To próba odpowiedzi Jana Błońskiego na pytania dotyczące Gombrowicza: Jaka była "metafizyka" pisarza Jak Gombrowicz radził sobie z własną polskością Jak odnosił się do literatury Dlaczego pisał sztuki, choć nigdy (lub niezmiernie rzadko) chodził do teatru Takich pytań są oczywiście dziesiątki, Jan Błoński wybrał te najbardziej go intrygujące. Książkę zamykają wspomnienia Autora z kilku spotkań z Gombrowiczem.
"( .)o Gombrowiczu zaczęły pisać dziesiątki, setki, a na koniec chyba tysiące wszelkiego rodzaju znawców. I ja także nie mogłem się od niego odczepić. Ale się go bałem, bałem się o nim pisać - a raczej drukować, bo do pisania zabierałem się kilkakrotnie. Szybko zdałem sobie sprawę, że Gombrowicz bawi się czytelnikami (a tym bardziej krytykami), stale sobie przecząc i siebie potwierdzając. Że zręcznie zmienia gusta, style, przekonania, starając się pozostać wciąż tym samym Gombrowiczem. Ale to właściwie źle powiedziane: Gombrowicz był jednocześnie wszystkimi swymi możliwościami. Nie chciałem zatem (lub raczej nie miałem odwagi) porywać się na monografię, w której zgodnie i wspólnie omówiłbym wszystko, od światopoglądu pisarza po jego (godną skądinąd uwagi) interpunkcję. Starałem się raczej pozostać blisko tekstów, rozjaśniać stopniowo najważniejsze dzieła. Jakie to podejście dało wyniki, nie mnie sądzić. Myślę jednak i dzisiaj, że Gombrowicz powieściopisarz, dramaturg i diarysta są świadomymi literackimi wcieleniami pisarza, który manipulując gatunkami, odsłaniał jednocześnie rozmaite aspekty własnej oryginalności.( .)"
Ze WSTĘPU Autora
Jan Błoński (1931-), - polski krytyk i historyk literatury, eseista, tłumacz. Debiut w 1949. Redaktor Przekroju, pracownik naukowy Instytutu Badań Literatury Polskiej Akademii Nauk, a od 1981 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureat nagrody im. K. Wyki (1981). Współzałożyciel i redaktor naczelny dwumiesięcznika Teksty (1[zasłonięte]972-19). Wykładowca na uniwersytetach francuskich. Od 1990 przewodniczący Komitetu Polskiego Fundacji Kultury Europejskiej. Od 1991 członek Polskiej Akademii Umiejętności.
Spis treści:
Kilka słów wstępu
I.
Fascynująca Ferdydurke
Ślub jako tragedia psychoanalityczna
Dziennik, czyli Gombrowicz dobrze utemperowany
Historia i operetka
II.
Gombrowicz i rzeczy ostateczne
Gombrowicz a ethos szlachecki
Dlaczego Gombrowicz pisał sztuki teatralne?
Gombrowicz a literatura dwudziestolecia
Strzykawka Gombrowicza
Nota bibliograficzna
Indeks nazwisk
