Robert Ciborowski
Innowacje Techniczne a system gospodarczy Wielkiej Brytanii
rok wydania 1999, 172 strony
Innowacyjność, odzwierciedlająca zdolność podmiotów gospodarczych do wprowadzenia nowego produktu na rynek lub zastosowania nowej technologii, nowej formy organizacyjnej, nowych metod produkcyjnych, finansowych lub marketingowych, jest jednym z podstawowych problemów współczesnych gospodarek. Obniżanie się poziomu innowa-cyjności powoduje daleko idące zmiany w sferze organizacji i funkcjonowania gospodarki, co prowadzi do spadku konkurencyjności. Systemy gospodarcze bardzo wyraźnie reagują na spadek poziomu innowacyjno-ści, dlatego też ważne wydaje się, stworzenie mechanizmu zapewniającego podniesienie lub przynajmniej utrzymanie odpowiedniego, na danym etapie rozwoju, poziomu innowacyjności w ramach określonego systemu gospodarczego.
Innowacje są w swej naturze zjawiskiem odzwierciedlającym sposoby zachowań społeczno-gospodarczych. W sferze gospodarczej dotyczy to zmian technicznych, technologicznych i organizacyjnych, które prowadzą do osiągnięcia wyższego poziomu konkurencyjności i rozwoju gospodarki.
Modelowo biorąc, poziom konkurencyjności gospodarki podąża w ślad za potrzebami mechanizmu postępu technicznego a polityka gospodarcza powinna wspierać tę ewolucję. Innymi słowy, sprawność procesów wzrostu konkurencyjności zależy od stopnia dostosowania systemu funkcjonowania gospodarki do potrzeb mechanizmu postępu technicznego.
W gospodarkach wysoko rozwiniętych, podniesienie, lub przynajmniej utrzymanie poziomu innowacyjności jest jednym z głównych celów gospodarczych. Podstawowym czynnikiem decydującym o poziomie innowacyjności jest dostosowanie systemu funkcjonowania gospodarki do poziomu rozwoju gospodarczego.
Celem pracy jest wykazanie, że w gospodarkach wysoko rozwiniętych, podniesienie lub przynajmniej utrzymanie poziomu innowacyjności jest jednym z głównych celów gospodarczych a podstawowym czynnikiem decydującym o poziomie innowacyjności i konkurencyjno-ścijest natomiast dostosowanie systemu funkcjonowania gospodarki do poziomu rozwoju gospodarczego.
Przedmiotem badań jest gospodarka brytyjska i zmiany w niej zachodzące w latach 80. i 90. W trakcie pisania pracy wykorzystano głównie metody dokumentacyjne i statystyczno-opisowe. Uwzględniono również szeroki zestaw informacji faktualnych, zgromadzonych do celów praktyki gospodarczej przez odpowiednie instytucje informacyjne (agendy rządowe, urzędy statystyczne, instytuty naukowe).
W latach osiemdziesiątych nastąpił nawrót systemu liberalnego, spowodowany znacznym spadkiem poziomu innowacyjności w krajach wysoko rozwiniętych. Potrzeby w zakresie postępu technicznego, technologicznego i organizacyjnego oraz ich wysoki poziom akumulacji w poszczególnych gospodarkach, wywołały potrzebę wzmocnienia mechanizmu rynkowego, głównie w zakresie poziomu konkurencyjności. System etatystyczny, stwarzający możliwości wysokiego poziomu wydatków na innowacje, nie był w stanie wpłynąć na mechanizm wdrażania nowych rozwiązań do gospodarki, który nie był efektywny. Systemem gospodarczym, który w tym zakresie funkcjonował zdecydowanie lepiej, był system liberalny.
Istotą mechanizmów zmierzających do przekształcenia systemu etatystycznego w liberalny w gospodarkach wysoko rozwiniętych były działania w sferze prywatyzacji, systemu podatkowego, poszerzania handlu zagranicznego oraz zmian w strukturze produkcyjno-technicznej ukierunkowane przede wszystkim na rozwój dziedzin o wysokim poziomie innowacyjności. Dążenie do uzyskania pożądanego poziomu innowacyjności spowodowało więc wzrost znaczenia sektora prywatnego, który jest w stanie lepiej absorbować nowoczesne rozwiązania dzięki doskonalszemu mechanizmowi konkurencji.
Postęp techniczny jest pojęciem wieloaspektowym. W aspekcie wdrożeniowym postęp techniczny utożsamiany jest z kategorią innowacji. Innowacje i system gospodarczy wzajemnie na siebie oddziaływają. Czynniki systemowe wpływają na poziom innowacyjności i odwrotnie, poziom innowacji determinuje funkcjonowanie określonego systemu społeczno-gospodarczego przy danym poziomie rozwoju. Mechanizm innowacji i jego znaczenie dla systemu funkcjonowania gospodarki oraz zakres pojęciowy postępu technicznego i innowacji przedstawiono w rozdziale pierwszym.
Prywatyzacja jest czynnikiem prowadzącym do wzrostu poziomu innowacyjności, co z kolei powoduje wyższą konkurencyjność przedsiębiorstw zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Proces zmian struktury własności decyduje o wyższej efektywności, zyskow-ności i rentowności a także o poziomie wydatków na badania i rozwój (B+R) w sferze technicznej, technologicznej i organizacyjnej. Analizę tego problemu przedstawia rozdział drugi.
Liberalizacja systemu fiskalnego prowadzi do zmian w strukturze źródeł finansowania innowacji. Wynikiem tego jest spadek udziału państwa i wzrost znaczenia samofinansowania sektora przedsiębiorstw prywatnych. Kryterium oceny tego zagadnienia jest analiza zmian w poziomie wydatków państwa na B+R i zmianach systemu obciążeń fiskalnych w relacji do podstawowych kategorii ekonomicznych: zysku, inwestycji, oszczędności czy poziomu konkurencyjności. Wpływ polityki fiskalnej na poziom innowacyjności gospodarki brytyjskiej przedstawia część trzecia.
Poszerzanie zakresu handlu zagranicznego wpływa na wzrost poziomu innowacyjności, co z kolei decyduje o wzroście konkurencyjności cenowej i niecenowej gospodarki. Wzrost poziomu innowacyjności od-działywuje na strukturę eksportu (większy udział branż „high-tech") i bilans płatniczy. Proces ten przedstawiono w rozdziale czwartym.
Przechodzenie systemów gospodarczych ze stadium industrialnego do postindustrialnego jest procesem determinującym wzrost poziomu innowacyjności w branżach „high-tech" przemysłu przetwórczego i usługach. Wzrost udziału usług i branż „high-tech" przy spadku znaczenia branż „low-tech", odbywa się z pośrednictwem zmian w strukturze technicznej i produkcyjnej gospodarki. Wyższy poziom innowacyjności zwiększa wartość produktu społecznego i podnosi konkurencyjność międzynarodową. Proces ten został scharakteryzowany w rozdziale piątym.
Zmiany systemów gospodarczych spowodowane spadkiem poziomu innowacyjności mają ogromne znaczenie dla krajów wchodzących dopiero na ścieżkę szybkiego rozwoju, w których gromadzenie i wykorzystywanie nowych rozwiązań technicznych jest bardzo istotnym problemem. Doświadczenia krajów wysoko rozwiniętych w tej dziedzinie można z pewnością wykorzystać w polityce gospodarczej Polski.
SPIS TREŚCI
Wstęp .
1. Innowacje techniczne - aspekty teoretyczne
1.1. Istota postępu technicznego i innowacji
l .2. Mechanizm innowacji
l .2. l. Innowacje indukowane .
l .2.2. Innowacje produktowe i procesowe
1.2.3. Popytowy i podażowy charakter innowacji
l .3. Mierniki innowacyjności .
2. Prywatyzacja a innowacyjność gospodarki Wielkiej Brytanii
2.1. Struktura własności a system gospodarczy .
2.2. Kierunki prywatyzacji przedsiębiorstw brytyjskich .
2.3. Innowacje techniczne a prywatyzacja.
3. System fiskalny i polityka fiskalna a innowacyjność gospo-
darki brytyjskiej
3.1. Zmiana kierunków polityki fiskalnej Wielkiej Brytanii
3.2. Polityka innowacyjna a działalność przedsiębiorstw.
3.3. Polityka fiskalna a zdolności innowacyjne przedsiębiorstw
4. Liberalizacja handlu zagranicznego a innowacyjność gospo-
darki brytyjskiej
4.1. Znaczenie międzynarodowych przepływów gospodarczych
w procesie innowacyjnym .
4.2. Zmiany kierunków i struktury handlu zagranicznego
Wielkiej Brytanii
4.3. Innowacje techniczne a konkurencyjność gospodarki bry-
tyjskiej .
5. Zmiany struktury gospodarczej a innowacyjność gospodarki
Wielkiej Brytanii .
5.1. Struktura produkcji a efektywność
5.2. Wpływ polityki innowacyjnej na przemysł przetwórczy .
5.3. Zmiany strukturalne a innowacje techniczne .
Podsumowanie
Bibliografia .
Spis tabel
Spis wykresów
Spis rysunków
|
