
36.
37.
38. 39. 40. 41.
42.
43.
44. 45.
46.
47. 48.
49. 50.

Generał Stanisław Fiszer. Portret ol 72
Widok Krzemieńca. Drzeworyt Krajewskiego 77
Brama basztowa w Kamieńcu Podolskim 84
Kamieniec Podolski. Widok z mostu. Drzeworyt M. Kluczew-
skiego 89
Kamieniec Podolski. Twierdza. Drzeworyt 98
Raszków, 8 mil od Jampola, przy drodze z Tulczyna do Bracła-
wia. Akwarela J. H. Muntza 109
Siódme porohy na Dniestrze, zwane Nienasytec. Akwarela
J. H. Muntza 112
Chłop ukraiński witający dziedzica chlebem i solą. Akwarela
J. H. Muntza 115
Chłop ukraiński w kożuchu. Akwarela J. H. Muntza .... 118
Kozak dworski z Korsunia. Akwarela J. H. Muntza .... 121
S. Trembecki. Miedzioryt z książki St. Trembeckiego Opisanie
Zofiówki. Wiedeń 1815 122
Zofia z Matiuszkinów Wielhorska. Sylwetka Sideau z książki
La cour 125
Widok Kijowa 128
Szczęsny Potocki junior. Portret ol. Elżbiety Vigee-Lebrun . . 130
Lirnik. Z książki P. P. Siemionowa Ziwopisnaja Rossija . , . 132
Widok na stepy zaporoskie. Akwarela J. H. Muntza .... 140
Studnia na 3 mili od Jahorlika. Akwarela J. H. Muntza ... 141
Widok stepu między Białą Cerkwią a Siestrunówką. Akwarela
J. H. Muntza 143
Ukrainka. Akwarela J. H. Muntza 146
Chłop Wasyl Czarny ze wsi Sotniki. Akwarela JWH. Muntza . . 147
Podołanie. Litogr. z Albumu Lewicki-Zienkowicz ..... 150
Józef Kossakowski, biskup inflancki. Portret ol. z Pamiętników
Kossakowskiego. Warszawa 1891 153
Wołynianki. Litogr. koi. Lewicki-Zienkowicz 155
Dworek szlachecki z 1782 r. obok młyna, na Ukrainie. Akwarela
J. H. Muntza ■ . . . 162
Futor na południe od Korsunia. Akwarela J. H. Muntza ... 169
Bazylianin z Horodyszcza nad Dniestrem. Akwarela J. H. Muntza 176
Juliusz Kossak. Jarmark na Ukrainie. Drzeworyt Krzyżanow-
skiego z książki Wł. Zawadzkiego Obrazy Rusi Czerwonej . . 183
Juliusz Kossak.' Uczta. Drzeworyt z książki Plejada polska, Pe¬
tersburg 1857 191
Antoni Augustyn Deboli. Sylwetki F. G. Sideau z książki La
200
206
v 215
Pierwsze porohy w Starym Kudaku. Akwarela J. H. Muntza Wieś w stepach podolskich. Akwarela J. H. Muntza . .


51. Typ rezydenta. Rys. Stanisława Morawskiego 224
52. Karol Prozor. Portret współczesny z książki M. Dubieckiego Karol
Prozor..., Kraków 1897 229
53. Józef Drzewiecki. Portret litogr. z Pamiętników J. Drzewieckiego
Wilno 1858 234
54. Jan Oskierko, strażnik polny W. Ks. Litewskiego. Portret. Daw¬
niej w zbiorach rodź. Wilhelma Oskierki na Podolu .... 237
55. Józef Drzewiecki. Portret litogr. z czasów Legionów. Z Pamiętni¬
ków J. Drzewieckiego ' . 239
56. Amilkar Kosiński. Portret, miedzioryt M. Jaroszyńskiego. Z książ¬
ki Amilkar Kosi-hski we Włoszech 242
57. Pińczuki. Litogr. koi. z Albumu Lewicki-Zienkowicz .... 245
58. Podlasianie-Rusini. Z Albumu Lewicki-Zienkowicz .... 248
59. Szlachcic zagrodowy, rys. J. I. Kraszewskiego z książki Wspo¬
mnienie Polesia. Paryż b. d 250
60. Poleszuk, rys. J. I. Kraszewskiego z książki Wspomnienie Polesia 251
61. Szlachcianka zagrodowa, rys. J. I. Kraszewskiego z książki Wspo¬
mnienie Polesia ■ 254
62. Osowa na Polesiu, rys. J. I. Kraszewskiego z książki Wspomnie¬
nie Polesia : 257
63. Polesie litewskie. Akwarela J. H. Muntza 260
64. Błota pińskie między Lubiczowem a Lubiążem. Akwarela
J. H. Muntza 263
65. Rodzina Prozorów. Obraz Fri Smuglewicza 266
66. Spławianie drzewa, rys. J. I. Kraszewskiego z książki Wspo¬
mnienie Polesia ■ 268
67. Tadeusz Leszczyc Grabianka, starosta liwski. Portret z książki1
K. Pułaskiego Kronika rodów Podola..., Brody 1911 .... 276
68. Teresa ze Stadnickich Grabianczyna, starościna liwska. Portret
z książki K. Pułaskiego Kronika... . . . . . . . . . 279
69. Nawigacja nocna na Dniestrze. Akwarela J. H. Muntza . . . 284
70. Bohusław nad Rosią. Starostwo ks. Stanisława Poniatowskiego.
Akwarela J. H. Muntza 289
71. Sachnowka, 5 i 1/2 mili na płd. od Korsunia. Akwarela
J. H. Muntza 292
72. Rzeka Roś pod Korsuniem. Akwarela J. H. Muntza .... 297
73. Futor w Dackach, w starostwie korsuńskim. Akwarela
J. H. Muntza ...,.■ 300
74. Zamek w Wiśniowcu. Drzeworyt J. Sosińskiego . . . . . 307
75. Stanisław August w ostatnich latach życia. Wg portretu Elżbiety
Vigee-Lebrun, robionego w Petersburgu. Sztych Ignacego Seba¬
stiana Klautera 315
76. Grodno. Zamek Augusta III, gdzie odbywał się ostatni sejm Rze¬
czypospolitej. Litogr. M. Fajansa wg rys. M. Ordy ..... 320

77. Ludwika z Poniatowskich Zamoyska, generałowa ziem podol¬
skich. Portret-pastel Ludwika Marteau 323
78. Maria Teresa z Kinskych Poniatowska. Portret ol. Peera Kraffta.
Kraków, Muz. Narodowe 326
79. Mikołaj Wasiliewicz Repnin. Sylwetka F. G. Sideau z książki
La cour 331
80. Natalia Repninowa. Sylwetka F. G. Sideau z książki La
cour 333
81. Katarzyna II. Sylwetka F, G. Sideau z książki La cour 337
82. Anna z Sapiehów Sanguszkowa, wojewodzina wołyńska. Syl¬
wetka F. G. Sideau z książki La cour 340
83. Jan Solłohub, gen. adiutant JKMości. Sylwetka F. G. Sideau
z książki La cour 345
84. Otto Magnus Stackelberg. Sylwetka F. G. Sideau z książki La
cour 343
85. Konstancja Tyszkiewiczowa, bratanica króla. Sylwetka F. G. Si¬
deau z książki La cour 351
86. Maria z Naryszkinów Ksawerowa Lubomirska. Sylwetka
F. G. Sideau z książki La cour 355
87. Stanisław Mokronowski. Sylwetka F. G. Sideau z książki La
cour 360
88. Anna z Naryszkinów Ponińska. Sylwetka F. G. Sideau z książki
La cour 365
89. Józefina Amelia Potocka. Sylwetka F. G. Sideau z książki La
cour 368
90. Ignacowa Potocka. Sylwetka F. G. Sideau z książki La
cour 370
91. Natalia z Naryszkinów Sołłohubowa. Sylwetka ™F. G. Sideau
z książki La cour 373
92. Aniela z Ledóchowskich Sanguszkowa, żona Janusza. Pastel
L. Marteau 376
93. Sewerynowa Potocka, Portret ol. Bacciarellego. Galeria Łazien¬
kowska - ... 379
94. Winieta Leonarda Straszyńskiego z książki Plejada polska . . 381
95. Ignacy Scibor Marchocki. Portret współczesny 391
96. Wieś Howary, między Mińkowcarai a Barem. Akwarela x
J. H. Miintza 396
97. Mińkowce, 5 mil na płd. wschód od Kamieńca Podolskiego.
Akwarela J. H. Muntza 401
98. Wąwozy pod Minkowcami. Akwarela J. H. Muntza .... 406
99. Brzegi Dniestru koło wsi Podomna pod Raszkowem. Akwarela
J. H. Muntza 413
100. Akademia i drukarnia ariańska w Paniowcach. Drzeworyt. Rys.
Jan Greim, ryt. S. Michalski 420


427 [zasłonięte] 443
101. Kupcy żydowscy na Ukrainie. Rys. i litogr. Raffet
102. Cyganie. Rys. i litogr. Raffet
103. Wóz pocztowy. Rys. i litogr. Raffet
Na frontispisie portret Antoniego Józefa Rollego wg drzeworytu J. Szyblera
Reprodukcje fotograficzne wykonali: Leonard Sempoliński nr 55. Stanisław Sobkowicz nr 17. Andrzej Szypowski nr 1—4, 6—11, 16, 18, 19, 21—24, 30, 31, 33, 34, 40—42, 46—48, 51—54, 53—62, 66, 74—94, 100—103. Stanisław Turski
nr 20, 67, 68.




