SŁOWO I TEKST
TOM 2
JĘZYK I PROCES LITERACKI
pod redakcją
Piotra Czerwińskiego i Jadwigi Stawnickiej
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego — Katowice 2009
Stron 193, przypisy, miękka oprawa foliowana format ok. 24 cm x 17 cm
Niski nakład !!!
Uwaga : artykuły opublikowano w języku polskim i rosyjskim (wg spisu treści) !
Z notatki wydawniczej :
Tom poświęcony jest zagadnieniom podejścia lingwistycznego do słowa artystycznego. Zawiera prace o różnym profilu, zarówno lingwistyczne, jak i literaturoznawcze, a także – częściowo – kulturologiczne, psychologiczne i socjologiczne. Obiektem badawczym jest proces artystyczny i literacki, tworzenia tekstu słowem i poprzez słowo – w poezji, prozie, bajce ludowej i literackiej, pieśniowym folklorze, epistole, fantastyce naukowej i innych tekstach. Autorzy koncentrowali się na tym, co prymarne i ogólne – nie na tekście literackim i nawet nie na słowie w tekście literackim, ale na twórczości słowa i tekstu. Artykuły zostały przedstawione w sześciu częściach: Słowo i myśl; Semantyka świata literacko-przedmiotowego; Pojęcia i kategorie; Koncepty, motywy i paradygmaty; Psychologia i pragmatyka; Środki i zabiegi artystyczne. Granice między nimi są ruchome, względne; w zależności od ukierunkowania obiekt badań, metody, sposób przedstawienia mogą być odniesione do innej części tematycznej.
PRZEDMOWA
Podejście lingwistyczne do słowa artystycznego i tekstu charakteryzowało się zawsze uprzedzeniem i nie było nacechowane obojętnością. Język i słowo — materię i środek poetyckiego wyrazu — w sposób niedostrzegalny, lecz niewątpliwy stwarzano, jeśli nie napełniając treściowo, to przynajmniej poprzez jego podstawę i ducha. Uświadomienie tegoż dawało K. Fosslerowi prawo uważać funkcję indywidualno‑ estetyczną, funkcję poetyckiego samowyrażenia za prymarną funkcję języka, z góry przesądzającą o jego kształtowaniu się, bytowaniu, odradzaniu się i rozwoju. Droga współczesnej lingwistyki — od filologii XIX wieku, nieprzeciwstawiającej w obiekcie (literatury) tego, co duchowe, temu, co materialne, treści i formy, poprzez poszukiwania w latach dwudziestych XX wieku specyfiki poetyckich form wyrażania w słowie, a potem zanegowania w ciągu wielu dziesiątków lat poezji i literatury pięknej jako obiektu języka, do pojmowania pod koniec XX wieku w nich nowych, właściwych aspektów językowych — była długa i trudna. Od ogłoszonej przez W.W. Winogradowa w latach pięćdziesiątych stylistyki literatury pięknej jako samodzielnej części językoznawstwa, poprzez poszukiwania w tekście literackim jedynie ilustracji realizacji językowych, do rozumienia słowa artystycznego jako w szczególny sposób zorganizowanego, semantycznie wzbogaconego słowa w lingwopoetyce, do systemowej prezentacji tekstu w relacjach i związkach izomorficznych nie tylko ze związkami słowa, ale również świadomości, paradygmatów kultury i modeli historii, do rozumienia słowa i tekstu jako znaku i metaznaku — wszystkie te etapy i osiągnięcia nie były równorzędne, ogólnie uznane, ogólnie zrozumiałe i aprobowane. Długie spory o podział tego, co literaturoznawcze i lingwistyczne w poetyce, o to, co może być, a co nie może być obiektem badań, o ruch sobie naprzeciw i od góry na dół (lub z dołu do góry) — od słowa do sensu, od sensu do słowa — odzwierciedlające ogólne rozdzielenie i oddzielenie się materii od idei, ducha od litery, sensu od formy jego wyrażenia, tylko przesłaniały istotę sprawy i do niczego, oprócz sporów, wzajemnej krytyki i polemiki, nie prowadziły. A tymczasem kwestia rozwijała się w sposób niezauważalny sama, tracąc na ostrości — materia ducha i duch materii jako jednolita całość, pojawiające się w badaniach naukowych, znajdowały swoje stopniowe wyrażenie. Naszkicowana przez nas droga podejścia lingwistycznego do słowa i tekstu nie została jeszcze pokonana. W rzeczywistości na nią nie weszliśmy, została tylko oznaczona we mgle. A tymczasem nadeszło następne stulecie, co dało podstawę i stworzyło możliwości poszukiwań i odkryć.
Przedkładane czytelnikowi materiały nie są jednolite. Nie jest to tom zawierający prace reprezentujące jeden kierunek. Czytelnik znajdzie tu prace o różnym profilu, zarówno lingwistyczne (możliwe, że niezupełnie w tradycyjnym rozumieniu tego słowa), jak i literaturoznawcze, a także częściowo i kulturologiczne, psychologiczne, socjologiczne.
