Paulinia guarana (Paullinia cupana). Występuje w całym dorzeczu Amazonki i Pary (Brazylia). Bywa nazywana zwyczajowo guaraną od nazwy napoju gorzko-kwaśnego sporządzanego z jej nasion. Nazwa napoju zaś pochodzi od plemienia Guarani.

Właściwości rośliny znane są od dawna ludom tubylczym Amazonii, które zażywają ją w różnych postaciach dla podniesienia sprawności fizycznej i psychicznej, oraz w stanach wzmożonego wysiłku.
Nasiona zawierają m.in. 4-8% kofeiny, poza tym teobrominę i teofilinę, około 11% tłuszczu, 3% białek, 9% skrobi, do 50% włóknika.

W literaturze medycznej zaznacza się, że guarana działa stymulująco, znosi zmęczenie fizyczne i psychiczne, zwiększa umiejętność koncentracji i zapamiętywania. Działanie guarany można w pewnym uproszczeniu przyrównać do działania kawy. Ponieważ jednak kofeina z guarany nieco wolniej się wchłania z przewodu pokarmowego, to jej działanie utrzymuje się do 6 godzin, a więc ok. 2 godziny dłużej od kawy - jest przy tym jednak łagodniejsze, mniej intensywne. Guarana wykazuje poza tym działanie antyoksydacyjne oraz przeciwbakteryjne. Zmniejsza ryzyko wystąpienia zawałów i udarów. Przyspiesza metabolizm.

Tradycyjny sposób przygotowania w Ameryce Płd :
Nasiona: 1 garść rozgniatano w moździerzu i zalewano 1 litrem wrzącej wody. Po 5-10 minutach , po odcedzeniu pito. Rozgniecione nasiona mogły być zalewane pięciokrotnie.

Uwaga! Przedawkowanie Guarany może powodować bezsenność i prowadzić do podwyższenia ciśnienia tętniczego.