Działanie. Zawarte w liściach ruty furanokumaryny, a w mniejszym stopniu olejek eteryczny i alkaloidy wywierają działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz układu moczowego. Zmniejsza się napięcie mięśni gładkich wymienionych narządów i obserwuje się ustąpienie lub zmniejszenie bólu. Poprawia się perystaltyka jelit (działanie wiatropędne), usprawnia przepływ żółci do dwunastnicy i opróżnianie pęcherzyka żółciowego (działanie żółciopędne), zwiększa się nieznacznie ilość wydalanego moczu i obniża w niewielkim stopniu ciśnienie krwi. Dzięki zmniejszeniu oporów w drobnych naczyniach usprawnia się nieco krążenie obwodowe.
U niektórych osób obserwuje się słabe działanie uspokajające, będące przypuszczalnie na- stępstwem efektu rozkurczowego liści ruty. Surowiec ten wywiera również słabe działanie przeciwrobacze.
Zawarte w liściach ruty flawonoidy, zwłaszcza rutyna, uszczelniają ściany naczyń krwiono- śnych, zwiększają elastyczność, a zmniejszają łamliwość i możliwość uszkodzenia. Rutyna, składnik liści ruty, otrzymywana jest na skalę techniczną z ziela gryki – Fagopyrum esculentum Moench, lub perełkowca japońskiego – Sophora japonica L. Unieczynnia ona kilka enzymów tkankowych, np. oksydazę askorbinową, hialuronidazę i oksydazę adrenalinową, dzięki czemu przedłuża działanie witaminy C, zapobiega depolimeryzacji kwasu hialuronowego pełniącego funkcję spoiwa w śród-błonkach drobnych naczyń krwionośnych oraz przedłuża działanie ad- renaliny i noradrenaliny, wywołujących skurcz naczyń krwionośnych. Zwiększa odporność ścian
naczyń włosowatych i tętniczek przedkapilarnych, kurczy je nieco i zapobiega przenikaniu na zewnątrz krwinek czerwonych i osocza. Rutyna hamuje też wydalanie jodu, podwyższa po- ziom wapnia we krwi i ma także własności odtruwające. Podobnie, a niekiedy silniej działa jej aglikon – kwercetyna.
Działania niepożądane. Przetwory z liści ruty w nieco większych dawkach od . leczniczych wywołują słaby skurcz mięśni macicy i zwiększają krwawienia miesięczne u kobiet. W poje- dynczych, sporadycznych przypadkach mogą nawet wywołać poronienie.
Po nieco wyższych dawkach niż lecznicze obserwuje się także zwiększenie wrażliwości skóry na działanie promieni słonecznych, co przypisuje się działaniu furanokumaryn. Ruta ma wpływ na mechanizm wytwarzania pigmentu skórnego – melaniny, oraz na sam naskórek i mo- że zapobiegać jego szybkiemu złuszczaniu się i narastaniu. Dotykanie świeżego ziela ruty wy- wołuje u osób wrażliwych pęcherzowe zapalenie skóry.
Zastosowanie. Przetwory z ruty stosuje się najczęściej w stanach skurczowych żołądka, jelit, dróg żółciowych, zastojach żółci i spowodowanych tym zaburzeniach trawiennych, okresowych wzdęciach i bólach brzucha oraz możliwości tworzenia się kamieni żółciowych. Zalecane są także w przypadku uszkodzenia wątroby i zmniejszenia wytwarzania żółci.
Ponadto podaje się w osłabieniu czynności układu moczowego, obniżeniu dobowej ilości wydalanego moczu oraz stanach zachwiania równowagi między koloidami a krystaloidami moczu.
Pomocniczo, nie zaniedbując środków i zaleceń lekarza, stosuje się w nieznacznie podwyż- szonym ciśnieniu krwi, miażdżycy oraz nadmiernej przepuszczalności i łamliwości naczyń włosowatych.
Niekiedy zaleca się jako środek uspokajający w mało nasilonych stanach rozkojarzenia i wyczerpania nerwowego, zwłaszcza w stanach tzw. nerwicy wegetatywnej, objawiającej się zmianami czynnościowymi różnych narządów, np. w napadowych skurczach i bólach w prze- wodzie pokarmowym, zaburzeniach naczynioruchowych, pulsowaniu w skroniach, bólach głowy typu migrenowego. Czasem stosuje się przetwory z ruty w bolesnym miesiączkowaniu, zwłaszcza u młodych dziewcząt.
Metaboliczne właściwości ruty wykorzystuje się w leczeniu bielactwa, widocznego w po- staci białych plam na skórze, przebarwionych na obwodzie. Ponadto w łuszczycy sprawiającej duże trudności w leczeniu i opornej na liczne preparaty.
Nie zaleca się przetworów z ruty w zaawansowanej ciąży lub krwawieniach macicznych, a także w nieżycie przewodu pokarmowego, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, prze- wlekłym owrzodzeniu jelita grubego i nadkwaśności.
TERMIN WAŻNOŚCI : 09.2012
