Podręcznik akademicki omawiający problematykę istotną dla projektowania dróg i organizacji ruchu drogowego (badania, pomiary i analizy ruchu), teorię ruchu drogowego (cechy użytkowników dróg, pojazdy i ich ruch po drodze, modelowanie ruchu drogowego, przepustowość dróg, ulic i skrzyżowań), charakterystykę polityki transportowej i zarządzania ruchem, organizację ruchu drogowego (oznakowanie, systemy sygnalizacji oraz sterowania ruchem na drogach miejskich i autostradach, priorytety w ruchu dla środków transportu zbiorowego, parkowanie, ruch pieszy i rowerowy), a także bezpieczeństwo ruchu drogowego i opis działań zmierzających do jego poprawy.Odbiorcy książki: studenci wyższych uczelni technicznych o specjalnościach drogowych oraz słuchacze studiów podyplomowych w zakresie drogownictwa, organizacji i bezpieczeństwa ruchu oraz osoby i instytucje związane z drogownictwem.

Wstęp 11
Ważniejsze oznaczenia 14
1. Użytkownicy dróg 17
1.1. Człowiek jako podmiot w ruchu drogowym 17
1.2. Prawidłowości zachowań człowieka 18
1.3. Wpływ osobowości na zachowanie na drodze 19
1.4. Czynniki modyfikujące zachowanie 22
1.5. Wnioski do projektowania dróg i organizacji ruchu 23
2. Pojazdy i ich ruch po drodze 25
2.1. Cechy pojazdów wpływające na ruch i jego bezpieczeństwo 25
2.2. Ruch pojazdów na odcinku drogi 29
2.3. Podstawowe manewry pojazdów 41
2.4. Ruch pojazdów w rejonie skrzyżowań 54
2.4.1. Manewry pojazdów na skrzyżowaniu 54
2.4.2. Kolizyjność skrzyżowania 56
2.4.3. Przejezdność skrzyżowania 57
2.5. Prędkość pojazdów 59
2.5.1. Prędkość jako parametr projektowy 59
2.5.2. Podstawowe elementy geometryczne drogi zależne od prędkości 67
2.5.3. Wpływ prędkości na wymaganą widoczność dróg i skrzyżowań 73
2.5.4. Prędkość jako parametr charakteryzujący warunki ruchu 79
2.5.5. Analityczne metody wyznaczania prędkości pojazdów 80
2.6. Wpływ ruchu pojazdów na środowisko 84
2.6.1. Zanieczyszczenia powietrza 85
2.6.2. Hałas drogowy 90
2.7. Postęp techniczny i jego wpływ na projektowanie dróg 94
3. Pomiary, badania i analizy ruchu 96
3.1. Cele, zastosowania i rodzaje pomiarów oraz badań ruchu 96
3.2. Proste metody pomiarów i badań natężeń ruchu 99
3.2.1. Pomiary natężenia ruchu 99
3.2.2. Pomiary prędkości i strat czasu 106
3.3. Badania parkowania 111
3.3.1. Charakterystyka wykorzystania parkingów 112
3.3.2. Badania wykorzystania istniejących parkingów 112
3.4. Automatyczne pomiary ruchu 115
3.5. Kompleksowe badania ruchu 117
3.5.1. Istota kompleksowych badań ruchu 117
3.5.2. Rodzaje i zestaw badań 118
3.6. Pomiary natężenia ruchu na sieci dróg zamiejskich w Polsce 119
3.6.1. Generalny pomiar ruchu 119
3.6.2. Ciągłe pomiary ruchu w GPR 121
3.7. Analizy ruchu 122
4. Modelowanie ruchu drogowego 132
4.1. Probabilistyczna charakterystyka procesu ruchu drogowego 133
4.1.1. Procesy zgłoszeń i ich opis 133
4.1.2. Charakterystyki prędkości 139
4.2. Makroskopowe modele ruchu 141
4.2.1. Zależność pomiędzy podstawowymi parametrami strumienia 141
4.2.2. Analogia hydrodynamiczna 144
4.2.3. Falowy model ruchu 146
4.2.4. Makroskopowe modele ruchu w arterii 148
4.3. Mikroskopowe modele ruchu 152
4.3.1. Model jazdy za liderem 152
4.3.2. Modele teorii kolejek 155
4.3.3. Modele symulacyjne 158
5. Przepustowość dróg i ulic na odcinkach między skrzyżowaniami 163
5.1. Pojęcie przepustowości i warunków ruchu 163
5.1.1. Podstawowe pojęcia 163
5.1.2. Rozwój metod estymacji przepustowości 164
5.2. Podstawowe cechy metody HCM 168
5.2.1. Założenia metody HCM 168
5.2.2. Poziomy swobody ruchu 170
5.2.3. Typy i procedury analiz 171
5.3. Przepustowość i warunki ruchu na dwupasowych drogach dwukierunkowych 173
5.3.1. Przypadki analiz 173
5.3.2. Przepustowość 174
5.3.3. Obliczeniowe natężenie ruchu 174
5.3.4. Miary warunków ruchu 176
5.3.5. Określenie poziomu swobody ruchu 180
5.3.6. Odcinki o dużych pochyleniach 181
5.4. Przepustowość i warunki ruchu na drogach wielopasowych 187
5.4.1. Przypadki analiz 187
5.4.2. Miary warunków ruchu 188
5.4.3. Prędkość w ruchu swobodnym 190
5.4.4. Obliczeniowe natężenie ruchu 191
5.4.5. Określenie poziomu swobody ruchu 192
5.5. Przepustowość i warunki ruchu na autostradach 193
5.5.1. Przypadki analiz 193
5.5.2. Odcinki między węzłami 194
5.5.3. Odcinki przeplatania 197
5.5.4. Łącznice, wyjazdy i wjazdy z łącznic 199
5.6. Metoda niemiecka HBS-2001 202
5.6.1. Przepustowość i warunki ruchu na drogach dwupasowych dwukierunkowych 202
5:6.2. Przepustowość i warunki ruchu na odcinkach autostrad 206
6. Przepustowość skrzyżowań drogowych 211
6.1. Przepustowość skrzyżowań z pierwszeństwem przejazdu 211
6.1.1. Podstawy metod obliczeniowych przepustowości 211
6.1.2. Czynniki wpływające na przepustowość i jej obliczanie 221
6.1.3. Warunki ruchu 229
6.2. Przepustowość małych i średnich rond 233
6.2.1. Założenia metod obliczeniowych 233
6.2.2. Czynniki wpływające na przepustowość rond i ich obliczanie 236
6.3. Przepustowość skrzyżowań z sygnalizacją świetlną 239
6.3.1. Założenia metody polskiej 239
6.3.2. Natężenia nasycenia i przepustowość 246
6.3.3. Miary oceny warunków ruchu 253
6.3.4. Charakterystyczne elementy metod zagranicznych 257
7. Polityka transportowa i zarządzanie ruchem 263
7.1. Komunikacyjna pojemność obszaru 263
7.2. Polityka transportowa w miastach i narzędzia jej realizacji 266
7.2.1. Alternatywne strategie 266
7.2.2. Instrumenty realizacji polityki transportowej 269
7.3. Zarządzanie ruchem 276
7.3.1. Cele, środki i metody zarządzania ruchem 276
7.3.2. Organizacja ruchu na drogach zamiejskich 278
7.3.3. Organizacja ruchu w obszarach zurbanizowanych 278
7.4. Ruch jednokierunkowy 282
7.4.1. Zalety i wady ruchu jednokierunkowego 282
7.4.2. Zasady projektowania ruchu jednokierunkowego 283
7.5. Ograniczenia prędkości 285
7.5.1. Ogólne ograniczenia prędkości 285
7.5.2. Lokalne ograniczenia prędkości 286
7.6. Organizacja ruchu samochodów ciężarowych i transportu ładunków 287
7.6.1. Charakterystyka i rola ruchu samochodów ciężarowych 287
7.6.2. Organizacja ruchu samochodów ciężarowych 288
7.6.3. Kierunki postępu 290
7.7. Systemy pobierania opłat 290
7.8. Projekt organizacji ruchu 294
8. Oznakowanie dróg i ulic 296
8.1. Rodzaje oznakowania i wymagania stawiane znakom drogowym 296
8.1.1. Cele i funkcje oznakowania 296
8.1.2. Wymagania stawiane oznakowaniu 297
8.1.3. Hierarchia oznakowania 298
8.2. Pionowe znaki drogowe 298
8.2.1. Wymagania 298
8.2.2. Kategorie znaków pionowych 302
8.2.3. Widoczność znaków pionowych w nocy 303
8.2.4. Zasady stosowania znaków pionowych 304
8.3. Poziome znaki drogowe 304
8.3.1. Funkcje i wymagania 304
8.3.2. Kategorie znaków poziomych 305
8.3.3. Zasady projektowania 308
8.3.4. Materiały do znakowania poziomego 311
9. Sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniu 312
9.1. Cele i kryteria stosowania sygnalizacji 312
9.2. Rodzaje sygnalizacji 315
9.3. Sygnały, sygnalizatory i ich lokalizacja 316
9.3.1. Sygnały i sygnalizatory 316
9.3.2. Lokalizacja sygnalizatorów 319
9.4. Projektowanie sygnalizacji 320
9.4.1. Elementy programu sygnalizacji i jego sporządzanie 320
9.4.2. Kryteria konstrukcji programu 323
9.4.3 Sygnalizacja dwu- i wielofazowa. Struktura programu sygnalizacji 324
9.4.4. Sygnalizacja acykliczna 327
9.4.5. Czasy międzyzielone 329
9.4.6. Długość cyklu i sygnałów 332
9.4.7. Sygnalizacja akomodacyjna 334
9.5. Miary efektywności ruchu na skrzyżowaniu z sygnalizacją 339
9.5.1. Miary efektywności 339
9.5.2. Straty czasu 340
10. Systemy sterowania ruchem na drogach miejskich i autostradach 344
10.1. Koordynacja sygnalizacji na ciągu ulicznym 344
10.1.1. Cele koordynacji sygnalizacji 344
10.1.2. Maksymalizacja szerokości wiązki sygnału zielonego 346
10.1.3. Minimalizacja strat czasu - analityczne metody liniowo-sieciowe 348
10.2. Koordynacja sygnalizacji w sieci - metoda TRANSYT 349
10.2.1. Założenia metody 349
10.2.2. Model ruchu 350
10.2.3. Obliczanie funkcji celu i optymalizacja 351
10.3. Systemy sterowania ruchem ulicznym 354
10.3.1. Scentralizowane i zdecentralizowane systemy sterowania ruchem 354
10.3.2. System SCOOT 357
10.3.3. System UTOPIA 359
10.4. Systemy i środki zarządzania ruchem 361
10.4.1. Cele i środki zarządzania ruchem 361
10.4.2 Środki informowania użytkowników 363
10.4.3. Opłaty drogowe 363
10.4.4. Zaawansowane rozwiązania techniczne i organizacyjne ITS 364
10.5. Sterowanie na autostradach 366
10.5.1. Ogólna charakterystyka systemów 366
10.5.2. Sterowanie przy powtarzających się zakłóceniach ruchu 369
10.5.3. Losowe zakłócenia i nadzór nad ruchem 372
11. Priorytety w ruchu dla środków transportu zbiorowego 374
11.1. Powody uprzywilejowania komunikacji zbiorowej 374
11.2. Efekty wprowadzania uprzywilejowania 376
11.3. Metody i środki uprzywilejowania 377
11.4. Wydzielone pasy ruchu 380
11.5. Pasy ruchu "pod prąd" 382
11.6. Ulice i drogi autobusowe oraz tramwajowe 383
11.7. Uprzywilejowanie autobusów na drogach szybkiego ruchu 385
11.8. Uprzywilejowanie przy sygnalizacji 385
11.8.1. Sygnalizacja na odosobnionych skrzyżowaniach 386
11.8.2. Sygnalizacja skoordynowana 388
11.9. Inne środki uprzywilejowania 389
12. Parkowanie 392
12.1. Charakterystyka parkowania 392
12.1.1. Wstęp 392
12.1.2. Cele i czas parkowania 392
12.1.3. Akumulacja parkowania 393
12.1.4. Wykorzystanie parkingów 394
12.2. Potrzeby parkingowe 395
12.3. Rodzaje parkingów 397
12.3.1. Parkowanie przykrawężnikowe 397
12.3.2. Parkingi wydzielone 398
12.4. Organizacja parkowania 400
12.4.1. Cele organizacji parkowania 400
12.4.2. Środki i metody organizacji parkowania 401
12.4.3. Opłaty zaparkowanie 401
12.4.4. Specjalne grupy użytkowników 406
12.4.5. Obiekty o dużej frekwencji 406
12.5. Kontrola prawidłowości parkowania 407
13. Ruch pieszy 408
13.1. Charakterystyki ruchu pieszego 408
13.2. Przepustowość chodników 410
13.3. Prędkość potoku ruchu pieszego na chodnikach i schodach 413
13.4. Przepustowość chodników i schodów 414
13.5. Warunki ruchu pieszego 415
13.5.1. Warunki ruchu pieszego po chodnikach 415
13.5.2. Warunki ruchu pieszego na przejściach z sygnalizacją 417
13.6. Urządzenia dla pieszych 418
13.6.1. Chodniki dla pieszych 418
13.6.2. Przejścia dla pieszych 420
13.6.3. Sygnalizacja wzbudzana dla pieszych 422
13.7. Uwarunkowania bezpieczeństwa ruchu na przejściach 423
14. Ruch rowerowy 426
14.1. Charakterystyka ruchu rowerowego 426
14.2. Bezpieczeństwo ruchu rowerowego 428
14.3. Projektowanie urządzeń dla ruchu rowerowego 429
14.3.1. Ogólne zasady projektowania 429
14.3.2. Rozwiązania geometryczne i przepustowość dróg rowerowych 430
15. Bezpieczeństwo ruchu drogowego - stan i analizy 434
15.1. Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce i w innych krajach 434
15.2. Rejestracja i statystyka wypadków 436
15.2.1. Rodzaje zdarzeń 436
15.2.2. Karta zdarzenia drogowego 437
15.2.3. Bazy danych 442
15.3. Analizy danych o wypadkach 443
15.4. Analizy i oceny stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego 447
15.4.1. Rodzaje analiz bezpieczeństwa ruchu drogowego 447
15.4.2. Wskaźniki stosowane w poszczególnych rodzajach analiz 449
15.4.3. Okoliczności i przyczyny wypadków 450
15.4.4. Identyfikacja miejsc niebezpiecznych 452
15.5. Szczegółowe analizy bezpieczeństwa ruchu drogowego 455
15.5.1. Ana1izy problemowe 455
15.5.2. Analizy szczegółowe miejsc niebezpiecznych 456
15.6. Wpływ niektórych czynników na bezpieczeństwo ruchu 460
15.6.1. Kompleks czynników wpływających na bezpieczeństwo ruchu 460
15.6.2. Wpływ prędkości i sposoby jej redukcji 462
15.6.3. Wpływ natężenia i struktury ruchu 465
15.6.4. Wpływ niektórych czynników geometrycznych 465
16. Metody działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego 469
16.1. Cele i kategorie działań 469
16.2. Projektowanie dróg 470
16.3. Organizacja ruchu 473
16.4. Konstrukcja i eksploatacja pojazdów; dodatkowe urządzenia zabezpieczające 474
16.5. Prewencja i karanie 475
16.6. Wychowanie komunikacyjne 477
16.7. Efektywność działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego 479
Literatura 483
Indeks 488