Książka ta odkrywa przed Czytelnikiem niezwykłe,
często zaskakujące, fakty z dziedziny psychologii zachowań koni oraz ich
zaawansowanych możliwości poznawczych. W nowatorski, a zarazem prosty
sposób wyjaśnia tajemnice funkcjonowania końskiego umysłu. Motorem do tych
rozważań było udowodnienie istnienia u koni konstruktu, zwanego „teorią
umysłu", czyli wiedzy na temat własnych i cudzych stanów mentalnych. U jej
podstaw leżą cztery umiejętności: rozumienie roli oczu, współdzielenie
uwagi, empatia, rozumiana jako zdolność do odczytywania emocji, oraz
wykrywanie intencji. Trzy pierwsze zostały, w ramach tego opracowania,
potwierdzone u koni na podstawie analizy zgromadzonych w nim materiałów
źródłowych. Ostatni element stanowił temat badań, przeprowadzonych przez
autorkę w Stadninie Koni „Tarnawka" w woj. podkarpackim. W doświadczeniu
wzięło udział trzydzieści sześć „surowych" koni czystej krwi arabskiej obu
płci, w wieku jednego i dwóch lat. Eksperyment polegał na przeprowadzeniu
procedury treningowej, obejmującej trening Join-Up® i proces Fallow-Up®,
oraz trzech testów behawioralnych: Fear Test, Stationary Human i Human
Approaching. Grupa kontrolna przechodziła tylko testy. Przebieg
doświadczenia rejestrowano za pomocą kamery cyfrowej, a reakcje koni
monitorowano przy użyciu tętnościomierza. Punktem wyjścia do rozważań było
założenie, że komunikacja między trenerem a zwierzęciem w procesie Join-Up®
ma świadomie intencjonalny charakter. Przedstawione wyniki badań dowodzą
prawdziwości tej tezy i potwierdzają istnienie u koni umiejętności
wykrywania intencji partnera interakcji.
A zatem, biorąc pod uwagę cały materiał dowodowy
zawarty w niniejszym opracowaniu, stwierdza się, że konie są zdolne do
przejawiania prostej formy teorii umysłu. Na czym ona polega i co daje? O
tym w treści tego opracowania.
Książka jest napisana prostym językiem
naukowym, przystępnym dla szerokiego kręgu odbiorców. Informacje w niej
zawarte stanowią niezbędny fundament wiedzy, dedykowany wszystkim osobom
obcującym z końmi. Choć ma ona charakter typowo poznawczy, mam nadzieję, że
przedstawiona w niej wiedza znajdzie zastosowanie w praktyce i przyczyni
się do poprawy dobrostanu koni. Życzę przyjemnej lektury!
"Książka pani mgr Małgorzaty Rokickiej
przynajmniej częściowo wypełnia lukę w polskiej literaturze dotyczącej
funkcjonowania umysłu u zwierząt. Badania takie, fascynujące choć często
trudne w interpretacji prowadzone są obecnie w różnych ośrodkach na świecie.
Autorka, która od lat zajmuje się badaniem zachowania się koni poradziła
sobie bardzo dobrze z trudną materią zagadnienia . Bazując także na własnych
w przystępny sposób przedstawiła czytelnikom nie specjalistom problemy
kognitywistyki zwierzęcej zarówno od strony teoretycznej , jak i
praktycznej. Książka ta powinna zainteresować również tych wszystkich,
którzy chcą zapoznać się z końskim światem wewnętrznym i budować lepsze
relacje z tym zwierzęciem."
Prof. SGGW dr hab. Tadeusz Kaleta
Spis treści:
WPROWADZENIE 13
PRZEGLĄD LITERATURY 16
2.1. Teoria umysłu - wprowadzenie teoretyczne
16
2.1.1. Definicja 16
2.1.2.Zastosowanie 17
2.1.3. Elementy składowe 17
2.1.4.Teoria umysłu u ludzi i u zwierząt 19
Ludzka teoria umysłu 19
Zwierzęca teoria umysłu 20
2.1.5. Badanie teorii umysłu 23
Testy 23
Ograniczenia metodyczne 28
Ograniczenia metodyczne w przypadku koni 31
2.2. Geneza i rozwój teorii umysłu 34
2.2.1.Teoria umysłu a zabawa 34
2.2.2.Zabawa u koni 37
2.3. Świadomość ważna dla teorii umysłu 46
2.3.1. Czy zwierzęta mają świadomość? 47
2.3.2.Zakres świadomości zwierząt 48
2.3.3.Świadomość i emocje 50
2.4. Inteligencja i wyżej zorganizowane
zdolności koni 52
2.4.1.Testy inteligencji 52
2.4.2.Myślenie i uczenie się 53
Myślenie 53
Sposoby uczenia się koni 54
Socjalne myślenie i uczenie się 68
2.4.3. Inteligencja makiaweliczna 69
2.5. Wyżej zorganizowane zdolności koni,
niezbędne dla przejawiania
teorii umysłu 70
Rozumienie roli oczu 70
Współdzielenie uwagi 71
Empatia i „odczytywanie" emocji 71
Oczekiwanie i zachowanie nastawione na cel 75
Budowa mózgu człowieka i konia a wyższe
czynności psychiczne 77
Podstawy neurologiczne ToM 84
2.7.1.ToM 84
2.7.2.ToM i empatia 86
2.7.3.ToM i intencje 89
2.8. Join-Up® jako niewerbalna,
międzygatunkowa komunikacja 90
3. AUTORSKI EKSPERYMENT 108
Opis doświadczenia 108
Czy konie potrafią odczytywać cudze intencje?
112
4. PODSUMOWANIE 120
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 121
Literatura 121
Witryny internetowe 137
ANEKS 138
Książkę polecają 144
