Od Redakcji
Książka Józefa T.KlukowskiegOj którą obecnie oddajemy w ręce Czytel¬ników jest pierwszą w Polsce obszerną publikacją poświęconą zagadnieniu nauczania gry na fletach prostych. Powinna ona stać się cenną pomocą szczególnie dla nauczycieli, którzy prowadzą przedmiot "wychowanie mu¬zyczne" w szkołach ogólnokształcących.w uwagach wstępnych programu mu¬zycznego czytamy: "Wychowanie muzyczne w szkole przyczynia się do wszechstronnego rozwoju osobowości uczniów, rozwija ich kulturę estety¬czną, kształtuje postawę świadomego odbiorcy muzyki, przysposabia do aktywnego jej uprawiania /podkr. Red./, uczy rozumienia spo¬łecznej funkcji muzyki w socjalistycznym społeczeństwie" ./Uwagi wstępne./
W celu realizacji tego zadania planuje się wprowadzenie muzykowania j już od I klasy, na dostępnych instrumentach perkusyjnych i melodycznych w toku nauczania pieśni.
Wydaje się i że właśnie flet prosty ze względu na łatwość technicznego opanowania może spełnić poważną rolę w pierwszym okresie muzykowania. Dowodzą tego wyniki osiągnięte w różnych krajach, w których - dzięki mu¬zykowaniu na fletach prostych - uzyskano znaczny wzrost umuzykalnienia dzieci, a dzięki istniejącej obszernej literaturze z zakresu muzyki dawnej uwrażliwiono, je na piękno muzyki.
Autor niniejszej książki szeroko omawia metodę zbiorowego nauczania gry na flecie prostym, daje bogaty wybór metodycznie ułożonych ćwiczeń wpraweki utworów "solowych i zespołowych" oraz obszerny wykaz wydaw¬nictw z repertuarem na ten instrument*.
Poradnik J.T. Klukowskiego będzie również przydatny dla instruktorów amatorskich zespołów muzycznych przy domach kultury oraz nauczycieli w ogniskach muzycznych.
Wstęp
Stale powtarzające się narzekania na niski poziom umuzykalnienia spo¬łeczeństwa polskiego zmuszają do szukania środków zaradczych. Wydaje się, że w chwili obecnej zrobiono pierwszy krok w kierunku poprawy tej sytu¬acji. Wprowadzono ponownie "chór" do szkół ogólnokształcących, przy czym program tego przedmiotu rozumiany jest szeroko L stanowić ma, obok nad¬obowiązkowych zespołów muzycznych, część przedmiotu "wychowanie mu¬zyczne". Po wielu latach, wktórych na"śpiew"w szkole podstawowej prze¬znaczono 1 godz. tygodniowo, a w liceach ogólnokształcących brakowało nawet tej jednej godziny, szkoła znowu zacznie pełnić rolę placówki wycho¬wawczej nie tylko w zakresie wykształcenia ogólnego, ale również uwraż¬liwienia estetycznego na piękno muzyki.
O ile nauczyciele "wychowania muzycznego" przy realizacji działu pro¬gramu, który przewiduje śpiewanie i słuchanie muzyki mogą sięgać do przed-
x/ wojennych doświadczeń Stefana Wysockiego i Tadeusza Joteyki f o tyle
przy realizacji działu poświęconego muzykowaniu zespołowemu pozosta¬wieni są własnej pomysłowości i przedsiębiorczości.
Pierwszym poważnym zagadnieniem, jakże się wyłoni od razu, będzie wy¬bór instrumentu do prowadzenia zajęć. Należy zastrzec na wstępie, że mó¬wić tu będziemy o szkołach ogólnokształcących, w których dotąd nie było żadnych zespołów muzycznych. W tych właśnie szkołach powstanie zespołu
muzycznego o zróżnicowanym składzie instrumentalnym możliwe będzie do¬
piero po upływie, pewnego* raczej dłuższego? czasu. Początkowo ze wzglę¬
du na łatwość prowadzenia zajęć grupowych wskazane jest tworzenie zes¬
połów złożonych, z instrumentów jednorodnych. . . ......■; ...'..
Wybór instrumentu uzależniony będzie na pewno od-stopnia trudności na¬potykanych przy opanowaniugry oraz od rozmiarów możliwości dostosowa¬nia repertuaru. Niepoślednią rolę odgrywa tu również cena instrumentu. Analizując powyższe warunki można dojść do wniosku > że najkorzystniejszym instrumentem, obok bardzo rozpowszechnionych w Polsce,ale dość drogich .gitar jest flet prosty. Instrument ten produkowany jest obecnie w czterech rozmiarach: flet sopranowy, altowy, tenorowy I basowy. Rozpoczyna się naukę gry od fletu sopranowego^ na którym już po upływie trzech miesięcy można wykonywać proste melodie . Do wykonywania łatwych utworów zespo -łowych można dojść już pod koniec pierwszego roku naukij przy czym mogą to być utwory na duety i tercety fletów sopranowych i altowych, względnie tercety i kwartety na flet sopranowy? altowy i tenorowy.
Muzykowanie na fletach prostych może być poświęcone rozwijaniu umie¬jętności grających, uwrażliwianiu Ich na piękno muzyki i wyzwalaniu moż¬liwości twórczych uczniów /poprzez wspólne improwizowanie/. Nie należy jednak pomijać możliwości wprowadzania wiadomości teoretycznych w trakcie prowadzenia zajęć muzycznych. Gra na flecie może również wspomagać śpiewanie jako towarzyszenie instrumentalne do chóru,,
W różnychkrajachdawno już stwierdzono niewątpliwą zależność pomiędzy
masowym nauczaniem gry na fletach prostych a podnoszeniem poziomu kul¬
tury muzycznej społeczeństwa. Niezmiernie ciekawe doświadczenie szwaj¬
carskie omawia J.T .Klukowski w Rozdziale 111 niniejszej książki, przed¬
stawiając również szwajcarską metodę zbiorowego nauczania.gry na fletach
prostych. Metoda ta stanowi zwarty system rozwijania umiejętności i dos¬
konalenia gry, ■ .
Niecomniejszą, ale również ważną rolę pełni flet prosty w innych krajach. Wydaje się , że pożyteczne będzie dla wszystkich nauczycieli "wychowania muzycznego" zapoznanie się z założeniami wychowania muzycznego w szkol -nictwie węgierskim.
Na Węgrzech sprawie wychowania muzycznego poświęca się wiele uwa-gi Śpiewanie wprowadzone jest dwa razy w tygodniu po pół godziny już od trzeciego roku życia we wszystkich przedszkolach. Ale istnieją też eks¬perymentalne przedszkola muzyczne, w których na zajęcia muzyczne poś¬więca się 1 godz. codziennie. W takich przedszkolach obowiązuje dzieci przyswojenie początków solmizacji, klaskania rytmów piosenek, poznawanie piosenek po klaskanym rytmie, marsz ze śpiewem, fragmenty tańców ludo¬wych i łatwe inscenizacje piosenek ludowych. Przy przyjmowaniu do przedszkoli muzycznych nie wprowadza się żadnej selekcji, może się do nich dostać każde dziecko.
Od szóstego roku życia dzieci idą do szkoły ogólnokształcącej lub muzy¬cznej. W węgierskim szkolnictwie ogólnokształcącym od 195O roku wprowa¬dzony został system wychowania muzycznego opracowany przez Zoltana Ko-daly'a jednego z największych współczesnych kompozytorów węgierskich /zm. 6 III 1967 T.j. Podstawą tego systemu jest systematyczne rozwijanie umuzykalniania dzieci od przedszkola aż do średniej szkoły ogólnokształ¬cącej włącznie, a zamierzonym wynikiem - wyrobienie zainteresowania war¬tościową literaturą muzyczną. Rozwijanie umiejętności muzycznych opiera się na poznawaniu narodowej muzyki węgierskiej. Po opanowaniu pewnej ilo¬ści węgierskich pieśni ludowych przechodzi się do ludowej muzyki innych narodów^ anastępnie zapoznaje się uczniów z muzyką artystyczną /również w pierwszym rzędzie z muzyką węgierską/.
Obowiązkowa nauka śpiewu prowadzona jest w klasach I-VIII szkół pod¬stawowych w wymiarze 2godzin tygodniowo. Dla każdej klasy opracowane są specjalne śpiewniki, które uważane są za jedne z najlepszych w Europie.
Od niedawna wprowadzone zostałodo programów nauczania słuchanie mu -zyki które prowadzone jest na zasadzie audycji muzycznych.
Niezależnie d3 śpiewu i słuchania muzyki, przy szkołach ogólnokształ¬cących organizuje się koła zainteresowań różnymi zagadnieniami muzyczny¬mi /folklor, różne zespoły instrumentalne i wokalne itp./, które prowadzi
nauczyciel śpiewu. Nauka gry na fletach, prostych /masowo produkowanych z lekkiegometalu/jest bardzo rozpowszechniona. Dąży się do tego, aby gra¬li na nich wszyscy uczniowie szkół podstawowych, a nawet dzieci w przed¬szkolach. W szkołach podstawowych naukę gry na fletach rozpoczyna się od 11 półrocza pierwszego roku nauki i prowadzi ją przez wszystkie klasy szko¬ły podstawowej. W celu prowadzenia tak szeroko pojętego muzykowania na fletach prostych trzeba przygotować odpowiednią kadrę nauczycieli. Prze¬chodzą oni przeszkolenie na specjalnych kursach, które uprawniają ich do nauczania gry indywidualnej i zespołowej w szkołach ogólnokształcących.
Wyrazem zainteresowania dla muzykowania na fletach prostych jest bar¬dzo obszerny dział wydawnictw metodycznych do nauki gry na tym instru¬mencie - tzw. szkół zbiorów ćwiczeni wprawek oraz repertuaru /muzyka ludowa i artystyczna różnych narodów dawna i współczesna/ ułożonych metodycznie według narastających stopni trudności.
Gra na fletach prostych odgrywa również poważną rolę w podstawowych szkołach muzycznych. Na Węgrzech mają one nieco inną strukturę niż w Polsce i kładzie się w nich nacisk głównie na umuzykalnienie poprzez lek¬cje śpiewu i chóru. Na lekcje gry na instrumentach kierowani są tylko ucz¬niowie wykazujący pewne przygotowanie muzyczne, a pozostali /ok.20 pro¬cent/ uczą się tylko gry na fletach prostych.
Dla zachęcenia młodzieży do muzykowania na różnych instrumentach, or¬ganizowane są co roku międzyszkolne festiwale muzyczne w skali krajowej. Mogą brać w nich udział wszelkie zespoły wokalne i instrumentalne. Fes¬tiwale te cieszą się dużym powodzeniem i utrzymane są na bardzo wysokim poziomie.
Dużą rolę jako instrument melodyczny, odgrywa flet prosty w metodzie wychowaniamuzycznego propagowanej przezCarlaOrffa. Orff, znany kom¬pozytor oper i kantat /"Carmina burana"/ uważa, że zasadniczym błędem popełnianym w wychowaniu muzycznym dzieci i młodzieży jest naginanie ich do odtwarzania muzyki a pomijanie możliwości wyzwolenia w dziecku zdol-ności do wyrażania się poprze z muzykę czyli pomijanie elementu twórczego. Przyjmując, że składnikami twórczości dziecięcej jest słowo, ruch i muzy¬ka zespolone w jedność, na nich opiera swoją metodę wychowania muzycz-
nego /"Orff-Schulwerk"/. W tak pojętym wychowaniu muzycznym mogą uczestniczyć wszystkie dzieci, niezależnie od stopnia uzdolnień muzycz¬nych .
Realizacja metody Orffa opiera się na materiale: 1/ słownym /nazwy, przysłowia-, wierszyki, teksty piosenek itp./ 2/ muzycznym /skale rozwijane od trzystopniowej w obrębie tercji, poprzez 4-stopniową i pentatonikę oraz skale modalne do systemu dur-moll t in¬strumenty: perkusyjne - onieokreślonej i określonej wysokości dźwięku, melodyczne - głównie flety proste, viole da gamba /lub wiolonczela/, klawesyn, ewentualnie gitara, mandolina; wykorzystuje się również ręce i nogi - klaskanie, tupanie itp. efekty/, 3/ ruchowym /kroki taneczne,' gesty, zabawy ruchowe itp./.
Należy podkreślić, że materiał słowny wykorzystuje właściwości języka ojczystego. Z tego względu metoda Orffa może być wykorzystywana w innych krajach po adaptacji właśnie pod tym kątem.
Do tej pory zasady wychowania muzycznego wzorowane na metodzie Orffa wprowadziło u siebie 14 państw /m. in.. Szwecja, Szwajcaria, Stany Zjed¬noczone, Turcja, Brazylia, Japonia/, a ostatnio zainteresowała się nią
x/ Czechosławacja
W Polsce do niedawna gra na fletach prostych była mało rozpowszechniona. Obecnie flety pojawiają się coraz częściej w składach zespołów nie tylko amatorskich, ale i zawodowych. Ponadto zostały wprowadzone jako środek wychowania muzycznego do szkół ogólnokształcących, a ostatnio również do programów szkół muzycznych. Sklepy muzyczne są dobrze zaopatrzone
w wybór instrumentów, których ceny kształtują się następująco; flet sopra-
xx / nowy 70-80zł,altowy 215, tenorowy 300, basowy 1200 zł.
Przewidując wzrastające zapotrzebowanie na repertuar do gry na fletach prostych, załączyliśmy w niniejszej pracy duży wykaz wydawnictw z uwzglę¬dnieniem stopnia trudności zamieszczonych, w nich utworów. Są to głównie
wydawnictwa z NRD i Węgier.
Henryka K owale zyk
Spis treści
Od Redakcji • 3
Wstęp 9
Rozdział!. WIADOMOŚCI OGÓLNE
Dane historyczne • 11
Charakterystyka instrumentu 13
Wiadomości o instrumencie 16
Budowa fletów prostych. 18
Pielęgnacja instrumentu , 22
Zabiegi konserwacyjne , 23
Rozdziału. PROBLEMY TECHNIKI GRY
Prawidłowa postawa przy grze 25
1. Układ ciała /korpusu/ 26
2. Układ rąk , 26
3. Ustawienie nóg 26
4. Układ palców 26
5. Pozycja głowy 27
6. Położenie instrumentu 27
7. Sposób przyłożenia ustnika do warg 28
8. Układ szczęk 28
9. Układ mięśni warg 28
Wydobycie dźwięku ; 29
1. Zadęcie 29
2. Artykulacja 30
3_. Przedęcie 30
4. Zasady palcowania 31
5. Problemy oddechowe 32
Rozdział III. ROLA FLETÓW PROSTYCH W SZKOLNICTWIE
SZWAJCARSKIM
System szwajcarski 36
Rozdział IV. WSKAZÓWKI METODYCZNE DO NAUKI GRY
Z PRZYKŁADAMI ĆWICZEŃ
Wzory ćwiczeń praktycznych t ;;',( 45
1. Przyswojenie prawidłowej postawy przy grze ,. 4.5
2. Zadęcia i artykulacja 45
3. Pierwszy dźwięk 4.6
4-. Utrwalenie zasad ustawienia palców i zadęcia , 4.6
5. Palcowanie .. , 47
6. Metoda pamięciowych początków nauki gry , 55
7. Przykłady ćwiczeń na opanowanie rejestrów skali * 57
8. Problemy ćwiczeń technicznych w różnych tonacjach 82
RozdziałV. WSKAZÓWKI METODYCZNE DO- PROWADZENIA
ZESPOŁÓW
Zagadnienia intonacji i zestrajania fletów prostych 102
1, Uwagi ogólne , , -, .. 102
2. Strojenie fletów 103
Różne formy użycia fletów prostych w zespołach 105
1. Flet prosty z akompaniamentem *.. 105
a/ flet z fortepianem * 105
b/ flet z gitarą ,. ,. ^ •... 106
c/ flet z akordeonem , ..; 106
d/ flet /lub flety/ z organami 106
e/ flet z lutnią 106
2. Flety i muzyka wokalna 106
3. Typowe zespoły fletów prostych 107
■ 4. Zespoły mieszane 108
a/ kapela ludowa 108
b/ flety z zespołem smyczkowym 108
c/ flet /flety/ z zespołem mandolinowym 108
d/ flety z zespołem akordeonowym 108
e/ flety z perkusją '. , 109
5. Ze społy nietypowe 109
6. Zespoły typowe /jednorodne/ 109
7. Flet w zespole ludowym H9
8. Kapela janczarska, zespół marszowy 121
Rozdział VI. LITERATURA NA FLETY PROSTE
Wybór tytułów wydawnictw na flety proste 123
Metody adaptacji i opracowania repertuaru na flety proste ,, 126
Zasady selekcjonowania materiału nutowego ................ 127
Rozdział VII. TABELE PALCOWANIA , 129
DODATEK NUTOWY
Muzyka jednogłosowa , 1
Muzyka wielogłosowa ,
a/ duety *....... ....*,... 11
b/ tercety 34
c/ kwartety 58
d/ opracowania na śpiew z towarzyszeniem zespołów fletowych .... 6&
WIELKOŚĆ 24X17 CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY CZĘŚĆ TEKSTOWA 130 STRON+5 TABEL
CZĘŚĆ NUTOWA 75 STRON.
STAN :OKŁADKI DB-,CZĘŚĆ TEKSTOWA - ZAPLAMIENIE NA BOCZNYM MARGINESIE DO 10 STRONY,LEKKO ZAGIĘTE DLN.ROGI STRON,POZA TYM STAN DB
CZĘŚĆ NUTOWA - LEKKO ZAGIĘTE GRN.ROGI DO 10 STRONY,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB.
KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8 ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM
/ KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / / W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .
WYDAWNICTWO CENTARLEGO OŚRODKA METODYKI UPOWSZECHNIANIA KULTURY COK
WARSZAWA 1976
NAKŁAD 2000 EGZ.!!!.
INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.
PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"
NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!
ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE
ZOBACZ STRONĘ O MNIE