Ale nie to stało się najważniejsze dla redaktorów. Swoje zadanie widzieliśmy w tym, żeby skoncentrować się na tym, co prymarne i ogólne — obiekcie, jakim był nie tekst literacki i nawet nie słowo w tekście literackim, ale twórczość słowa i tekst. Rozumiane jako proces artystyczny i literacki, tworzenie tekstu słowem i poprzez słowo, czy to w poezji czy prozie, bajce ludowej i literackiej, pieśniowym folklorze, epistole, fantastyce naukowej i czymś innym. Jak artystycznie‑poetyckie słowo i tekst pojawiające się w procesie tworzenia, percepcji, nauczania i rozwoju — paradygmatów i znaków kultury, świadomości i języka. Jak wszystko to, co stanowi semantykę tak zwanych możliwych światów, w których, zdajemy sobie z tego sprawę lub nie, żyje człowiek, rekonstruując i tworząc je w sobie i w swojej świadomości poprzez język.
To wszystko czytelnik znajdzie w niniejszym tomie, drugim z serii Słowo i tekst, przeznaczonym dla slawistów‑filologów, rusycystów, polonistów, literaturoznawców, kulturoznawców, wykładowców i studentów, dla tych wszystkich, którzy interesują się problemami semantyki, pragmatyki i konceptologii współczesnej kultury literackiej.
Piotr Czerwiński, Jadwiga Stawnicka
SPIS TREŚCI :
Przedmowa (Piotr Czerwiński, Jadwiga Stawnicka)
Предисловие (Петр Червинский, Ядвига Ставницка)
Słowo i myśl
Anna Domogalla — Słowo i język w akmeistycznych utworach Osipa Mandelsztama i w ich polskich przekładach
Петр Червинский — Марина Цветаева : Мотивационное членение текста [Marina Cwietajewa: Motywacyjny podział tekstu — tekst w jęz. rosyjskim]
Semantyka świata literacko-przedmiotowego
Александра Пономарева — Система поэтических инвариантов как репрезентация концептуальной картины мира [System inwariantów poetyckich jako reprezentacja konceptualnego obrazu świata — tekst w jęz. rosyjskim]
Маргарита Надель‑Червиньска — Произвольное моделирование мира у Антуана де Сент‑Экзюпери [Twórcze modelowanie świata przez Antoine'a de Saint Exupery'ego — tekst w jęz. rosyjskim]
Галина Кутырёва‑Чубаля — Семантика песенного текста: ритм, рифма, интонация [Semantyka tekstu pieśni: rytm, rym, intonacja — tekst w jęz. rosyjskim]
Pojęcia i kategorie
Дмитрий Пэн — Объем и содержание понятия «литературно‑художественная критика» [Zakres i treść pojęcia "artystyczna krytyka literacka" — tekst w jęz. rosyjskim]
Таиса Лесных — Категория «свое — чужое» и ее проекции в художественных текстах Ф.M. Достоевского [Kategoria "swoje — obce" i jej projekcje w tekstach literackich F. Dostojewskiego — tekst w jęz. rosyjskim]
Koncepty, motywy i paradygmaty
Tatiana Kwiatkowska, Margarita Nadel‑Czerwińska — Znaczenie przestrzeni gór w śląskich bajkach i podaniach
Елена Покровская — Постмодернистский текст в парадигмах культуры (на материале русской прозы конца XX века) [Tekst postmodernistyczny w paradygmatach kultury (na materiale rosyjskiej prozy końca XX wieku) — tekst w jęz. rosyjskim]
Psychologia i pragmatyka
Аурика Червински — Ассоциативные закономерности ювенильного мышления в романе Ладислава Фукса Вариации для темной струны [Asocjacyjne prawidłowości sposobu myślenia wieku dojrzewania w powieści Ladislava Fuksa Variace pro temnou strunu — tekst w jęz. rosyjskim]
Jadwiga Gracla — Tekst literacki w procesie nauczania języka obcego
Środki i zabiegi artystyczne
Elżbieta Książek — Dialogiczny charakter listu
Татьяна Степновска — Художественное своеобразие заглавий в сборнике стихов Ускользающее чудо Любови Турбиной [Poetyka tytułów w zbiorze wierszy Cud umykający (Ускользающее чудо) Lubowi Turbiny — tekst w jęz. rosyjskim]
KAŻDY OFEROWANY EGZEMPLARZ JEST SPRAWDZANY W CELU WYKLUCZENIA EWENTUALNYCH DEFEKTÓW DRUKARSKICH !
ZAPRASZAMY DO PRZEJRZENIA PEŁNEJ OFERTY KSIĘGARNI E-KODEKS !!!
W przypadku dodatkowych pytań proszę przesłać wiadomość.
|