W czerwcu 2009 r. weszła w życie uchwalona 6 listopada 2008 r. ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ustawa ta wchodziła w skład tzw. pakietu ustaw zdrowotnych, reformujących system ochrony zdrowia. Ustawa ma na celu kompleksowe usystematyzowanie i uporządkowanie norm prawnych regulujących prawa pacjenta w jednym akcie prawnym. Ustawa swoim zakresem przedmiotowym obejmuje m.in. prawa pacjenta oraz obowiązki świadczeniodawców związane z realizacją tych praw. Powołuje także do życia nową instytucję? Rzecznika Praw Pacjenta. Prezentowana publikacja jest pierwszym na rynku komentarzem do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Dokonano w niej analizy przepisów, z uwzględnieniem orzecznictwa sądowego, według stanu na dzień 31 sierpnia 2009 r. Prezentowane poglądy zobrazowane zostały licznymi przykładami. Książka stanowi kompendium wiedzy na temat regulacji zawartych w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W sposób jasny i klarowny wskazuje, jak w praktyce stosować przepisy, by respektować prawa pacjenta.
Komentarz jako praktyczny poradnik polecamy lekarzom, pielęgniarkom i położnym, ratownikom medycznym oraz innym pracownikom zakładów opieki zdrowotnej. Będzie on przydatny dla organizacji zajmujących się problematyką praw pacjenta, prawników a także innych osób zainteresowanych omawianymi kwestiami. Książkę polecamy również studentom a także wykładowcom uczelni medycznych. Jednocześnie książka jest przydatna również pacjentom, ponieważ wskazuje w jaki sposób egzekwować przestrzeganie należnych im praw.
Anna Augustynowicz
Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 2005 roku doktor nauk prawnych. W latach 1[zasłonięte]999-20 główny specjalista w Ministerstwie Zdrowia. Jest adiunktem w Zakładzie Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz adiunktem w Szkole Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. W sferze jej zainteresowań zawodowych znajduje się problematyka praw pacjenta. Zajmuje się kwestią odpowiedzialności prawnej osób wykonujących zawody medyczne oraz problematyką organizacji systemu ochrony zdrowia. Autorka m.in. monografii Podstawy prawa dla diagnostów laboratoryjnych, publikacji z zakresu tajemnicy zawodowej lekarza. W swoim dorobku posiada również publikacje dotyczące organizacji systemu ochrony zdrowia, w tym m.in. przekształceń własnościowych.
Alina Budziszewska-Makulska
Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od grudnia 2000 r. jest zatrudniona w Ministerstwie Zdrowia. Jako legislator (ukończyła aplikację legislacyjną organizowaną przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów) uczestniczyła w pracach nad regulacjami dotyczącymi dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ratownictwa medycznego oraz organizacji systemu ochrony zdrowia.

Wykaz Skrótów 7
Wprowadzenie 9

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta 11

Rozdział 1
Przepisy ogólne 13
Art. 1. Zakres regulacji 13
Art. 2. Podmioty obowiązane do przestrzegania praw pacjenta 14
Art. 3. Wyjaśnienie pojęć ustawowych 16
Art. 4. Odpowiedzialność w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta 21
Art. 5. Ograniczenia praw pacjenta 27

Rozdział 2
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych 29
Art. 6. Zakres prawa do świadczeń zdrowotnych 29
Art. 7. Prawo do świadczeń w razie zagrożenia życia lub zdrowia 49
Art. 8. Obowiązki personelu medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych 55

Rozdział 3
Prawo pacjenta do informacji 63
Art. 9. Prawo do informacji 63
Art. 10. Informacja o zamiarze odstąpienia od leczenia 72
Art. 11. Informowanie pacjentów o ich prawach 77
Art. 12. Informowanie o udzielanych świadczeniach 78

Rozdział 4
Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych 81
Art. 13. Zakres przedmiotowy i podmiotowy tajemnicy 81
Art. 14. Wyjątki od obowiązku zachowania tajemnicy 84

Rozdział 5
Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego 119
Art. 15. Zakres stosowania przepisów dotyczących zgody 119
Art. 16. Prawo do wyrażenia zgody 131
Art. 17. Zgoda na badania diagnostyczne i inne świadczenia 135
Art. 18. Zgoda na zabiegi operacyjne i zabiegi o podwyższonym ryzyku 146
Art. 19. Leczenie bez zgody 151

Rozdział 6
Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta 159
Art. 20. Prawo do poszanowania intymności i godności 159
Art. 21. Obecność osoby bliskiej 161
Art. 22. Obecność osób wykonujących zawód medyczny innych niż udzielające świadczeń zdrowotnych 162

Rozdział 7
Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej 165
Art. 23. Prawo do dokumentacji 165
Art. 24. Prowadzenie, przechowywanie dokumentacji 167
Art. 25. Zawartość dokumentacji medycznej 170
Art. 26. Podmioty uprawnione do dokumentacji 172
Art. 27. Formy udostępnienia dokumentacji 176
Art. 28. Opłata za udostępnienie dokumentacji 179
Art. 29. Czas przechowywania dokumentacji 180
Art. 30. Akty wykonawcze 182

Rozdział 8
Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza 185
Art. 31. Sprzeciw wobec opinii albo orzeczenia lekarza 185
Art. 32. Komisja lekarska 188

Rozdział 9
Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego 189
Art. 33. Prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego 189
Art. 34. Prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej 190
Art. 35. Koszty realizacji prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego 192

Rozdział 10
Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej 195
Art. 36. Opieka duszpasterska 195
Art. 37. Kontakt z duchownym 196
Art. 38. Koszty realizacji prawa do opieki duszpasterskiej 196

Rozdział 11
Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie 197
Art. 39. Rzeczy wartościowe w depozycie 197
Art. 40. Rozporządzenie wykonawcze 198

Rozdział 12
Rzecznik Praw Pacjenta 199
Art. 41. Rzecznik Praw Pacjenta 199
Art. 42. Kompetencje Rzecznika 202
Art. 43. Kwalifikacje Rzecznika 203
Art. 44. Powołanie Rzecznika 203
Art. 45. Odwołanie Rzecznika 206
Art. 46. Zastępcy Rzecznika 206
Art. 47. Zakres działania Rzecznika 207
Art. 48. Współpraca z innymi Rzecznikami 208
Art. 49. Zakaz prowadzenia dodatkowej działalności 209
Art. 50. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego 210
Art. 51. Wniosek do Rzecznika 211
Art. 52. Uprawnienia Rzecznika w postępowaniu wyjaśniającym 213
Art. 53. Postępowanie po zakończeniu postępowania wyjaśniającego 214
Art. 54. 216
Art. 55. Uprawnienia Rzecznika w sprawach cywilnych 217
Art. 56. Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego 218
Art. 57. Organizacja biura Rzecznika 219
Art. 58. Sprawozdanie Rzecznika 220

Rozdział 13
Postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów 221
Art. 59. Pojęcie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów 221
Art. 60. Strony postępowania 225
Art. 61. Uprawnienia Rzecznika w postępowaniu 226
Art. 62. Postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów 227
Art. 63. Odmowa wszczęcia postępowania 227
Art. 64. Decyzja o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów 228
Art. 65. Stosowanie przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego 229
Art. 66. Skarga do sądu administracyjnego 230
Art. 67. Przedawnienie 230

Rozdział 14
Kary pieniężne 231
Art. 68. Kary pieniężne za niepodjęcie działań określonych w decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów 231
Art. 69. Kary pieniężne za nieudzielanie informacji dotyczących okoliczności stosowania praktyk 231
Art. 70. Ustalanie wysokości kar 231
Art. 71. Ściąganie kar 232

Rozdział 15
Przepis końcowy 233
Art. 72. Termin wejścia w życie ustawy 233

Bibliografia 235
Orzecznictwo 239