| Opis | Poczucie językowe nie jest pojęciem zdefiniowanym (chociaż „Encyklopedia języka polskiego" rejestruje takie hasło), sugeruje tylko, że ludzie mają określone wyobrażenia o poprawnym lub niepoprawnym użyciu języka, które powstają jako reakcje podświadome, a nie uświadomione refleksje. Żaden językoznawca nie jest w stanie uwolnić się od owego poczucia językowego, czyli praktycznej, bezrefleksyjnej świadomości normy językowej, a co za tym idzie kodyfikacja jest zespołem działań „w pewnym stopniu subiektywnych"7. Praca ta ma pokazać, ile subiektywizmu kryje się w ocenach poprawnościowych oraz w definiowaniu niektórych pojęć z zakresu językoznawstwa normatywnego (np. pojęcie normy językowej). Dlatego też staram się zaprezentować rozbieżności między normą (przez normę rozumiem werdykty poprawnościowe zawarte w większości współczesnych prac językoznawczych, nie tylko kulturalnojęzykowych) a zwyczajem językowym warstw wykształconych, przede wszystkim inteligencji humanistycznej (w tym samych językoznawców); próbuję przedstawić sprzeczności między aktualnymi wydawnictwami normatywnymi i twórcze odchylenia od normy językowej. Poddaję również krytycznej ocenie niektóre kryteria poprawności językowej (np. logiczne, na- rodowe, ekonomiczności środków językowych). Staram się pokazać w ogólnym zarysie kształtowanie się refleksji normatywnej w oświeceniu, w epoce, w której twórczy stosunek do spraw języka przekształcił się pod koniec jej trwania w puryzm językowy. Poruszane w pracy zagadnienia dotyczą zarówno kwestii ogólnych, zawartych w części pierwszej, jak i szczegółowych, wśród których znajdują się problemy dotyczące rozstrzygnięć zawartych w „Słowniku poprawnej polszczyzny" pod red. Witolda Dorosze-wskiego i Haliny Kurkowskiej, wymowy, zapożyczeń, powtórzeń, nazw własnych, stopniowania przymiotników, wyrazistości znaku językowego (jego opozycyjności w stosunku do innych znaków), szyku wyrazów oraz ortografii i interpunkcji. Tak szeroki wybór zagadnień pozwala spojrzeć na dylematy językoznawstwa normatywnego z różnych punktów widzenia. Książka ta opiera się w większości na wcześniej publikowanych artykułach i referatach wygłoszonych na konferencjach: „O pojęciu »norma językowa« - polemicznie", referat wygłoszony na konferencji „Norma językowa w polszczyźnie", Zielona Góra 24-25 marca 1993 roku; „Wypowiedzenia wykolejone w prozie Witolda Gombrowicza (funkcja stylistyczna)", Język Polski 1990, 70, z. 5, s. 180-186; „Ograniczenia i niebezpieczeństwa w korzystaniu ze »Słownika poprawnej polszczyzny PWN«", w: „Porozmawiajmy o języku", pod red. M. Skarżyń-skiego. Kielce 1992, s. 62-70; „Myśl kulturalnojęzykowa polskiego oświecenia", Język Polski w Szkole Średniej 1[zasłonięte]990-19, z. 3, s. 75-81; „Ojkonimy jako przedmiot zainteresowań kultury języka", Onomastica 1993, 38, s. 21-28; „Zapożyczenia leksykalne we współczesnej polszczyźnie i ich ocena normatywna", Język Polski w Szkole Średniej 1[zasłonięte]989-19, z. 2, s. 243-249; „Akcent wyrazowy w języku polskim. Zagadnienia poprawnościowe", Język Polski w Szkole dla klas IV-VIII 1[zasłonięte]993-19, 39, z. 4, s. 127-129; „O wymowie nazw własnych", tamże, 1994- |
| spis treści lub fragment | Spis treści Wstęp ................................ 5 ZAGADNIENIA OGÓLNE O pojęciu „norma językowa" ................. 13 Twórcze odchylenia od normy językowej ........... 25 Logika a język .......................... 35 Myśl kulturalnojęzykowa polskiego oświecenia ....... 42 ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE Ograniczenia i niebezpieczeństwa w korzystaniu ze „Słownika poprawnej polszczyzny PWN" ....... 57 Ojkonimy jako przedmiot zainteresowań kultury języka . . 64 Zapożyczenia leksykalne we współczesnej polszczyźnie . . 73 Akcent wyrazowy w języku polskim ............. 86 O wymowie nazw własnych ................... 91 O potrzebie wyrazistego różnicowania środków językowych .......................... 96 Pleonazmy i tautologie ..................... 100 Jak stopniować przymiotniki? ................. 106 Szyk spójników „zaś" i „bowiem" ...............111 Niekonsekwencje polskiej ortografii i interpunkcji ...... 117 Zakończenie ........................... 128 Bibliografia ............................ 131 Wykaz skrótów ......................... 139 Indeks omówionych form .................... 141 |
| …o autorze książki | Marek Ruszkowski urodził się w 1960 r. w Radomiu. Filologię polską ukończył w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kiel- cach (l 983). Doktoryzował sięna Uniwer- sytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lub- linie (1990), a habilitację uzyskał w Insty- tucie Języka Polskiego PAN w Krakowie (l 997). Jest profesorem w Instytucie Filo- logii Polskiej Akademii Świętokrzyskiej im. J. Kochanowskiego w Kielcach, gdzie kieruje Zakładem Stylistyki. Jego zainteresowa- nia naukowe dotyczą przede wszystkim składni, stylistyki języko- znawczej, problematyki normatywnej i dydaktyki języka. Dotych- czas opublikował ponad sto prac, w tym siedem książek: Składnia prozy Witolda Gombrowicza (1993), Składnia języka polskiego w praktyce szkolnej (współautor, 1994), Teoretyczne i praktyczne zagadnienia językoznawstwa normatywnego (1995), Analiza składniowa wypowiedzeń. Zbiór ćwiczeń (1996), Główne tenden- cje syntaktyczne w polskiej prozie artystycznej dwudziestolecia międzywojennego (1997), Nie tylko o kulturze języka. Szkice o współczesnej polszczyźnie (1999), O stylu prozy polskiej XX wieku. Zbiórstudiów(2000). |
