Usługi są tym sektorem gospodarki, który od wielu dziesięcioleci pełni kluczową rolę we współczesnych procesach rozwoju ekonomicznego. W krajach postkomunistycznych szybki rozwój działalności usługowej nastąpił dopiero w ostatnich dwóch dziesięcioleciach w wyniku zachodzących przemian systemowych, umożliwiających nadrobienie wieloletnich zapóźnień w stosunku do gospodarek krajów wysoko rozwiniętych. O ile rozwój funkcji usługowej w dużych ośrodkach miejskich był z wielu powodów ułatwiony, a przekształcenia ich struktur funkcjonalnych przebiegały często bardzo dynamicznie, to już w wielu małych miastach rozwój sektora usług nie zawsze postępował bez przeszkód. W małych jednostkach osadniczych - poza ich położeniem w sieci osadniczej i zróżnicowanej ekonomicznie przestrzeni kraju - istotną rolę odgrywały m. in. takie uwarunkowania, jak: silne rozdrobnienie rolnictwa i duży odsetek ludności wiejskiej o niewysokich dochodach na otaczających terenach, stosunkowo niski względny poziom wykształcenia i kwalifikacji mieszkańców, a także często niewydolny samorząd lokalny, nie potrafiący wypracować i wcielić w życie racjonalnych założeń polityki ekonomicznej na szczeblu gminy. Pomimo istniejących ograniczeń, funkcja usługowa małych miast uległa znacznym przeobrażeniom po 1990 r., głównie w ośrodkach położonych na zapleczu wielkich miast. Toteż autorzy poszczególnych rozdziałów niniejszej publikacji podejmują się analizy wybranych funkcji usługowych małych miast (zwłaszcza śląskich i łódzkich) w zakresie działalności transportowej, handlowej i obsługi ruchu turystycznego.