Krzysztof Kłosiński, który ma na swoim koncie studia o myśli postrukturalistycznej (Barthes, Derrida, Baudrillard), a także tłumaczenie studium Derridy o Lévinasie (w tomie „Pismo i różnica”), podejmuje w ostatnich latach problematykę inności niezależnie od panującej mody. Nie jest więc ona tutaj traktowana „ad hoc” ani sztucznie doczepiana do refleksji płynącej innym nurtem. To stopienie refleksji z zagadnieniem inności wydaje się w tej książce „organiczne”, o czym świadczy sam dobór tematów, które wyrażają się w opozycji w rodzaju: swój – obcy, tożsamy – inny, ten sam – inny, ego – inny, świadomość – inny, u siebie – gdzie indziej itd.
Autor zawarł w tej książce – zebrane pod hasłem „Rozbiory” – lektury tekstów znanych („Nad Niemnem”, „Ludzie bezdomni”, „Proszę państwa do gazu”, „Przesłanie Pana Cogito”) i słabo znanych (poezja Niemojewskiego, proza Pierzchały czy Morcinka, proza Różewicza) oraz – określone jako „Debaty” – dialogi prowadzone z tradycją (sarmatyzm, Gombrowicz, mit) i współczesną refleksją humanistyczną (poststrukturalizm, stanowiska współczesnych badaczy).
W pierwszej części książki trzy studia analityczne, poświęcone powieści Orzeszkowej, opowiadaniu Borowskiego i słynnemu wierszowi Herberta, stanowią mocne otwarcie problematyki inności. Widać ją nie tyle w sferze deklaracji, ile w instrumentarium analizy, w kierunku, w jakim podążają stawiane pytania interpretacyjne. Otrzymaliśmy w sumie zarazem rzetelne, drobiazgowe i „inne” interpretacje dzieł z kanonu. Na pozostałe studia części pierwszej składają się szkice o prozie Różewicza i miejscu, jakie zajmuje w niej lekturowe spotkanie z innym, oraz tryptyk o literaturze Śląska i Zagłębia jako rejonów „innych” wobec kulturowych centrów.
W części drugiej inność obejmuje różne postaci doświadczenia. Są to kolejno próby rozbiorów doświadczenia polskości jako inności w dualizmie wolności i niewoli, doświadczenia mitu jako elementu „dzisiejszości” w przeciwieństwie do klasycznej wizji mitu, doświadczenia „tekstu” jako pewnej fikcji teoriopoznawczej, z której wyłania się „inny” tekst, czy też „tekst innego”, wreszcie doświadczenia interpretacji jako docierania do inności u dwóch badaczy starszego (Opacki) i młodszego (Markowski) pokolenia. Na koniec – omówienie strategii R. Kapuścińskiego w jego (opisanej przez Bauera) koncepcji „innego” reportażu.
Jest to pasjonująca, świetnie napisana, intelektualnie odkrywcza, w lekturze niezbyt trudna książka znanego autora. Może z powodzeniem zainteresować odbiorcę „fachowego” (studenci i badacze), jak i szkolnego (inne omówienia znanych lektur)
Liczba stron: 161
