MODLITWA WSPÓLNOTY
HISTORYCZNY ROZWÓJ PRAWOSŁAWNEJ TRADYCJI LITURGICZNEJ
Ławreszuk Marek
Wydawnictwo: Uniwersytet w Białymstoku
ISBN:[zasłonięte]978-8331-406-0
Format: 17,5x24,0cm
Liczba stron: 502
Oprawa: Twarda
Wydanie: 2014 r.
Język: polski
Zainteresowanie kwestiami liturgicznymi zawsze legitymowało teologów wszechstronnych. Liturgika bowiem wyjaśnia wiele kwestii związanych z historią Kościoła, rozwojem nabożeństw, teologią dogmatyczną i duchowością Wschodu. Teksty patrystyczne zaś stanowią najcenniejsze źródło dla samej liturgiki, które wspomagają zapisy kanoniczne i dyscyplinarne. Wszystko w końcu spotyka się w teologii eucharystycznej. Można zatem powiedzieć, że liturgika prawosławna odnajduje się w każdej innej dziedzinie teologicznej.
Ilość pozycji książkowych w języku polskim z zakresu prawosławnej problematyki liturgicznej wciąż pozostawia duży niedosyt. Sięgamy do źródeł obcojęzycznych, które czasami sprawiają wrażenie, że wszystko zostało już napisane. Jednak sytuacja wygląda zupełnie inaczej, bo liturgia prawosławna jest ciągle procesem żywym i pulsującym duchowo. Wymaga jeszcze wielu badań i analiz. Pojawiające się ostatnio w polskiej przestrzeni naukowej nowe pozycje książkowe o prawosławnej liturgice udowadniają ich inną wartość i potrzebę. Weszły one, albo na pewno wejdą, do katalogu światowej literatury liturgicznej. Do takich publikacji należy również zaliczyć obszerne dzieło ks. dr. Marka Ławreszuka pt.: Modlitwa wspólnoty – historyczny rozwój prawosławnej tradycji liturgicznej.
Książka ks. Marka Ławreszuka przedstawia przekrój rozwoju życia liturgicznego, począwszy od starotestamentowej tradycji liturgicznej. Autor publikacji ilustruje całościowo genezę i egzegezę chrześcijańskiego nabożeństwa, które trafnie określił modlitwą wspólnoty. Ten wspólnotowy aspekt nabożeństwa wynika z jedności eucharystycznej w Jezusie Chrystusie, która dominuje w myśli naukowej ks. Marka, pomimo przedstawienia tak zróżnicowanej tradycji liturgicznej na chrześcijańskim Wschodzie i Zachodzie. Dodatkowym atutem autora jest Jego żywe doświadczenie liturgiczne jako kapłana – liturga, Który swoje zainteresowania naukowe czerpie z liturgii, a liturgię opisuje również dzięki umiejętnościom naukowym i w oparciu o fachowy warsztat źródłowy.
Wszystkie te aspekty powodują, że książkę ks. dr. Marka Ławreszuka należy postrzegać jako ważne dzieło uzupełniające spektrum polskojęzycznej literatury teologicznej z zakresu prawosławnej liturgiki.
Bp prof. dr hab. Jerzy (Pańkowski) Kierownik Sekcji Teologii Prawosławnej i Katedry Prawosławnej Teologii Praktycznej ChAT
Spis treści (skrócony):
Rozdział I
Starotestamentowa tradycja liturgiczna
1. Trzy strefy modlitewne
2. Nabożeństwa świątynne
3. Nabożeństwa domowe
4. Nabożeństwa synagogalne
5. Pozostałe elementy żydowskiej praktyki liturgicznej
Rozdział II
Praktyka liturgiczna Kościoła pierwszych czterech wieków
1. Źródła informacji o najstarszej praktyce liturgicznej
2. Modlitwa pierwszych chrześcijan
3. Nabożeństwa w Kościele pierwszych wieków
4. Rozwój praktyki modlitewnej i pierwsza reforma liturgiczna
5. Pismo Święte i hymnografia
6. Dwie drogi rozwoju praktyki liturgicznej w IV w. - tradycja monasterska i miejska
Rozdział III
Formowanie pełnych cyklów liturgicznych tradycji jerozolimskiej i konstantynopolitańskiej – V-XI w.
1. Dwa centra rozwoju tradycji liturgicznej na Wschodzie – Jerozolima
2. Cykle modlitewnej
3. Nabożeństwa
4. Hymnografia
5. Próba oceny zmian tradycji liturgicznej w praktyce palestyńskiej i konstantynopolitańskiej
Rozdział IV
Zakończenie formowania cyklów liturgicznych – kompletne „Typikony”
1. Stydyjska tradycja liturgiczna
2. Formowanie się pełnego cyklu rocznego
3. Praca nad ujednoliceniem tradycji liturgicznych – igumen Nikon z Czarnej Góry
4. „Typikony jerozolimskie” (sabaickie) – monastycyzm neopalestyński
5. „Typikon” w tradycji słowiańskiej
Rozdział V
Drukowane „Typikony” i ich współczesne redakcje
1. Tradycja grecka
2. Tradycja słowiańska
Zakończenie – współczesna tradycja liturgiczna Kościoła prawosławnego
Bibliografia
Indeks osobowy
Summary
