AUTOREM KSIĄZKI JEST KAZIMIERZ NOWAK.


WSTĘP


Konstytucja oparta jest na zasadzie podziału władz, konkretyzując ją najstarszą z obowiązujących konstytucji. Jej projekt był uchwalony przez specjalny organ, Konwencję (pod przewodnictwem bohatera walki Stanów Zjednoczonych o niepodległość, Jerzego Waszyngtona), złożony z delega¬tów trzynastu stanów i wszedł w życie po przyjęciu przez legislatywy poszczególnych stanów. Konstytucja ta stała się wzorem ustrojowym dla niektórych państw kontynentu amerykańskiego', Twórcy konstytucji byli pod wpływem ustroju ówczesnej Anglii. Wiele też zaczerpnęli z urządzeń ■angielskich, które zostały przeniesione na nowy grunt przez angielskich kolonistów i tiu uległy przeszkta'łceniom w zmienionych warunkach. Twór¬cy konstytucji amerykańskiej nie mieli własnej tradycji myśli państwo¬wej. Mając za sobą walki z despotyzmem władzy królewskiej sięgnęli do wzorów będących reakcją wobec tego despotyzmu, do doktryn Monteskiu-sza i Locke'a o podziale władz i do teorii umowy społecznej. Na teorii tej zasadza się deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych i wszystkich konstytucji stanowych. Konwencja w opracowaniu konstytucji wzorowała się także na ustroju i konstytucjach stanów. Konstytucja z 1787 r. była owocem walki, jaka toczyła się między oligarchią miast nadatlantyckich i radykalnymi farmerami. Przewaga, jaką osiągnęła pierwsza z tych dwóch współzawodniczących stron, znalazła wyraz w tym wielkim akcie prawnoustrojowym.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych jest produktem okresu liberalne¬go. Idee, które przyświecały jej twórcom, były wyrazem postępu w sto¬sunku do absolutnych rządów Europy. Zasady zawarte w tej konstytucji miały rewolucyjną siłę i znaczenie dla ostatnich dziesiątków lat osiem¬nastego stulecia. Dlatego wywołała ona zachwyt u ludzi postępowych, natomiast zwolennicy ustroju absolutnego ustosunkowali się do niej nie¬przychylnie.
Kostytucja oparta jest na zasadzie podziału władz, konkretyzując ją w określony sposób. Jest oczywiste, ze zasadę tę inaczej konkretyzują ustroje kształtujące tzw. parlamentarną formę rządów. Trzy człony wła-

dzy państwowej mają się wzajemnie ograniczać i bronić swych uprawnień. W systemie tym nie ma oczywiście miejsca na organ, który by stal ponad wszystkimi trzemia i w. razie potrzeby uzgadniał ich działalność. Niemałe znaczenie ma fakt, iż tendencja do rozgraniczenia władz poszła tak daleko, że nie ma żadnego powiązania czasowego między zmianą szefa władzy wykonawczej a zmianą parlamentu. Klasyczny, monteskiuszowski podział władz nie jest przeprowadzony z idealną dokładnością. Dopuszczone są odchylenia dokładnie przewidziane i stanowiące pewne pomieszanie funkcji. Przy wyłomach z klasycznych reguł monteskiuszowskich było jednak pewne, że układając konstytucję zamierzano dać i dano bardzo poważne uprawnienia Kongresowi. Wiele zmieniono na rzecz stworzenia państwa silnego z odpowiednimi organami władzy, ale pozostały jeszcze żywe tradycje poprzedniej konstytucji, tzw. Artykułów Konfederacji z 1781 r. z omnipotencją ówczesnego Kongresu. Konstytucja przekazuje pewne uprawnienia poszczególnym organom, które w sposób bezpośredni lub pośredni dotyczą również innego organu. I tak np. jeżeli chodzi o sto¬sunki międzynarodowe, prezydent posiada prawo weta w stosunku do ustaw uchwalonych przez Kongres, a dotyczących sfery stosunków 'mię¬dzynarodowych, jak i wszelkich innych spraw, gdy tymczasem Senat za¬twierdza nominację przedstawicieli dyplomatycznych Stanów Zjednoczo¬nych, jak również traktaty. Kongres jest władzą ustawodawczą, ale czyż władza sądownicza, poprzez wyroki Sądu Najwyższego interpretująca ustawy, nie wywiera jak najpoważniejszego wpływu ima treść tych ustaw, których redagowanie powinno, zdaje się. być monopolem Kongresu? Twór¬cy konstytucji hołdowali błędnej teorii, że państwo stanowi pewnego ro¬dzaju automatycznie działającą maszynę, której regulatorem jest proces równoważenia się współzawodniczących ze sobą grup interesów. Kon¬cepcja ta stanowi po prostu przeniesienie do systemu politycznego1 oficjal¬nej koncepcji systemu gospodarczego: w obu systemach równowaga ma być osiągnięta w drodze ścierania się mnóstwa grup interesów, które ha¬mują w ich działaniu jedynie względy prawne i moralne. / Zgodnie z przepisem Konstytucji Stanów Zjednoczonych (art. I, sec. 1) /.władza ustawodawcza należy do Kongresu (Congress), który składa s'ic y z Senatu {Senate) i Izby Reprezentantów (House of Representatwes). We¬dług wymagań konstytucji (art. I, sec. 2), miejsca- w izbie Reprezentan¬tów powinny być podzielone proporcjonalnie do liczby ludności poszcze¬gólnych stanów, którą co dziesięć lat ustalają spisy ludności. Jednak każdy stan musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela. Pierwsza laba Reprezentantów liczyła 65 członków. Po pierwszym spisie ludności Stanów Zjednoczonych, przeprowadzonym w 1890 r. liczbę tę podwyż¬szono do 105. Stopniowo liczba kongresimanów rosła. Po spisie jedniak w 1910 r. Kongres, nie chcąc nadal powiększać liczby swych członków, nie uchwalił odpowiedniej ustawy o nowym składzie Izby Reprezentan¬tów. W 1929 r. zaś Kongres ustalił ogólną liczbę członków Izby Reprezen-