SPIS TREŚCI 3T.:



Emir Rzewuski .... -
Z życia Zygmunta Krasińskiego. Pierwsza miłość i jeden
z pierwszych przyjaciół 95
Beatrice 138
Rodzina Malczewskiego 19^
Maurycy Gosławski 245
Literacka drużyna
Skromni pracownicy °'3ć>
Indeks 367
Spis ilustracji


SPIS ILUSTRACJI 3T.:


1. Rozalia Rzewuska, żona emira. Miedzioryt Kunckego wg rys.
Mahnkego 7
2. Wielka księżna Katarzyna Pawłowna, królowa wirtemberska.
Miedzioryt J. Mecou, wg rys. H. Bonnera 10
3. Wierzchownia. Litogr. M. Fajansa wg rys. N. Ordy 15
4. Tomasz Padurra. Drzeworyt, ryt. AL Regulski wg rys. Fr. Tegazzo 20
5. Widok Sławuty Sanguszków. Rys. i litogr. H. Peyer .... 25
6. Eustachy Sanguszko na ogierze „Szumka". Wg akwareli Helsa.
Z książki Roman Sanguszko, Warszawa 1927 30
7. Pohrebyszcze. Litogr. M. Fajansa wg rys. N. Ordy 38
8. Seglavi Djerdan-kohelian. Rys. W. Rzewuski 42
9. Karta tytułowa rękopisu W. Rzewuskiego Sur les chevaux orien-
taux 45
10. Emir Rzewuski. Rys. W. Rzewuski . . ..""?.... 49
.11. Karawana Beduinów. Rys. W. Rzewuski 54
12. Dehli-basza. Rys. W. Rzewuski 54
13. Zamek w centrum starożytnej Emessy, znanej z wypraw krzyżo¬
wych. Rys. W. Rzewuski 54
14. Klacze w gulistanie pałacu w Halebie. Rys. W. Rzewuski . - 57
15. Turkmeni na polowaniu. Rys. W. Rzewuski 57
16. Ulubiony koń Mehmeda ali Mirzy. Rys. W. Rzewuski .... tiO
17. Jeździec. Rys. W. Rzewuski » 63
18. Tatar, kurier wielkiego dygnitarza. Rys. W. Rzewuski .... 65
19. Wioska fellachów na skraju pustyni. Rys. W. Rzewuski ... 65
20. Tatarzy w drodze z Bagdadu do Konstantynopola. Rys. W. Rze¬
wuski ^o
21. Jeździec arabski. Rys. W. Rzewuski 6fE
22. Beduińscy śpiewacy pieśni religijnych. Rys. W. Rzewuski ... 68
23. Wnętrze pałacu Bostan el Ketab w Halebie. Rys. W. Rzewuski . 69


24. Wielki dziedziniec pałacu. Rys. W, Rzewuski 69
25. Dama syryjska z Halebu i konsul rosyjski w Halebie Rafail di
Moise Picciotto. Rys. W. Rzewuski 69
26. Wielki wezyr w drodze do meczetu. Rys. W. Rzewuski .... 72
27. Roznoszenie jedzenia. Rys. W. Rzewuski 72
28. Araba — wóz dla dam na wschodzie. Rys. W. Rzewuski . 73
29. Tatarzy, kurierzy wielkiego pana. Rys. Rzewuski 73
30. Gulistan (ogród) pałacu w Halebie. Rys. W. Rzewuski .... 77
31. Małżeństwo z Haleb w podróży. Rys. W. Rzewuski 77
32. Mameluk przy polowaniu na tygrysa. Rys. W. Rzewuski ... 77
33. Karawana w przejeździe przez miasto. Rys. W. Rzewuski ... 78
34. Wieś arabska w pustyni Neżd. Rys. W. Rzewuski 78
35. Emir Rzewuski w stroju arabskim. Rys. W. Rzewuski .... 78
36. Objuczony osiołek. Rys. W. Rzewuski 81
37. Joanna Bobrowa. Portret ol. Ze zbiorów Jana Michalskiego
w Warszawie 97
38. Zygmunt Krasiński. Dagerotyp współczesny 100
39. Zygmunt Krasiński. Rys. Cyprian Norwid 106
40. Wincenty Krasiński. Litogr. współczesna 111
41. Elżbieta z Branickich Krasińska. Portret ol. A. Scheffera . . . 116
42. Maria Krasińska, matka Zygmunta. Wg portretu dawniej w Bi¬
bliotece Krasińskich 121
43. August Cieszkowski. Wg współczesnej fotografii 126
44. Kajetan Koźmian. Miniatura J. Krafta z 1818 r. Muzeum Naro¬
dowe w Warszawie 131
45. Zygmunt Krasiński. Wg portretu dawniej w Bibl. Krasińskich . 139
46. Delfina Potocka. Portret A. Scheffera 144
47. Delfina Potocka. Miniatura Oliviera ok. 1813 r. Muzeum Narodowe
w Warszawie 151
L 48. Elżbieta z Branickich Zygmuntowa Krasińska. Portret ol. Winter-
haltera 156
149. Delfina Potocka. Wg portretu malowanego przez siostrę Ludwikę Idl
50. Zygmunt Krasiński, Portret piórkiem C. Norwida 166
151. Zygmunt Krasiński, Portret ol. A. Scheffera. Muzeum Narodowe
w Warszawie 173
152. Delfina Potocka w ostatnich latach życia. Rys. S. Witkiewicz . . 178
153. Willa Delfiny Potockiej w Nicei 185
|54. Willa Serbolloni. Z Albumu widoków włoskich, zamówionego
przez Z. Krasińskiego u nieznanego malarza w 1841—2 r. . . . 190
|55, Portret Antoniego Malczewskiego. Litogr. Muzeum Narodowe
w Warszawie igg
■56, Portret Antoniego Malczewskiego. Rys. „Tygodnik II." 1887 r. . . 234
1.57, Konstancja z Błeszyńskich generałowa Malczewska, matka Anto¬
niego. Drzeworyt J. Schiibeiera. „Kłosy" 1871 r 207

