WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW (pobierz plik)
Streszczenia artykułów:
Arkadiusz BIAŁEK
Niejawne uwzględnianie cudzej perspektywy
Przedmiotem analizy jest obecność w triadycznych scenach wspólnego zaangażowania procesów wzbudzania w sobie cudzej perspektywy i niejawnego jej uwzględniania oraz ukazanie tych procesów jako rozwojowych podwalin jawnego podejmowania cudzej perspektywy. Analiza obejmuje udział owych procesów w takich zachowaniach, jak podążanie za spojrzeniem, odnoszenie społeczne, gesty wskazujące oraz współdziałanie. Angażując się w te formy aktywności, dzieci dostarczają świadectwa uwzględniania we własnym zachowaniu (niejawnego zrozumienia) odrębności własnej i cudzej perspektywy. Uczestnicy koordynowanego wspólnego zaangażowania mogą adekwatnie rozumieć swoje zachowania oraz czynności komunikacyjne dzięki odnoszeniu ich do wyłaniającej się pomiędzy nimi wspólnej psychologicznej płaszczyzny. Rozwój zdolności do jawnego (wyartykułowanego) rozpoznania cudzej perspektywy jest możliwy jedynie w następstwie udziału w scenach wspólnej uwagi i zaangażowania.
Anna KOŁODZIEJCZYK
Rozwój socjalizacji konsumenckiej w świetle badań nad dziecięcymi teoriami umysłu. Refleksje nad rozumieniem perswazyjności reklamy i przekonywaniem rodziców do zakupów
Artykuł pokazuje, jakie korzyści dla wyjaśniania procesu socjalizacji konsumenckiej mogą wynikać z zastosowania wiedzy na temat prawidłowości rozwoju reprezentacji stanów umysłowych. W kolejnych częściach pokazano, jak socjalizacja konsumencka, czyli proces, w którym młodzi ludzie zdobywają umiejętności, wiedzę i postawy umożliwiające im funkcjonowania na rynku w roli konsumentów, jest opisywana w czterech teoriach autorstwa Jamesa McNeala (1992, 2007), Patti Valkenburg i Joanne Cantor (2001), Fiony Cram i Sik Hung Ng (1999) oraz Deborah Roedder John (1999). Analiza wyjaśnień rozwoju proponowanych w prezentowanych koncepcjach skłania do stwierdzenia, że pomimo podkreślanego przez wszystkich autorów znaczenia perspektywy społeczno-poznawczej dla wyjaśniania zmian socjalizacji konsumenckiej w niewielkim stopniu odwołują się one do współczesnych badań i teorii. Na przykładzie rozwoju rozumienia komunikatów komercyjnych oraz wywierania wpływu na decyzje konsumenckie rodziny przez dzieci pokazano, jakie zmiany wiedzy o umyśle pozwalają wyjaśnić naturę obserwowanych tendencji rozwojowych. W artykule wskazuje się z jednej strony na aplikacyjne znaczenie badań nad teoriami umysłu dla wyjaśniania procesu rozumienia i stosowania perswazji, a z drugiej na pożytki z przyjęcia takiej perspektywy dla podstawowych badań nad naturą rozumienia stanów umysłowych w późnym dzieciństwie.
Weronika PUCHAŁA
Poziom kontroli własnego działania u młodzieży w zależności od jej samooceny oraz poczucia umiejscowienia kontroli
Celem badań była analiza związku pomiędzy samowiedzą (poziomem samooceny ogólnej, spójnością samooceny, pewnością samooceny) oraz poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) a poziomem kontroli działania (w sytuacjach decyzyjnych - AOD, oraz podczas wykonywania czynności - AOP) u dorastającej młodzieży. W badaniu wzięło udział 119 osób (uczniów dwóch warszawskich liceów) w wieku 18 lat. Techniki, które posłużyły do zbadania postawionych hipotez, to: 1) Inwentarz Samowiedzy Marceli Tukałło i Renaty Wiechnik, 2) Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli Własnego Działania (LOC) "Delta" Radosława Drwala oraz 3) Skala Kontroli Działania Juliusa Kuhla. Do analizy statystycznej wyników użyto pakietu SPSS (metoda korelacji r-Pearsona, metoda regresji, metoda korelacji cząstkowej r-Pearsona). Analiza wyników wykazała istotny związek pomiędzy samooceną i poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) a kontrolą działania w sytuacjach decyzyjnych. Nie stwierdzono związku między poziomem kontroli działania podczas wykonywania czynności a poczuciem umiejscowienia kontroli (LOC) i samooceną ogólną. Potwierdzono natomiast istnienie słabego związku pomiędzy poziomem kontroli działania podczas wykonywania czynności a samooceną globalną, samooceną intelektualną oraz pewnością samooceny.
Anna KRAŚKIEWICZ, Ewa CZERNIAWSKA
Wpływ muzyki na odbiór upływu czasu u młodzieży
Celem pracy była empiryczna weryfi kacja hipotez dotyczących wpływu muzyki na subiektywny odbiór upływu czasu młodzieży szkolnej. Wyniki badania przeprowadzonego na 150 uczniach warszawskiego liceum ogólnokształcącego wskazują, że liczba utworów, których wysłuchali uczniowie w danej jednostce czasu, wpłynęła na ich odczucie upływu czasu. Badani, którzy wysłuchali większej liczby fragmentów muzycznych, myśleli, że minęło więcej czasu w porównaniu z tymi, którym zaprezentowano mniej utworów. Co więcej, wyniki analiz statystycznych dowodzą, że tempo odtwarzanej w tle muzyki skutecznie zmodyfi kowało wpływ zmiennej "liczby utworów" na percepcję czasu odbiorcy. W wypadku utworów o szybkim tempie liczba piosenek w większym stopniu różnicowała odbiór upływu czasu niż w wypadku muzyki wolnej. Płeć badanych, ich percepcja tempa muzyki, stopień, w jakim uczniom podobały się utwory, oraz poziom, w jakim muzyka przeszkadzała badanym w rozwiązywaniu zagadek, nie miały wpływu na odbiór upływu czasu. W eksperymencie uczniowie dokonywali retrospektywnych oszacowań długości trwania interwału czasowego, a zastosowaną metodą oceny czasu była metoda słowna.
Grażyna KATR
Rozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej
Przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) jest jednym z najbardziej charakterystycznych przejawów aktywności prospektywnej i odgrywa istotną rolę w formułowaniu planów
i projektów życiowych. Z jednej strony osoba o rozległej perspektywie czasowej może formułować dalekosiężne plany i znajdować więcej środków do ich realizacji. Z drugiej strony, działania podejmowane aktualnie często mają bezpośrednie i oddalone w czasie skutki i ważna jest umiejętność ich przewidywania. Obie te właściwości są istotne dla sukcesu życiowego. Celem przeprowadzonych badań była weryfi kacja dwóch hipotez: 1) że rozwinięta przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) wiąże się ze zdolnością do rozważania przyszłych konsekwencji (RPK) oraz 2) rozwój myślenia formalnego sprzyja kształtowaniu obu tych zdolności. W badaniu wzięło udział 127 uczniów pięciu pierwszych klas liceum ogólnokształcącego w Warszawie, którzy wypełniali test do badania PPC oraz test do badania RPK w adaptacji własnej, przedstawionej w raporcie. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że PPC i RPK istotnie i wysoko (0,73) korelują z sobą. Natomiast poziom myślenia formalnego mierzony Testem Operacji Formalnych ma istotne znaczenie dla PPC (F(2, 124) = 52,73; p<0,001) i dla tendencji do poddawania rozważania przyszłych konsekwencji zachowania (F (2, 124) = 47,61; p<0,001)
Urszula DĘBSKA, Halina GUŁA-KUBISZEWSKA, Wojciech STAROŚCIAK, Iwona BIELAWSKA
Zachowania zdrowotne osób w okresie wczesnej i późnej dorosłości - aspekt edukacyjny i behawioralny
Liczne przemiany w otaczającej rzeczywistości obejmują także obszar zdrowia i zachowań z nim związanych. Niezbędna staje się coraz większa aktywność adaptacyjna i profi laktyczna jednostek i społeczeństw. Do nowych programów edukacyjnych są wprowadzane treści związane ze zdrowiem, zachowaniami i stylami życia służącymi zdrowiu. Problem badawczy prezentowany na stronach artykułu dotyczy zachowań zdrowotnych osób we wczesnej (390 osób) i późnej dorosłości (117 osób). Badani studenci byli słuchaczami Akademii Wychowania Fizycznego i Pedagogiki UWr, część spośród osób starszych stanowią słuchacze Uniwersytetu III Wieku (63 osoby). Badania zmierzały do porównania aktywności prozdrowotnej badanych i odpowiedzi na pytanie: "jaki jest ich poziom aktywności zdrowotnej? oraz "czy edukacja zdrowotna znajduje przełożenie na zachowania?". Zastosowano Ankietę oraz Inwentarz Zachowań Zdrowotnych Grażyny Dolińskiej-Zygmunt. Przeprowadzone badania potwierdziły występowanie istotnych różnic między badanymi. Różnice obejmują zarówno poziom nasilenia zachowań, jak i dominację niektórych z nich. Badani cechują się średnim poziomem zachowań zdrowotnych, przy czym wyższe ich nasilenie zaobserwowano u osób w okresie późnej dorosłości, z wyraźną dominacją u słuchaczy Uniwersytetu III Wieku. Także studenci korzystający z edukacji zdrowotnej uzyskali nieznacznie wyższe wyniki od pozostałych młodych dorosłych.
Paulina MROZIŃSKA
Doświadczenie samotności małżonków i strategie radzenia sobie z nim
Głównym celem podjętych badań jest analiza relacji pomiędzy doświadczeniem samotności małżonków i preferowanymi strategiami radzenia sobie z nim. Badania opierają się na klasyfikacji strategii radzenia sobie z samotnością autorstwa Ami Rokach, która wyróżniła następujące strategie: Samorozwój i Zrozumienie, Refl eksja i Akceptacja, Dystansowanie się i Zaprzeczanie, Religia i Wiara, Sieć Wsparcia Społecznego, Wzrastająca Aktywność. Przebadano 60 par małżeńskich w wieku od 22 do 67 lat. Najmłodsza para małżeńska była w związku małżeńskim od trzech miesięcy, najstarsza - od 43 lat. Za zmienną zależną uznano preferowane strategie radzenia sobie z samotnością. Główną zmienną niezależną jest doświadczenie samotności, a zmiennymi kontrolowanymi: płeć, wiek i staż małżeński. Do pomiaru preferowanych strategii wykorzystano kwestionariusz Ani Rokach: Doświadczenie samotności - radzenie sobie z samotnością, natomiast do pomiaru doświadczenia samotności - trzecią wersję Skali Samotności UCLA. Badania dowiodły, że małżonkowie doświadczają samotności głównie w wymiarze "Poczucie braku kontaktu z innymi". Ich poczucie samotności zależy od wieku i długości stażu małżeńskiego: im małżonkowie są starsi i im dłużej pozostają w związku małżeńskim, tym silniej doświadczają samotności. Najczęściej wybierają strategie z grupy Budowanie Społecznych Relacji, a wybór poszczególnych strategii radzenia sobie z samotnością zależy od płci, wieku, stażu małżeńskiego i doświadczenia samotności małżonków.
I. ARTYKUŁY TEORETYCZNE I PRZEGLĄDOWE
Arkadiusz BIAŁEK
Niejawne uwzględnianie cudzej perspektywy, 9
Anna KOŁODZIEJCZYK
Rozwój socjalizacji konsumenckiej w świetle badań nad dziecięcymi teoriami umysłu. Refl eksje nad rozumieniem perswazyjności reklamy i przekonywaniem rodziców do zakupów, 23
II. RAPORTY Z BADAŃ
Weronika PUCHAŁA
Poziom kontroli własnego działania u młodzieży w zależności od jej samooceny oraz poczucia umiejscowienia kontroli, 41
Anna KRAŚKIEWICZ, Ewa CZERNIAWSKA
Wpływ muzyki na odbiór upływu czasu u młodzieży, 53
Grażyna KATRA
Rozwój myślenia osób dorastających a wybrane przejawy aktywności prospektywnej, 65
Urszula DĘBSKA, Halina GUŁA-KUBISZEWSKA, Wojciech STAROŚCIAK,
Iwona BIELAWSKA
Zachowania zdrowotne osób w okresie wczesnej i późnej dorosłości - aspekt edukacyjny i behawioralny, 77
Paulina MROZIŃSKA
Doświadczenie samotności małżonków i strategie radzenia sobie z nim, 89
III. SPRAWOZDANIA I RECENZJE
Sprawozdanie z XVIII Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej "Rozwój człowieka w kontekście przemian cywilizacyjnych"
Anna CIEŚLIK, Kamila MADEJA-BIEŃ, 103
RECENZJA
Emotion and Memory in Development. Biological, cognitive and social considerations Jodi A. Quas, Robyn Fivush (eds.), Oxford: Oxford University Press, 2009
Małgorzata STĘPIEŃ-NYCZ, 109
English Abstracts, 115