tantów na 435. Tylu też członków liczy obecnie Izba Reprezentantów Konstytucja przewiduje (art. I, sec. 2), że członek Iziby Reprezentantów musi mieć co najmniej 25 lat, być obywatelem Stanów Zjednoczonych najmniej 7 lat i zamieszkiwać w stanie, w którym kandyduje. W wy¬padku śmierci, rezygnacji kongresmana lub pozbawienia go mandatu gu¬bernator danego stanu zarządza specjalne wybory.
Senat ma po dwóch senatorów z każdego stanu (art. I, sec. 3). Liczba senatorów zwiększała się w miarę powiększania liczby stanów. W chwili obecnej więc Senat składa się ze 100 senatorów, wybieranych. na 6 lat, przy czym co dwa lata ustępuje jedna trzecia senatorów2. Bierne prawo wyborcze posiada każdy obywatel będący co najmniej od 10 lat obywa¬telem Stanów Zjednoczonych, w wieku co najmniej 30 lat i zamieszkujący w chwili wyiboru w stanie, w którym kandyduje. Jeśli miejsce senatora opróżni się wskutek jego ustąpienia lub z innego powodu, władza wyko¬nawcza tego stanu winna rozpisać wybory uzupełniające, z tym jednak zastrzeżeniem, że legislatywa stanowa może upoważnić władze wyko¬nawcze tego stanu do tymczasowego mianowania senatora, do czasu, kiedy wyborcy wybiorą następnego.
Do wprowadzenia XVII poprawki Konstytucji w 1913 r. senatorów wybierały legislatywy stanowe. Od tego zaś czasu senatorów wybiera się w taki sam sposób jak kongresmenów, tylko nie proporcjonalnie do liczby ludności stanu, lecz po dwóch senatorów z każdego stanu. Ma to oznaczać równość stanów jako członków Unii.
Uprawnienia Kongresu są w konstytucji taksatywnie wyliczone (art. I, sec. 8). Trzeba jednak dodać, że obok art. I, sec. 8, także inne przepisy pierwotnego tekstu konstytucji i poprawki konstytucyjne mówią o upraw¬nieniach Kongresu.
Bardzo ważnym zadaniem Kongresu jest uchwalanie ustaw. Ponadto obie Izby sprawują pewne funkcje sądowe (sądzenie prezydenta), ,a Senat współdziała w pewnych aktach władzy wykonawczej. Ten podział kompe¬tencji odpowiadał zasadom, istniejącym w ustroju angielskim w chwili uchwalania konstytucji Unii. Został jednak przeprowadzony w szczegó¬łach inaczej, a późniejszy konstytucyjny rozwój Anglii i Stanów Zjedno¬czonych poszedł innymi drogami i jeszcze wzmocnił te różnice.
Zgodnie z przepisami konstytucji (art. II, sec. 1) prezydent (President) wybierany jest przez ogół wyborców, w wyborach pośrednich na cztery lata. Na stanowisko prezydenta może być wybrany tylko obywatel uro-

