Kant budując własną metafizykę poddał krytyce wszytskie tradycjyjne dowody na istnienie Boga: ontologiczy, kosmologiczny i fizyko-teologiczny. Nie zaprzeczył tym samym istnienu Boga, nieśmiertelności duszy czy wolności woli. Wykazał jedynie, że kwestie te nie poddają się naukowej analizie. Niepodobna dowieść istnienia Boga, tak jak niepodobna dowieść, że Bóg nie istnieje. „Musiałem obalić wiedzę – pisze – by zrobić miejsce dla wiary”. Czyniąc to zerwał z tradycją dortychczasowej metafizyki, powrócił zaś do naturalnego poczucia, jakie wielu ludzi żywi wobec problemów ostatecznych.
Rozprawa powstała w 1762 roku, w tak zwanym okresie „przedkrytycznym” w twórczości wielkiego Królewianina, a więc pisana jest jeszcze z polotem i litreracką pasją.

Od Redakcji

SPIS TREŚCI

Wstęp

7….IMMANUELA KANTA PODSTAWA MOŻLIWEGO DOWODU NA ISTNIENIE BOGA
13…Podstawa dowodu a priori
24…Zastosowanie podstawy dowodu
28…Fizyko-teologia
32…Możliwy dowód na istnienie Boga
36…Uwagi dotyczące przekładu

39…JEDYNA MOŻLIWA PODSTAWA DOWODU NA ISTNIENIE BOGA

41…Przedmowa


Rozdział pierwszy
47…W KTÓRYM DOSTARCZA SIĘ PODSTAWY DOWODU NA ISTNIENIE BOGA

47…ROZWAŻANIE PIERWSZE - O istnieniu w ogóle
49…1. Istnienie nie jest predykatem ani określeniem jakiejś rzeczy
50…2. Istnienie jest absolutną pozycją rzeczy i poprzez to odróżnia się od każdego predykatu, który jako taki zawsze jest jedynie względnie ustanowiony wobec innej rzeczy
52…3. Czy wolno mi powiedzieć, że w istnieniu tkwi coś więcej aniżeli w samej możliwości?

54…ROZWAŻANIE DRUGIE - O wewnętrznej możliwości. Jak dalece zakłada ona istnienie
54…1. Konieczne rozróżnienie w pojęciu możliwości
55…2. Wewnętrzna możliwość wszelkich rzeczy zakłada jakiekolwiek istnienie
56…3. Jest bezwzględnie niemożliwe, ażeby zupełnie nic nie istniało
56…4. Wszelka możliwość jest dana w czymś rzeczywistym, albo w nim samym jako określenie, albo przez nie jako skutek

58…ROZWAŻANIE TRZECIE - O bezwzględnie koniecznym istnieniu
58…1. Pojęcie absolutnie koniecznego istnienia (Existenz) w ogóle
59…2. Istnieje bezwzględnie konieczna istota
60…3. Istota konieczna jest jedna
61…4. Istota konieczna jest prosta
62…5. Istota konieczna jest niezmienna i wieczna
62…6. Istota konieczna zawiera najwyższą realność

64…ROZWAŻANIE CZWARTE - Podstawa dowodu na istnienie Boga
64…1. Istota konieczna jest duchem
65…2. Istnieje jakiś Bóg
66…3. Uwaga
67…4. Wniosek


Rozdział drugi
69…O ROZLEGŁYCH KORZYŚCIACH WŁAŚCIWYCH TEMU SPOSOBOWI DOWODZENIA

69…ROZWAŻANIE PIERWSZE - W którym a posteriori zostaje udowodnione istnienie Boga na podstawie dostrzeżonej w istotach rzeczy jedności
69…1. Jedność w różnorodności istot rzeczy, wykazana na [przykładzie] właściwości przestrzeni
71…2. Jedność w różnorodności istot rzeczy, wykazana na przykładzie tego, co konieczne w zasadach ruchu

76…ROZWAŻANIE DRUGIE - Rozróżnienie zależności wszystkich rzeczy od Boga na moralną i niemoralną

79…ROZWAŻANIE TRZECIE - O zależności rzeczy świata od Boga za pośrednictwem albo bez [pośrednictwa] porządku natury
79…1. Podział zdarzeń zachodzących w świecie ze względu na to, czy podlegają one porządkowi natury, czy nie
81…2. Podział naturalnych zdarzeń ze względu na to, czy podpadają one pod konieczny czy przypadkowy porządek natury

83…ROZWAŻANIE CZWARTE - Zastosowanie naszej podstawy [dowodu] w ocenie doskonałości świata zgodnie z biegiem natury
83…1. O tym, co można wywnioskować z naszej podstawy [dowodu] odnośnie do przewagi porządku natury nad tym, co nadprzyrodzone
87…2. Co może zostać wywnioskowane z naszej podstawy [dowodu] o wyższości jednego albo innego porządku natury

91…ROZWAŻANIE PIĄTE - W którym zostanie ukazana niedostateczność tradycyjnej metody fizyko-teologii
91…1. O fizyko-teologii ogólnie
92…2. Zalety oraz błędy pospolitej fizyko-teologii

97…ROZWAŻANIE SZÓSTE - Udoskonalona metoda fizyko-teologii
97…1. Porządek i stosowność, nawet gdy są konieczne, wskazują na rozumnego stwórcę
98…2. Konieczny porządek natury sam przez się wskazuje na stwórcę materii, która jest tak uporządkowana
100…3. Reguły ulepszonej metody fizyko-teologii
101…4. Wyjaśnienie tych reguł

110…ROZWAŻANIE SIÓDME - Kosmogonia. Hipoteza mechanicznego sposobu wyjaśniania pochodzenia ciał niebieskich oraz przyczyn ich ruchu zgodnie z uprzednio wykazanymi regułami
113…1. Poszerzony ogląd zawartości (Inbegriff) wszechświata
114…2. Podstawy mechanicznego początku naszego układu planetarnego w ogóle
117…3. Krótki zarys najbardziej prawdopodobnego sposobu, w jaki mógł zostać ukształtowany system planetarny
120…4. Uwaga

ROZWAŻANIE ÓSME
123…O boskiej wszechwystarczalności


Rozdział trzeci
127…W KTÓRYM ZOSTANIE POKAZANE, ŹE POZA PRZYTOCZONĄ NIE JEST MOŻLIWA ŻADNA INNA PODSTAWA DOWODU NA ISTNIENIE BOGA

127…1. Podział wszystkich możliwych podstaw [dowodu] na istnienie Boga
128…2. Sprawdzenie podstaw [dowodu] pierwszego rodzaju
129…3. Sprawdzenie podstaw [dowodu] drugiego rodzaju
131…4. Możliwe są wyłącznie dwa dowody na istnienie Boga
134…5. Nie jest możliwy inny dowód na istnienie Boga, aniżeli ten, którego podstawa [dowodu] została zaprezentowana powyżej

135…INDEKS RZECZOWY
137…INDEKS OSÓB I NAZW