58. Nagrobek Antoniego Malczewskiego na Cmentarzu Powązkowskim
w Warszawie . 212
59. Teorban
215
«. -. j.:w;>aaiv. IIJL. r-r, ccnnage. Drzeworyt ....
61. Lirnik ukraiński. Z książki P. P. Siemionowa Ziwopisnaja Rossija 225
62. Lirnik podolski. Rys. J. Kossak. Ryt. Krzyżanowski. Z książki
60. Dożynki. Rys. J. Kossak. Ryt. Fr. Schnage. Drzeworyt .... 220 c1 Lirnik ukraiński. Z ksi£ "'
Lirnik podolski. Rys. .
Obrazy Rusi Czerwonej
-. 228
63. Ukraińcy. Z Albumu Lewicki-Zienkowicz 233
64. Klepsydra Malczewskiego 239
65. MauryC3'- Gosławski. Drzeworyt 248
256 [zasłonięte] 273
. Bar. Ruiny zamku. Z książki P. P. Siemionowa Ziwopisnaja Ros¬
sija
299
72. Stanisław Starzyński. Drzeworyt. „Tyg. II." 1862 308
73. Franciszek Kowalski. Drzeworyt wg rys. J. Polkowskiego. „Ty¬
godnik II." 1862 313
74. Rajmund Korsak. Portret kredką 318
75. Jarmark na Ukrainie. Drzeworyt z książki P. P. Siemionowa Ziwo¬
pisnaja Rossija 325
76. Ksiądz Michał Maciejowski, dyrektor gimnazjum w Winnicy.
Drzeworyt 3. Schubeiera 333

67. Hrabia Mikołaj Grocholski. Portret o. J. Oleszkiewicza .
68. Pałac Grocholskich w Pietniczanach pod Winnicą. Drzeworyt .
69. Tymon Zaborowski. Rys, Konstancji Szeptyckiej 285
70. Ludwik Kropiński. Lit. J. V. Flecka 294
71. Fryderyk Ludwik Zachariasz Werner. Drzeworyt. „Tygodnik II."

77. Chata chłopska na Wołyniu. Rys. J. I. Kraszewskiego w książce
Wspomnienia 342
78. Wieś na Wołyniu. Rys. J. I. Kraszewskiego w książce Wspomnie¬
nia 348
79. Chata wiejska. Winieta. Rys. J. I. Kraszewskiego w książce Wspo¬
mnienia 358
Na frontispisie 'portret Antoniego Józefa Rollego wg rys. Holewińskiego.
Reprodukcje fotograficzne wykonali: St. Sobkowicz nr 40; Andrzej Szy-
powski nry 1—38, 42, 43, 45, 48, 49, 52—54, 56, 57, 59—68, 71—75, 77—79;
St. Turski nry 41, 46, 58, 69, 76.


WIELKOŚĆ 21X15CM,TWARDE OKŁADKI,LICZY

1 TOM - 417 STR.,115 ILUSTRACJI
2 TOM - 457 STR.,103 ILUSTRACJE
1 TOM - 430 STR.,79 ILUSTRACJI
.

STAN :OBWOLUTY DB/DB-,KSIĄŻKI DB+/BDB- .

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM / KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / .

WYDAWNICTWO LITERACKIE KRAKÓW 1966.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE