SZTUKA A NATURA

praca zbiorowa
Redaktor naukowy Ewa Chojecka

wyd. Oddział Górnośląski Stowarzyszenia Historyków Sztuki , Katowice 1991,
stron 470, ilustracje cz.-b., twarda oprawa ( płótno + obwoluta ), format ok. 24,5 x 17 cm.

Zawarte w książce materiały bogato ilustrowane ( 234 ilustracje ), dotyczą zagadnień sztuki i natury, ich wzajemnych
wpływów i inspiracji.

Książka niezwykle interesująca dla pasjonatów sztuki, a wręcz niezbędna w takich zagadnieniach jak historia sztuki,
architektura krajobrazu i ogrodów, zabytkowe ogrody , schroniska górskie - ich architektura.

Streszczenie całej zawartości książki ze względu na bogactwo treści i materiału ilustracyjnego w tak krótkim opisie nie jest możliwe.
Przedstawiam mój subiektywny wybór najciekawszych materiałów i ilustracji :

- motywy zwierząt i roślin w sztuce [ w różnych tekstach ]

- motywy zwierzęce ( lwy , smoki, psy i inne ) na płytach nagrobkowych, materiał ilustracyjny ( 13 il.) przedstawia średniowieczne europejskie płyty nagrobkowe, oraz relief bogini babilońskiej z 2 w p.n.e. [ "Salve me ex ore leonis" ]

- meduza, jej wizerunek w dziełach sztuki ( 17 il.) , Caravaggio, Bernini , Borromini , Ligozzi , Rubens i inni [ " Meduza" Michała Anioła da Caravaggio - manifest siedemnastowiecznego naturalizmu? ]

- ogrody, plany orientalnych ogrodów , ich wyobrażenia na starych kobiercach ogrodowych ( 7 il. ) [ Kobierce ogrodowe - funkcja i znaczenie ]

- rośliny i zwierzęta na tkaninach haftowanych z kościoła sióstr wizytek w Warszawie ( ponad 22 il.) [ Motywy kwiatowe na paramentach haftowanych...]

- O naturaliach w sztuce złotniczej

- Rafał Malczewski ( 11 il.) [ Śląski pejzaż Rafała Malczewskiego ]

- część NATURA KSZTAŁTOWANA [ ok. połowy objętości książki a w niej m.in.]

-- Parki krajobrazowe XVI wieku ( 11 il.) [ funkcje pasieki, królikarni , zwierzyńca , parku z atrakcjami , winnic, gajów miejskich ]

-- Ogrody w Brzegu Dolnym i Bukowcu jako odbicie osobowości ich fundatorów ( 15 il.) [ hr. Karol Jerzy von Hoym - Brzeg Dolny , Fryderyk Wilhelm von Reden - Bukowiec / Kowary ]

-- Zofiówka / Humań słynny Park Potockich i jego twórca kapitan artylerii Ludwik Chrystian Metzell ( 34 il. , reprodukcje planu parku, systemu hydraulicznego, rysunków pomiarowych różnych fragmentów parku, kaskad , skał , grot , śluzy , widoki starych obrazów i drzeworytów, ukazujące piękno parku, jego pawilonów , fontann, kaskad , kanałów i innych urządzeń [ Wychowaniec pojętny Gradywa ]

-- Od gospodarstwa ozdobnego do upiększonego pejzażu rolniczego. Przykłady z końca XVIII i początku XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski ( 10 il.) [ angielskie i szkockie inspiracje Śmiełów , Rogalin , Brzostków , Radaczewo , Czerniejewo , okolice Turwi i wiele innych ]

-- ARCHITEKTURA POLSKICH SCHRONISK GÓRSKICH ( w tekście 22 ilustracje dotyczące projektów i schronisk do 1939 roku
w tym 4 konkursowe projekty hotelu nad Morskim Okiem [ Zakopane - Morskie Oko ] ( nagrody I do III ) - repr. z " Architekt " 1903 r. , Schronisko na Stożku [ Stożek ] w latach 1[zasłonięte]920-19 , Schronisko na Hali Miziowej w masywie Pilska [ Pilsko ] z lat 1[zasłonięte]927-19 ,
Schronisko na Luboniu Wielkim [ Luboń Wielki ] wzniesione w latach 1[zasłonięte]930-19 , Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich z 1924 roku ( przed przebudową ), Obserwatorium meteorologiczne na Kasprowym Wierchu wzniesione w 1936 roku, Dolna stacja kolei linowej na Kasprowy Wierch wzniesiona w latach 1[zasłonięte]935-19, Hotel na Kalatówkach z 1938 roku, Restauracja na Gubałówce z 1938 roku, konkursowe projekty wzorcowego schronu górskiego ( I nagroda ), obserwatorium meteorologicznego na Popie Iwanie [ Czarnohora ] z 1935 roku
i inne ( Karpaty Wschodnie - Schronisko harcerskie na Kostrzycy , Schronisko na Rafajłowej , Schronisko na Kukulu , Schronisko AZS pod Popem Iwanem z lat 1[zasłonięte]934-19, Schronisko na Przełęczy Pantyrskiej , Schronisko u zródeł Świcy w Gorganach [ Gorgany ]
i inne ).

-- dawne widoki Krakowa ( 15 il., reprodukcje ozdobne dawnych widoków Krakowa XVI - XVIII wiek) [ Natura i konwencja w dawnych widokach Krakowa ].

Poniżej kompletny spis rzeczy :


Spis rzeczy :


WOJCIECH CZECH: Przedmowa
EWA CHOJECKA: Słowo wstępne


NATURA JAKO ELEMENT DOKTRYN ARTYSTYCZNYCH I ESTETYKI

ELŻBIETA GIEYSZTOR MIŁOBĘDZKA: Natura, nauka, sztuka - nowy paradygmat
JAN CHRYZOSTOM JAROSZ: Witelo z Polski o pięknie natury i sztuki (Sprostowanie błędów Lionella Venturiego w " Storia della critica d'arte")
ANDRZEJ NIEZABITOWSKI: O pojęciu organiczności w architekturze
ANNA BARANOWA: O pojęciu natury w teorii sztuki abstrakcyjnej
MARIA POPCZYK: Zło a estetyczna negacja natury
KRZYSZTOF WIECZOREK: W poszukiwaniu sztuki dialogicznej

WIZERUNEK NATURY W DZIELE SZTUKI

EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT: "Jeżeli gwiazdy są zwierzętami, to czym się żywią?"
EWA CHOJECKA: Obraz natury "drugiego obiegu" - wizja alchemiczna
BOGNA JAKUBOWSKA: "Salve me ex ore leonis"
KATARZYNA PŁONKA-BIAŁUS: "Venustas mundi" i "pulchritudo Dei". Obraz świata w malarstwie niderlandzkim XV wieku.
ZYGMUNT WAŹBIŃSKI: "Meduza" Michała Anioła da Caravaggio - manifest siedemnastowiecznego naturalizmu ?
BEATA BIEDROŃSKA-SŁOTOWA: Kobierce ogrodowe - funkcja i znaczenie
GRAŻYNA ŁAWNICZAK: Motywy kwiatowe na paramentach haftowanych z kościoła sióstr wizytek w Warszawie jako nośnik wpływów francuskiej kultury artystycznej w połowie XVII wieku
MICHAŁ WOŹNIAK: O naturaliach w sztuce złotniczej
JOLANTA TALBIERSKA: Symbolika roślinna i zoomorficzna w przedstawieniach pięciu zmysłów w grafice niderlandzkiej drugiej połowy XVI wieku i pierwszej połowy XVII wieku
TERESA GRZYBKOWSKA: Między naturą a sztuką. Rysunki i obrazy kwiatów Andrzeja Stecha
MAGDALENA WITWIŃSKA: Rokokowy obraz natury w malarstwie ściennym Walentego Żebrowskiego
BARBARA SZCZYPKA-GWIAZDA: Śląski pejzaż Rafała Malczewskiego

NATURA KSZTAŁTOWANA

MAŁGORZATA SZAFRAŃSKA: Parki krajobrazowe XVI wieku
DARIUSZ TABOR CR: Przestrzeń - struktura - wartość. Podstawy badań nad przestrzenią komponowaną krainy historycznej
INESSA SWIRIDA: Ogród epoki oświecenia a utopia
HANNA WRABEC: Ogrody w Brzegu Dolnym i Bukowcu jako odbicie osobowości ich fundatorów
ZDZISŁAW ŻYGULSKI JUN.: Szkockie inspiracje ogrodowe księżnej Izabeli Czartoryskiej
TADEUSZ STEFAN JAROSZEWSKI: Wychowaniec pojętny Gradywa
ANDRZEJ KOSTOŁOWSKI: Od gospodarstwa ozdobnego do upiększonego pejzażu rolniczego. Przykłady z końca XVIII i początku XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski
IWAN RODICZKIN, OLGA RODICZKINA: Idea natury w sztuce ogrodowej (ewolucja ogrodów Ukrainy w XVIII i XIX wieku)
MARTA JANKOWSKA: Rola Komitetu Plantacyjnego w rozwoju zieleni miejskiej w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku
MAŁGORZATA OMILANOWSKA: Architektura polskich schronisk górskich
WOJCIECH MISCHKE: Natura i konwencja w dawnych widokach Krakowa


EWA CHOJECKA: Uwagi końcowe
Wykaz uczestników Sesji Naukowej

Dyskusja
EWA CHOJECKA: Omówienie dyskusji

Wyżej wymienione teksty są to Materiały XXXVIII Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki przeprowadzonej 23-25 listopada 1989 roku w Katowicach