dzony w Stanach Zjednoczonych, (lub posiadający prawo, obywatelstwa od chwili przyjęcia konstytucji federalnej), który ukończył 35 lat życia i mieszka w Stanach Zjednoczonych co najmniej od lat czternastu (art. II, sec. 1). Konstytucja nie wyjaśnia, czy te wymagania odnoszą się do osoby, która ma być wybrana na stanowisko prezydenta, czy też do osoby już wybranej. Zgodnie z .przepisem konstytucji prezydent „ma sprawować władzę wykonawczą" (art. II, sec. 1) i „dbać o to, aby ustawy były wier¬nie wykonywane". Konstytucja nie daje jednak odpowiedzi na pytanie, co to jest władza wykonawcza, ani też nie określa bliżej i w sposób wy¬raźny zakresu uprawnień prezydenta jako szefa egzekutywy. Uprawnienia te kształtowała praktyka. Prezydent jest Naczelnym Dowódcą Sił Zbroj¬nych (art, II, sec. 2). Posiada on prawo zawierania traktatów międzynaro¬dowych za radą i zgodą dwóch trzecich członków Senatu. Prezydent jest zobowiązany konstytucyjnie (art. II, sec. 3) do składania periodycznie sprawozdań Kongresowi o stanie s:praw państwa i zalecenie mu podjęcia takich kroków, które uważa za stosowne i konieczne. Konstytucja nie mówi jednak, ile orędzi przesyła prezydent Kongresowi, w jakim czasie, w jakich rozmiarach i w jaki sposób.
Konstytucja postanawia, że władzę sądowniczą w. Unii sprawuje Sąd Najwyższy (Supreme Court) oraz te federalne sądy niższe, które Kongres powoła do życia (art. III, sec. 1). Uprawnienia sądów federalnych są taksa-tywnie wyliczone przez konstytucję. Kongres nie ma więc prawa przeka¬zywania sądom stanów wykonywania obowiązków sądów federalnych, ponieważ Konstytucja zawiera wyraźny przepis, iż żadna instytucja sądowa, prócz Sądu Najwyższego, nie jest powołana do wykonywa¬nia władzy sądowej w Stanach Zjednoczonych, z wyjątkiem tych sądów, które mogą być przez Kongres od czasu do czasu tworzone i organizo¬wane.
W roku 1791 Konstytucja Stanów Zjednoczonych została uzupełniona dziesięcioma poprawkami, które noszą nazwę Karty Praw (Bili oj Rights). Wykaz swobód demokratycznych został włączony do konstytucji w 1791 r. wskutek zdecydowanego nacisku 'mas i elementów obawiających się auto-kracji rządu federalnego. Karta Praw zawiera gwarancję swobód i praw obywatelskich, przysługujących obywatelom. Stanów Zjednoczonych. Ro¬dziła się ona w Ameryce przede wszystkim pod wpływem ówczesnych doktryn politycznych, 'mniejszy wpływ odegrały reminiscencje z politycz¬nej przeszłości. Doktryna .prawa natury była podstawowym motywem Karty Praw, Amerykańską deklaracja praw była w swej konstrukcji pierwszą praktyczną realizacją racjonalistycznej konstrukcji prawa. Pra¬wa wolnościowe są niezbywalne i stoją ponad państwem. Nadrzędność tych ideałów wolnościowych ponad wszelkimi normami ustrojowymi ma swe źródło i najsilniejsze oparcie w poglądzie, iż są one starsze od .pań¬stwa.
Prawa wolnościowe zagwarantowane konstytucją, były jednak, szcze-

gólnie w ostatnim okresie czasu łamane. Dowodem tego jest chociażby szykanowanie I prześladowanie komunistów już od chwili powstania Ko¬munistycznej Partii Stanów Zjednoczonych w 191© r. Zaraz po jej powsta¬niu przeprowadzone zostały obławy na komunistów i działaczy ruchu robotniczego (Palmer Red Raids), w czasie których przypuszczalnie za¬trzymano 5000 osób 3. Później sądy amerykańskie skazywały stale dzia¬łaczy komunistycznych, wśród nich 11 przywódców KP USA, którym wytoczono, proces, w 1948 r. Mimo .art. I poprawki do konstytucji, że nie można ustanawiać „ustaw ograniczających wolność słowa lub prasy albo naruszających przysługujące ludowi prawo do spokojnego zgromadzania się" Kongres uchwalał ustawy naruszające konstytucyjne gwarancje swo¬bód obywatelskich. Wystarczy tu wskazać na uchwaloną przez Kongres w 1950 r. Ustawę o kontroli działalności wywrotowej (Subversive Activi-ties Control), czyli tzw. ustawę McCarrana — określaną przez opinię publiczną jako „ustawę o kontroli myśli" 4 ■—■ oraz Ustawę o kontroli nad komunistami (Communist Control Act) w 1954 r.5 Pozbawienie praw wy¬borczych części obywateli amerykańskich, a przede wszystkim Murzynów, segregacja rasowa, jak również działalność Komisji do Badania Działal¬ności Anty amerykańskiej, o czym będzie jeszcze mowa, są sprzeczne z konstytucyjnymi gwarancjami swobód i praw obywatelskich 6.
Zgodnie z przepisem konstytucji (art. V), z propozycją zmiany konsty¬tucji mogą wystąpić dwie trzecie członków Kongresu. Także zgromadzenia prawodawcze dwóch trzecich stanów mogą złożyć Kongresowi petycje o zwołanie Konwencji, której zaproponowałyby zmianę konstytucji. W obu tych wypadkach sposób przeprowadzenia rewizji jest jednakowy. Wszelki projekt zmiany konstytucji musi być przekazany stanom do wy¬powiedzenia opinii przez ich zgromadzenia prawodawcze lub specjalnie w tym celu zwołane Konwencje stanów, zależnie od decyzji Kongresu.

Projekt przyjęty przez trzy czwarte stanów pozostaje wcielony do kon¬stytucji. Wszystkie poprawki (do 1965 r.) wprowadzone dotąd do konsty¬tucji zaprojektowane były przez Kongres. Konwencja nie była zwoły¬wana ani razu od czasu rozwiązania Konwencji, która opracowała kon¬stytucję w 1787 r. Jedynie tylko jedna nowelizacja konstytucji (dwudziesta pierwsza) została uchwalona przez Konwencję.



Spis treści


Wstęp ■ 5
Rozdział I: System federalny w Stanach Zjednoczonych .... 11
Rozdział II: System wyborczy w Stanach Zjednoczonych f. 39
Rozdział III: Wybór prezydenta i wiceprezydenta y ...... 53
Rozdział IV: Struktura organizacyjna i uprawnienia Kongresu ,y. . . 86
Rozdział V: Procedura uchwalania ustaw i/. 103
Rozdział VI: Stosunki między Kongresem a prezydentem^ ..... 119
Rozdział VII: Urząd wiceprezydenta 128
Rozdział VIII: Gabinet amerykański ^. * 133
Rozdział IX: Administracja federalna 154
Rozdział X; Biurokracja federalna . . . '' 161
Rozdział XI: Uprawnienia prezydenta w dziedzinie spraw zagranicznych 173
Rozdział XII: Uprawnienia prezydenta jako Naczelnego Dowódcy . . 187
Rozdział XIII: Sądownictwo federalne 210
Zakończenie 224
Wykaz źródeł i ważniejszej literatury 231
Dotychczasowi prezydenci Stanów Zjednoczonych 232
Bibliografia . . 233
Summary . ' . . . ... . . ... . . 241



DOTYCHCZASOWI PREZYDENCI STANÓW ZJEDNOCZONYCH



Nazwisko

Czas spra- przynależność polityczna wowania urzędu



George Wasliington John Adams Thomas Jefferson James Madison James Monroe John Q. Adams Andrew Jackson Martin Van Buren Williara H. Harrison John Tyler James K. Polk Zachary Taylor Miliard Fillmore Franklin Pierce James Buchanan Abraham Lincoln Andrew Johnson Ulysses S. Grant Rutheford B. Hayes James A. Garfield Chester A. Arthur Grover Cleveland Benjamin Harrison Gro^er CLeveIad William McKinley Theodore Rooseve!f William H. Taft Woodrow Wilson Warren G. Harding Calvin Coolidge Herbert Hoover Franklin D. Roosvelt Harry S. Truman Dwight D. Eisenhower John F. Kenniedy Lyndon Johnson Richard Nixon

1789—1796
1797—1800
1801—180&
1809—1816
1817—1824
1825—1828
1829—1836
1837—1840
1841—1841
1842—1844
1845—1848
1849—18*9
1850—1852
1853—1856
1857—1860
1861—1864
1865—1868
1869—1876
1877—1880
1881—1881
1881—1884
1885—1888
1889—1892
1893—1896
1897—1900
1901—1908
1909—1912
1913—1920
1921—1922
1923—1928
1929—1932
1933—1945
1945—1952
1953—1959
1960—1963
1963—1968
1969

federalista federalista demokratyczny republikanin
demokrata
whig
whig
demokrata
whig
whig
demokrata
republikanin
demokrata
republikanin
demokrata republikanin demokrata republikanin
demokrata republikanin
demokrata demokrata republikanin demokrata
republikanin


WIELKOŚĆ 24x17 CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 243 STRONY.

STAN :OKŁADKA DB-,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,PODKREŚLENIA W TEKŚCIE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB.

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM / KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / / W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .

WYDAWNICTWO PWN POZNAŃ 1969
NAKŁAD 800 EGZ.!!!.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE