Ossolineum 1986
440 str., okładka twarda wys 24 cm
stan minus dobry (drobne przebarwienia wyklejek okładki, wklejka bibl., wykasowane stemple)



Spis treści
Jan Szczepański, Henryka Jabłońskiego dzieła wybrane .......... 7
Stefan Kieniewicz, Profesor Henryk Jabłoński — historyk ..........13
Witold Stankiewicz, O dorobku badawczym Henryka Jabłońskiego .......... 21
Selektywna bibliografia prac Henryka Jabłońskiego, 1935—1983 ........... 39
za lata 1935—1968 zestawili Szymon Rudnicki i Irena Spustek ............. 39
za lata 1969—1978 zestawiła Bożena Wiórkiewicz ............ 55
za lata 1979—1983 zestawiła Zofia Figura .................... 61
Międzynarodowe znaczenie polskich walk narodowowyzwoleńczych XVIII i XIX w. ...................... 65
Uwagi wstępne ............... 65
Sprawa polska ............ 70
Jeszcze Polska nie zginęła ............... 77
Powstanie listopadowe ............... 86
Wielka Emigracja ............. 97
Historyczny przełom ............ 105
Powstanie styczniowe i I Międzynarodówka ............ 122
Sąd Kryminalny Wojskowy w roku 1794 .................. 138 Wstęp ................ 138
Walki stronnictw a sądownictwo ............... 141
Sąd Kryminalny Wojskowy 1794............... 166
Aleksander Waszkowski, ostatni naczelnik miasta Warszawy w powsta­niu 1863—1864 ............. 218 Przedmowa do drugiego wydania ............ 218 Przedmowa do pierwszego wydania ............... 220 Przed powstaniem ............... 223
W dołach organizacji warszawskiej ............. 240 W sztabie białych ............. 253
Najdzielniejszy pomocnik dyktatora 264
W bratnim sojuszu z niedawnym wrogiem 283 Wytrwałość .............. 296
Aresztowanie i śledztwo ................... 303
Ostatnie chwile .............. 314
Epilog ................ 321
Aneksy ........... 324
Ze studiów nad początkami Narodowej Demokracji ............... 326
Od „pracy organicznej" do „upolitycznienia" ................... 326
W poszukiwaniu siły politycznej ................... 347 „Bratnie" partie .................... 377
Oświata i polityka. Dwa szkice z dziejów szkolnictwa pedagogicznego w Polsce ......... 388
I. System kształcenia kadr nauczycielskich w Galicji w dobie autonomicznej ........... 388
II. System kształcenia kadr nauczycielskich w Polsce w latach 1918—1939 ............... 403
Nota edytorska ............ 424 Indeks nazwisk ................ 426
Henryka Jabłońskiego dzieła wybrane
Biografia Henryka Jabłońskiego jest dziejami sukcesu w dwóch wiel­kich dziedzinach życia publicznego: w nauce i polityce. W obu osiągnął najwyższe możliwe stanowiska. W naukowych badaniach historycznych wnika On w dzieje narodu polskiego, koncentrując uwagę przede wszyst­kim na okresie przełomu XIX i XX w., procesie trudnego odzyskiwania niepodległości po długim czasie zaborów, w walkach zbrojnych i politycz­nych o własne państwo i o ustrój sprawiedliwości społecznej. Szuka tu sił społecznych zdolnych do tworzenia politycznych warunków skutecz­nego działania w sferze międzynarodowej i szuka ideologii mobilizującej te siły, dającej psychiczną determinację działań i wolę zwycięstwa. Był to ten wycinek dziejów, w którym Jabłoński się urodził i w którym świadomość narodu polskiego dojrzewała do zrozumienia, że w nadcho­dzącej wielkiej wojnie narodów może zrodzić się szansa, którą trzeba wykorzystać mądrze, ale że także w tym momencie naród polski musi posiadać własną siłę, której podstaw trzeba upatrywać w masach ludo­wych, gotowych do walki i poświęceń. Jabłoński wyrastał w tej atmo­sferze, w której więcej wyczuwano intuicyjnie, jakie się będą kształto­wały możliwości i w jaki układ sił można będzie się włączać, niż dyspo­nowano wiedzą pozwalającą przewidywać i budować precyzyjne plany. W tej atmosferze wrażliwe umysły kierowały się równocześnie ku nauce, ku ścisłemu poznaniu, i polityce, a raczej ku skutecznemu politycznemu działaniu.
Zebrane w VI tomach dzieła stanowiące ważniejsze prace Henryka Jabłońskiego pozwalają odczytać wizję tworzoną przez historyka i poli­tyka w badaniach i pisarstwie politycznym, odczytać także zasady ideowe kierujące jego interpretacjami faktów i opisywanych procesów dziejo­wych, wyborem zagadnień do rozwiązania i metodami konstruowania przeszłości z pozostawionych przekazów przeszłej rzeczywistości. Byłoby interesującą próbą analizy biograficznej wyprowadzać Jego poglądy z do­świadczeń politycznych, wchłanianych bardziej niż ujmowanych w racjo­nalnych kategoriach, we wczesnej młodości, kiedy to spory i walki o to, jak odbudować Rzeczpospolitą, jak ją wyciągać z chaosu wojny świa­towej i rozpaczliwej walki o granice, według jakich miar ideowych ją kształtować i jak organizować, tworzyły intelektualny klimat narodu. Nie tu jednak miejsce na tak szerokie analizy. Przyjmijmy wiec jako założenie, że zrozumienia tej biografii trzeba szukać w tych procesach i zja­wiskach odrodzenia państwa, ideowego kształtowania ustroju jego społe­czeństwa, politycznego wmontowania Polski w powojenny system mię­dzynarodowy z jego aliansami, antagonizmami, nie rozwiązanymi pro­blemami i zagrożeniami, wynikającymi z niezaspokojonych aspiracji i ura­żonych ambicji, a przede wszystkim interesów gospodarczych i państwo­wych. Badania naukowe nad tym okresem poprzedzającym odrodzenie Polski były niejako naturalną reakcją na chaotyczne poszukiwania pol­skiej polityki w okresie wielkiej wojny i w latach 1918—1922. A równo­cześnie fascynacja polityką była drugą naturalną reakcją młodych umy­słów rozważających możliwą przyszłość odrodzonego państwa.
Henryk Jabłoński jest niezmiernie interesującym przykładem tej postaci osobowości ukształtowanych w tym okresie. Jest historykiem o ogromnym dorobku badawczym i jest politykiem osiągającym najwyż­sze stanowiska w państwie. Jest więc osobowością, w której spotykają się uczony, przestrzegający zasad i dyrektyw metody naukowej, respek­tujący bezwzględne wymagania posłuszeństwa wobec metodologii nauki, z politykiem dążącym do optymalnej skuteczności podejmowanych po­czynań, a zatem posłusznym nakazom metod działań politycznych sta­wiających efektywność w realizacji celów ponad wszystkie inne względy. W twórczości H. Jabłońskiego można obserwować, jak w codziennych zachowaniach i pracach godzą się metody naukowych rozumowań, rygor logicznego myślenia, dążenie do ustalenia obiektywnego stanu badanych faktów dziejowych, z postawami polityka i koniecznościami działania po­litycznego, dobierającego metody, orientacje, oceniającego ideologie i sta­rającego się kształtować procesy społeczne w sposób optymalny z punktu widzenia określonego programu politycznego.
Czytelnik tych tomów łatwo stwierdzi, że Jabłoński nie jest i nigdy nie był politykiem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie może być opisany jako „Machtmensch" (ze znanej typologii osobowości E. Sprangera), inte­resującym się tylko zdobyciem władzy, jej sprawowaniem dla realizacji programu ideowego i celów politycznych swojej partii i swojej w niej roli osobistej. Jako uczony wchodzący do polityki i obejmujący w partii politycznej, a potem w państwowej strukturze władzy ważne stanowi­ska, wchodził równocześnie w sferę możliwych konfliktów, nie znanych politykowi występującemu tylko w jednej roli społecznej. Nauka i poli­tyka nie są dziedzinami równoległymi. Jabłoński ze swoich badań nauko­wych nad partiami politycznymi i nad mechanizmami tworzenia się opinii w zbiorowościach politycznych, doskonale zdawał sobie sprawę z rozbież­ności istniejącej między dochodzeniem do prawdy naukowej a skutecz­nością działań politycznych. Uczony wchodzący do polityki musi płacić większą cenę za sukces polityczny niż polityk w ścisłym tego słowa zna­czeniu.
Nauka i polityka w życiu H. Jabłońskiego mają jedną wspólną pod­stawę: marksizm jako metodologię badań naukowych i jako podstawową teorię wyjaśniającą złożone zjawiska i procesy dziejowe i marksizm jako ideologię polityczną, jako naczelną dyrektywę działalności politycznej. Marksizm jest dla Niego zasadniczą orientacją, której jest wierny od początków swojej pracy naukowej i działalności politycznej. Wybrawszy marksizm jako ideał młodości, stosował konsekwentnie jego zasady w ba­daniach naukowych, jak również uznawał rolę partii, starającej się idee marksizmu wcielać w życie.
Drugą dziedziną, w której Jabłoński najwyraźniej łączył swoje za­wodowe cechy uczonego z politykiem, było kierowanie sprawami oświa­ty i nauki czy to w charakterze ministra oświaty i szkolnictwa wyższego, czy w charakterze sekretarza naukowego PAN. Tam uprawiał politykę wykorzystując swoją wiedzę naukową, doświadczenie pedagoga, kierow­nika zespołów badawczych oraz znajomość mechanizmów władzy i funk­cjonowania administracji państwa. Lecz nauka była i jest także polem obserwacji uczestniczącej, dającej mu bezpośredni wgląd w przebieg procesów, chociaż polityka wymaga czasami zaangażowania się w działa­nia dalekie od elegancji rozwiązań naukowych.
W wielu rozprawach naukowych zawartych w tych tomach, a przede wszystkim w przemówieniach i artykułach politycznych, w pracach po­pularyzacyjnych i w publicystyce, Jabłoński przedstawia swoje zasady podstawowe, którymi kierował się w obu uprawianych dziedzinach. Nau­ka jest dla Niego jednym z elementów siły państwa i przejawem zdol­ności twórczych narodu, stanowiących podstawę jego bytu. Z badań hi­storycznych wynika dla Niego prawda absolutna, że tylko te narody, które wytworzyły sobie silne i sprawne państwa, mogą być pewne swo­jej przyszłości. Historia pokazuje jasno dramatyczną prawidłowość dzie­jów Polski, że za „zaniedbania" XVIII w. Polacy zapłacili cenę najwyż­szą: przestali być samodzielnym czynnikiem w europejskiej grze poli­tycznej, a Polska występowała w niej tylko jako „kwestia" wygłaszana przez polityków innych państw wtedy, gdy odpowiadało to ich interesom. Jabłoński z tych doświadczeń wyciąga wnioski polityczne. Jako histo­ryk, widzący jasno powody upadku Polski w XVIII w. i znający trud oraz „szczęśliwe zbiegi" tragicznych wydarzeń prowadzące do odbudowy niepodległego państwa, kierując się poznawczymi wynikami tych badań, działa jako polityk i żołnierz. Walcząc na różnych frontach, zdobywa wiedzę o krwawym trudzie żołnierskim bez upiększeń i nie ulega ła­twym deklamacjom emocjonalnego patriotyzmu. I historia, i wojna nau­czyły Go, jaka jest cena odbudowy własnego państwa i co to jest być obywatelem państwa, które było zbyt słabe, by istnieć. Jako historyk zbadał dokładnie proces odzyskiwania niepodległości po rozbiorach, jako żołnierz przeżył klęskę, rozpacz i wysiłek lat 1939—1945. Te doświadczenia splatają pracę Henryka Jabłońskiego jako uczonego i jako poli­tyka. Szuka syntezy. Jest to zadanie bardzo trudne w okresach rewolu­cyjnych, w okresach ostrych walk, ścierania się ruchów i idei skrajnych, zdecydowanych, nietolerancyjnych i działających bezwzględnie. Uczony postawiony w zamęcie tych walk, gdzie ważą efekty końcowe i mało kto liczy się ze środkami, jest stawiany wobec wyborów nieraz drama­tycznych, a nieraz tragicznych. W takich warunkach dążenie do syn­tezy poznania naukowego i działania politycznego jest zabiegiem wy­magającym wielkiej odwagi, dalekowzroczności, przewidywania i goto­wości ponoszenia ryzyka. Z niewielu wypowiedzi Henryka Jabłońskiego można odczytać ciężar tego uczestnictwa, gdy jako minister budował in­stytucje oświaty i badań naukowych, jako sekretarz naukowy PAN two­rzył warunki dla trwałego rozwoju wiedzy i jako przewodniczący Rady Państwa wywierał wpływ na losy uczonych, na kariery naukowe, na usta­lanie zasad i kryteriów awansu w instytucjach naukowych. Nieraz musiał odczuwać dramatyczność swojego położenia, wiedząc dobrze, że polityka ma swoje warunki konieczne, swoje prawa i że nie można przekazać swojej wiedzy ani zrozumienia przebiegów społecznych, widzianych przez polityków we względnie prostych schematach ideologicznych. Historyk Henryk Jabłoński dobrze badał politykę partii politycznych, dobrze rozu­miał przyczyny słabości państwa polskiego w 1939 r., rozumie także dobrze powody słabości Polski Ludowej i jej ulegania kryzysom. Wie co wynika z nierozwiązanych problemów ustrojowych, a co z odziedziczo­nych słabości wmontowanych w mentalność i tradycje polityczne Pola­ków. Prace zebrane w tych tomach pokazują, jak trudno jest uczonemu przeciwdziałać lawinie zrodzonej z działań i zachowań mas ludzkich. Można w tych tomach odczytać myśli uczonego konfrontującego swoją wiedzę z często ślepymi siłami procesów politycznych.
Czytelnik chcący w pełni zrozumieć i prace naukowe, i działalność polityczną Henryka Jabłońskiego musi pamiętać, że polityka zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i w wymiarze międzynarodowym jest swoistą rzeczywistością, rządzącą się swoimi prawami. Rola jedno­stek i rola wybitnych indywidualności jest w niej znaczna, ale nigdy nie decydująca. Przeglądając dzieje XX w., łatwo możemy stwierdzić, że żaden z wielkich polityków tych czasów nie zrealizował swoich zamiarów i swoich koncepcji w pełni. Zawsze musieli się przystosowywać do po­tężnych konstelacji sil zbiorowych, nigdy nie mogli w pełni zapanować nad masami i ich dążeniami, zawsze występowały w ich działaniach po­myłki w rozeznaniu rzeczywistego stanu spraw, pomyłki w ocenach, ule­ganie złudzeniom czy też traktowanie życzeń jako faktów. Oceniając więc jakiekolwiek dzieło polityka, trzeba zawsze pamiętać, że jest on tylko współtwórcą występującym w dużych zespołach innych polityków...

Słowa kluczowe:

KOSZT WYSYŁKI:

- Niezależnie od ilości kupionych książek koszt wysyłki liczony jest tylko raz i wynosi:

- 7,50 polecony/paczka ekonomiczna

- 9.00 polecony/paczka priorytet

DODATKOWE INFORMACJE O WYSYŁCE I PŁATNOŚCI:

- Wysyłkę realizujemy 2 razy w tygodniu za pośrednictwem Poczty Polskiej

- Książki wysyłamy w bezpiecznych "bąbelkowych" kopertach

- Nie wysyłamy za pobraniem, za granicę, nie ma także możliwości odbioru osobistego

- Forma płatności: płatne z góry (zwykły przelew/Płacę z Allegro)

- W przypadku większej ilości zakupionych książek, prosimy o wpłatę w terminie 10 dni - niestety nie przetrzymujemy zakupionych książek "na później":)

KATALOG: