OD AUTORKI



W czasie mych studiów nad zagadnieniem zieleni miejskiej spotkałam się z objawami życzliwej rady i pomocy, za które na tym miejscu składam wyrazy prawdziwe/ wdzięczności.
Przede wszystkim dziękuję jak najgoręcej Pioi. Drowi Tadeuszowi Tolwińskiemu za wielkie i szczere zainteresowanie mą pracą i udzielenie mi nader cennych wskazówek, dotyczących zarówno treści, jak i formy książki; arch. Helenie Morsztynkiewiczowej, arch. •Wacławowi Ostrowskiemu, inż. ogr. Alinie Scholtzównie i mgrowi Józefowi Zarembie — za trud, jakiego się podjęli, przeglądając rękopis i zwracając mi uwagę na jego usterki. Dziękuję wszystkim tym, którzy, prowadząc sami prace teoretyczne i projektodawcze w zakresie pjpnowania przestrzennego i planowania zieleni na terenie całego kraju udostępnili mi posiadane materiały, służąc radą w sposobie ich wykorzystania; mam tu na myśli przede wszystkim Wydział Ogrodów i Lasów Miejskich Z. M m. Poznania w osobie inż. ogr. Bernarda Lisiaka oraz Zakład Urbanistyki Politechniki Warszawskiej. Borowi Gerardowi Ciołkowi i Drowi Kazimierzowi We/-chertowi dziękuję za serdeczny koleżeński stosunek w udzielaniu wielu rad w dziedzinie metody pracy; p. Olafowi Rogalewskiemu — za gorliwą pomoc w kłopotach korektorskich.
Podkreślam z całą siłą i wdzięcznością wielki wkład prjacy, jaki włożyli w niniejsze studium mąż mój, arch. Tadeusz Ptaszyoki przez twórczą pomoc w formułowaniu niektórych myśli i w doborze materiału ilustracyjnego oraz moja matka, Janina Npwacka, przez tłumaczenia notatek i skrótów źe wszystkich cytowanych w zaiączonyin spisie dzieł literatury obcej, dzięki czemu mogłam swobodnie z nich korzystać.
Wreszcie — dziękuję serdecznie Ludowej Spółdzielni Wydawniczej w Poznaniu za wydanie książki z najwyższą troską o należyty poziom jej formy zewnętrznej, zaś p. Stefanowi Sitarskiemu za pełną zapału praCę kreślarską przy wykonaniu większości zamieszczonych w książce rysunków. '
AUTORKA
Wrocław. 1949.
DR TADEUSZ TOŁWINSKI
Profesor Urbanistyki Politechniki Warszawskiej



PRZEDMOWA



Szukanie dróg do przywrócenia równowagi w życiu człowieka -— równowagi w jego stosunku do przyrody i w jego rozwoju indywidualnym i społecznym na jej tle — oto cel tej pracy.
Najdawniejsze osiedla ludzkie o charakterze rolniczym, organizacja pracy gospodarczej utrzymywały człowieka w ciągłej i najbliższej łączności z otaczającym środowiskiem przyrody. Skupianie sią ludności w osiedlach o typie miejskim, tworzenie sią warstwy społecznej mieszczan siwa, zajętego handlem, rzemiosłem i usługami, wprowadza stosunek ten na inne tory. Miasta szybko rosną w przestrzeni i liczbie zaludnienia. Już świat antyczny znał miasta — olbrzymy z milionem ludności. A już ostatni okres cywilizacji technicznej oraz bezwzględnej, a jednocześnie bezplanowej, w stosunku do jednostki ludzkiej i do przyrody, gospodarki kapitalistycznej od połowy wieku XVIII tworzy w Europie i w innych częściach świata setki miast wielkich, znacznie przekraczających 100.000 ludności oraz dziesiątki miast wielomilionowych. W tych właśnie środowiskach następuje daleko idąca degeneracja biologiczna i psychiczna człowieka. I tu również jako zdrowa reakcja przeciwko rozszerzającemu się złu powstają nowoczesne prądy zbliżenia mieszkańca miasta i mieszkańca osiedla do przyrody oraz zdecydowana dążność do wprowadzenia elementów przyrody — słońca, światfaj powietrza i zieloności do jego życia codziennego.
Tak powstaje we współczesnym planowaniu przestrzennym i gospodarczym wielkie zagadnienie o najszerszym zasięgu demokratycznym i społecznym —• zagadnienie terenów zielonych w skali najróżniejszej. Od stu~ metrowego ogródka domowego do olbrzymich, liczących tysiące kilometrów rozciągłości pasów zalesienia, które rząd ZSRR projektuje na południowych terytoriach Związku, opartych o Morze Czarne i Kaspijskie.
Praca inż. arch. Anny Ptaszyckiej, obejmując owe zagadnienie i uwzględniając przyrodę i potrzeby ludności w Polsce, osiąga w znacznym stopniu dwa cele: gromadzi bogaty materiał z różnych dziedzin, wchodzących w ramy zagadnienia naczelnego tj, „planowania terenów zielonych" — «r z drugiej strony wyprowadza wnioski, przytacza normy obce i własne
i wytycza drogi bezpośredniego projektowania i realizacji. Przy tym w sposób właściwy ująta jest i w ramach kompozycji przestrzennej i krajobraz zowej wyjaśniona różnorodność skali i funkcji poszczególnych elementów zieleni w wielkim zespole „systemu terenów zielonych" miasta nowoczesnego.
Postępująca przebudowa socjalna i ekonomiczna naszego kraju każe przypomnieć, że ogromna część prac, związanych z planowaniem oraz architektonicznym i krajobrazowym kształtowaniem „terenów zielonych" tworzy właśnie owo środowisko wychowawcze, środowisko pomyślnego rozwoju biologicznego i psychicznego oraz współżycia społecznego, które winny ce? chować miasto nowoczesne —; miasto pracy produkcyjnej i wszechstronnego rozwoju socjalnego. Począwszy od ogródków przy przedszkolu a kończąc na wielkich obszarach parkowo-leśnych, w których tworzy sią zdrowe i piękne środowisko wypoczynku i tężyzny człowieka pracującego „tereny zielone" i ich zbawienne wpływy stają się nieprzerwanym tłem całego jego życia indywidualnego i społecznego.
I z tego punktu widzenia praca Ptaszyckiej winna zdobyć duże znaczenie w planowaniu przestrzennym, w zagospodarowaniu terenów miejskich, w odbudowie i przebudowie miast. Praca ta podjęła w początku okupacji została w przeważającej swej części przeprowadzona w latach 1940—1945,. wśród najcięższych warunków pracy naukowej w Polsce w ogóle, w ciągłym niebezpieczeństwie życia, które groziło pracownikom naukowym, przy braku materiałów i trudności kontaktów z odnośnymi placówkami pracy pokrew-' nej. Trudności te i niebezpieczeństwa autorka przezwyciężyła, przystępując w następstwie do dalszego opracowania poszczególnych rozdziałów i do wzbogacenia obfitego już materiału ilustracyjnego — podnosząc jeszcze w ostatnim okresie wartość i aktualność dzieła.
Autorce, mojej dawnej uczennicy w Zakładzie Urbanistyki Politechniki Warszawskiej, która tak udatnie i z głębokim ujęciem rozwinęła kierownicze myśli .urbanistyki dzisiejszej składam serdeczne życzenia, aby jej dzieło stało się posiewem prac ogrodowych i krajobrazowych, które ozdobią ziemie naszych miast i utworzą pogodne środowisko życia i pracy człowieka i nowoczesnego społeczeństwa na tej ziemi żyjącego.
(—) prof. dr Tadeusz Tołwiński
MGR JÓZEF ZAREMBA
Dyrektor Departamentu Planów Regionalnych i Lokalizacji Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego . ,



PRZEDMOWA


'
'¦•¦.¦ Obecne zagospodarowanie przestrzenne osiedli o charakterze miejskim
i wiejskim oraz terenów pozaosiedlowych w Polsce stanowi głównie spuścizną XIX I pierwszej połowy XX wieku, okresu silnej urbanizacji, uwarunkowanej kapitalistycznym rozwojem sił wytwórczych i dlatego jest wyrazem ostrych przeciwieństw klasowych ich mieszkańców.
Jednym z elementów zagospodarowania są przestrzenie- zielone zarówno
0 charakterze gospodarczym jak i usługowym,, Ich dotychczasowe rozmieszczenie oraz wykorzystywanie było podporządkowane interesom klas posiadających- które nie liczyły się nie tylko z interese-m ludzi pracy, ż szeroko pojętym interesem publicznym, lecz również z potrzebami sameji przyrody
1 dialektycznymi prawami jej rozwoju. :.:, , ,v , .
Krajobraz większej części Polski dzięki nieracjonalnej, bezplanowej kapitalistycznej gospodarce w przeszłości przedstawia obecnie żałosny obraz wylesień i dewastacji zielem wysokiej i niskiej.
Zjawisko to dotyczy również większości miast w Polsce, zwłaszcza miast przemysłowych. Rozmieszczenie skąpej ilości zieleni w naszych miastach oraz stan jej utrzymania jest niejednokrotnie zaprzeczeniem racjonalności gospodarczej; nie spełnia również w większości wypadków minimalnych postulatów społecznych w zakresie warunków pracy, potrzeb zdrowotności świata pracy, wychowania dzieci i młodzieży, wypoczynku oraz warunków estetycznych osiedli.
Trzyletni plan odbudowy gospodarczej oraz sześcioletni plan rozwoju i przebudowy gospodarczej Polski, który ma zbudować fundamenty socjalizmu w Polsce, polega na niezwykle szybkim rozwoju sił wytwórczych na terenie całego kraju. Temu procesowi będzie towarzyszył uwarunkowany nim rozwój osiedli, w których planowane przestrzenie zielone winny zaspakajać potrzeby społecznG-gospodarcze i kulturalne ludzi pracy, winny być własnością społeczną.
Problem racjonalnego programowania i normowania przestrzeni zielonych iv ramach planowej gospodarki terenami w osiedlach jest w Polsce zagadnieniem dużego znaczenia i wymaga obok odpowiednio przygotowanej
kadry planujących i wykonawczych sił fachowych, również szybkiego uświadomienia społeczeństwa o roli społeczno-gospodarczej i kulturalnej zieleni.
Książka inż. arch. Anny Ptaszyckiej „Przestrzenie zielone w miastach" jest w bardzo skąpej literaturze polskiej tego przedmiotu pozycją nader pożądaną. Wypełnia bowiem dotkliwą lukę w literaturze urbanistycznej na ten specjalny temat, przez co ułatwia urbanistom rozwiązywanie problemów racjonalnego planowania przestrzeni zielonych w osiedlach.
Dzięki bogatemu przeglądowi sposobu rozwiązań planistycznych w zakresie zieleni w innych krajach, wielostronnemu naświetleniu zagadnienia oraz bogatej szacie ilustracyjnej książka A. Ptaszyckiej staje się pomocą w pracy nie tylko dla praktykujących urbanistów, ale i dla kształcenia ur-banistów, architektów, planistów krajobrazu, ogrodników i pracowników samorządu. Należy spodziewać się, że książka A. Ptaszyckiey stanie się, przedmiotem dyskusji i będzie bodźcem dla dalszych opracowań tego żywego tematu, zwłaszcza, że osiedla w Polsce wchodzą w okres szybkiego planowego rozwoju. W związku z tym wypracowanie odpowiednich nbrm zieleni w osiedlach staje sią zagadnieniem pilnym i winno być wyrazem* racjonalnych potrzeb, zgodnych z nowymi warunkami społeczno-gospodar-czymi. W tym zakresie książka „Przestrzenie zielone w miastach" jest cennym wkładem.
(—) mgr Józef Zaremba




TREŚĆ



Przedmowa.................. VII
Rozdział I. Wprowadzenie: '............ 1—46
1; Człowiek — przyroda — zieleń miejska....... 1
2. Znaczenie zieleni miejskiej: ......... 10
a) zieleń, a piękno miasta.......... 29
b) zieleń, a wychowanie.......... 35
e) zieleń, a zdrowie ludności . . . . . . . . . 38
d) zieleń w gospodarce miejskiej........ 44
e) zieleń jako ochrona przeciwpożarowa ...... 45
f) znaczenie zieleni dla spraw obrony narodowej .... 46
Rozdział II. Stan istniejący zieleni miejskiej........47—64
1. Charakterystyka ogólna.......... 47
2. Przyczyny złego stanu........... 49
3. Dane liczbowe •............. 54
Rozdział III, Planowanie przestrzeni zielonych .......65—86
1. Analiza terenu............. 65
2. Układ przestrzeni zielonych w planie miasta..... 71
3. Podział przestrzeni zielonych......... 83
Rozdział IV. Poszczególne typy przestrzeni zielonych . . . . . . 87—204
A. Zieleń terenów budowlanych: . '........ 87
1. w obrębie zabudowy mieszkalnej....... . 87
2. Zieleń w obrębie zabudowy przemysłowe;} i usługowej . . . 100
B. Zieleń terenów niebudowlanyeh: ........ 102
1. Program niezbędny w każdym mieście: ...... 102
a) Ogrody dziecięce ........... 102
b) „ szkolne . . . . . . . . .' . ' . . 118
c) tereny sportowe............ 122
d) parki, ogrody, zieleńce, lasy miejskie...... 143
e) ogrody działkowe........... 158
f) „ szpitalne........... 16fl
g) cmentarze............. 1^1
h) podmiejskie tereny wycieczkowe....... 167
2. Normy.............. . 178
3. Program nieobjęty normami . . . ¦ • . ¦ ¦ ¦ . -, 179
a) tereny dydaktyczno—naukowe........ 179
b) tereny uprawne............ 192
C. Woda ............... W2
D. Sieć komunikacyjna . . . .' . - ..... . . 198
Zakończenie.................. 205
Streszczenie w języku rosyjskim.............. 207
Streszczenie w języku angielskim............ 213
Streszczenie w języku francuskim............ 219
Źródła...................... 225



WIELKOŚĆ 24X17CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 227 STRON,161 RYCIN+XXVI TABLIC.

STAN:OKŁADKA DST+,LEKKIE ZAPLAMIENIE NA GRN.MARGINESACH DO OK.100-EJ STRONY,KILKA DROBNYCH NADERWAŃ STRON,STRONY SĄ POŻÓŁKŁE,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB .

WYSYŁKA GRATIS NA TERENIE POLSKI / PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA ,W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .

WYDAWNICTWO LSW POZNAŃ 1950.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE