DOMAŃSKI HUMANIZM POCZĄTKI HUMANIZMU PAN IFiS 1982

19-01-2012, 14:52
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 50 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 2036022826

Miejscowość Kraków

Koniec: 13-01-2012 20:23:47

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: twarda z obwolutą
Rok wydania (xxxx): 1982
Język: polski

Dzieje filozofii średniowiecznej w Polsce
pod redakcją ZDZISŁAWA KUKSEWICZA
tom IX
Polska Akademia Nauk - Instytut Filozofii i Socjologii
Dzieje filozofii średniowiecznej w Polsce tom IX
JULIUSZ DOMAŃSKI
POCZĄTKI HUMANIZMU
Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk
1982
Praca wykonana w Zespole Historii
Polskiej Filozofii Średniowiecznej Instytutu Filozofii i Socjologii PAN
Redaktor Wydawnictwa Anna Bialowąsowa
Redaktor techniczny Anna Kowalska

Przedmowa

Sposób potraktowania tematu tej ksiątki wymaga kilku wyjaśnień. Trzeba przede wszystkim wytłumaczyć, dlaczego jest w niej tak mato filozoficznej doksografii, a tak wiele rozważań o sprawach, które tworzą raczej tło i atmosferę doktrynalnej twórczości polskich mistrzów XV w. nit treść ich nauki.
Wynika to przede wszystkim z natury związku renesansowego humanizmu Z filozofią. Humanizm jest czymś od filozofii zasadniczo różnym i zarazem jest z nią złączony więzami rozlicznymi i mocnymi. Stąd jedni historycy filozofii prawie go wyłączają z pola swych zainteresowań, inni, przeciwnie -uważają go za etap w jej dziejach ogromnie doniosły. Te dwie opinie przestaną się nawzajem wykluczać, jeśli spróbuje się mówić nie tyle o filozofii scho-lastycznej i filozofii humanistycznej, ile po prostu o scholastyce i humanizmie jako postawach intelektualnych związanych nie tylko z filozofią, ale tez Z innymi dziedzinami tycia umysłowego i z tego właśnie powodu różnicujących poglądy na zakres, naturę i cele filozofii w sposób istotny i me będący bez znaczenia takte dla owych „materialnych" zawartości filozoficznych doktryn i poglądów. Taka modyfikacja, czyniąca pierwszoplanowym przedmiotem ponitszych roztrząsań zjawiska raczej wtórne w stosunku do właściwej doksografii filozoficznej, dla dziejów myśli polskiej XV w. ma, jak się zdaje, uzasadnienie szczególnie mocne. Próbują to uświadomić zarówno poszczególne partie poniższej charakterystyki, jak tet specjalnie eksponujące doniosłość owych problemów parąfilozoficznych zakończenie.
Opracowanie rótniące się tak zmodyfikowanym ujęciem tematu starało się zbliżyć do innych tomów tego zbiorowego dzieła przynajmniej pod względem kompozycji. Stąd poprzedzenie zarówno całości, jak kolejno poszczególnych rozdziałów wprowadzeniami dotyczącymi tła powszechnego charakteryzowanych tu ze względu na ich polską swoistość nurtów i postaw intelektualnych; stąd tet osobny rozdział traktujący o rękopiśmiennych i inkunabułowych śladach pozascholastycznej erudycji krakowskich mistrzów uniwersyteckich. Jeśli podobieństwo ogranicza się tylko do tych ram ogólnych kompozycji, a i w nich nie jest całkowite, przyczyna lety w opisanej swoistości tematu. Dla niej -a zarazem ze względu na istnienie w katdym z opracowań cząstkowych dutej ilości tego typu danych dla objętego nim działu filozofii - zrezygnowano tu
nawet z próby proporcjonalnego do pozascholastycznej scharakteryzowania scho-lastycznej erudycji mistrzów w pierwszym, materiałowym rozdziale. Dla tych samych powodów zrezygnowano z przedstawienia humanistycznych inspiracji w zakresie ówczesnej rewolucji w naukach przyrodniczych.
.Me tylko jednak takim ograniczeniem charakteryzuje się tom mniejszy. Jest on z załoienia fragmentaryczny również w zakresie poruszonej topiki humanistycznej. Jej fragmentaryczność wynikła z dwu niezależnych od siebie przyczyn: obiektywnej i subiektywnej. Pierwsza sprowadza się do tego. te w ogromnej ilości wypadków wiek XV przynosi - jeśli idzie o twórczość własną autorów polskich - dopiero skromne i ledwie dające się wyodrębnić zaczątki humanizmu. Druga przyczyna mieści się w rodzaju i zakresie wcześniejszych studiów autora nad humanizmem zarówno w skali powszechnej, jak i polskie]. Dla tej ostatniej zwłaszcza przyczyny nie jest poniższe opracowanie żadną „summą" o polskim humanizmie XV w. i autor ma pełną świadomość, że kto inny wykorzystałby zapewne do tego samego celu inny materiał źródłowy i poddałby go interpretacji według innego kwestionariusza. Świadomości takiej towarzyszy wszelako przekonanie. Ze w każdym razie reprezentatywne i niezbędne dla przedstawienia początków humanizmu w Polsce ważnych z punktu widzenia dziejów filozofii było to wszystko, co zostało Zrobione tutaj.
Wbrew praktyce zastosowanej w większości tomów dotychczasowych nie powtarza się w niniejszym, w cytatach źródłowych, pisowni rękopisów i wydań, Z których autor korzystał, lecz dla uczytelnienia tych cytatów stosuje się wszędzie pisownię klasyczną w jej wersji rozpowszechnionej przez słowniki i podręczniki łaciny.
Rozdział trzeci części drugiej („^ycie kontemplacyjne i życie aktywne") drukowany był w niemal identycznej jak tutaj wersji w ..Odrodzeniu i Reformacji w Polsce", 25 (1980). Rozdział czwarty tejże części („Schola-styczne i humanistyczne tendencje w teoriach metafilozoficznych ...") jesl dość gruntowną przeróbką jednego z rozdziałów (piątego) wstępu do średniowiecznego tomu antologii „700 lat myśli polskiej".
Pozostaje mi miły obowiązek podziękowania Kolegom z Zakładu Historii Filozofii Średniowiecznej (tworzącym zespół autorski całości, której ten tom jest częścią) tudzież Recenzentom, doc. drowi hab. Janowi Czerkawskiemu i prof
drowi hab. Lechowi Szczuckiemu, za cenne uwagi krytyczne, które skorygowały i wzbogaciły poniższe wywody, ^e niektórych z tych uwag nie uwzględniłem, rzadziej nie zgadzając się z nimi, częściej nie widząc możliwości skorzystania z nich w skromnych granicach moich założeń tematycznych i zasobów erudycyjnych, tego, mam nadzieję, nie zechcą mi mieć za złe. Choć nie zaowocowały one w książce, mam poczucie, iż do większości z owych uwag mógłbym odnieść słynną sentencję Epikura o tych, co pokonani w dyskusji, zyskali więcej, bo sie czegoś nauczyli.

SKOROWIDZ IMIENNY
(spacją wyróżniono nazwiska autorów opracowań, wydawców, tłumaczy, cyframi pólgrubymi strony ważne)

Abelard zob. Piotr Abelard
Achmed ibn Sirin (Achmed ben Sirin)
245 Adam z Bochynia (Adam Łowiczanin)
123-125, 187, 201-204, 211-212,
249 Aesticampianus Ioannes zob. Jan Sommer-
feld Afinius Henryk (Hendrik van den Eynde)
29
Aegidius Romanus zob. Idzi Rzymianin Alan z Lilie (Alanus ab Insulis) 74 Albert, bp krakowski 56 Albert Wielki 30, 32, 123 Alcybiades (Alkibiades) 24, 216 Aldus Mantius zob. Mantius Aldus Aleksander Wielki 90, 112 pseudo-Aleksan-
der Wielki 87, 92 Aleksander z Olszan 123 Algazel (al-Gazzali) 227 Alkuin 221
Allen H. M. 45, 155 Allen P. S. 45, 155 Alonso de Cartagena 46 Ambroży, św., bp Mediolanu 58, 157 Amerbach Jan 73 Andreas Brentius Patavinus 44 Andrzej Gałka z Dobczyna 228 Andrzej Grzymała z Poznania 65, 71 Andrzej Łaskarz 54-56, 57, 61 Antonio de" Ferrariis zw. ii Galateo 45,
206
Antystenes 212 Argyropulos Ioannes 53, 75-76
Arnulf z Mirzyńca 73, 76
Arrian (Flavius Arrianus z Nikomedii) 219
Arystoteles 12 - 17, 19-20, 24, 26-28, 30, 34-36, 45-46, 49, 86-87, 92, 112, 124, 125, 127, 135-137, 152, 154-156, 160-161, 162-163, 174, 178, 182, 184, 187-191, 195, 198,205, 207-208, 214, 219, 224-225, 227-228, 231, 234, 240, 242
Attyk (Titus Pomponius Atticus) 145
August (Caius Iulius Caesar Octavianus) 90, 156
Augustyn (Aurelius Augustinus), św. 29, 46, 49, 57-59, 64, 65, 99-100, 116, 157, 166, 197, 200
Aurispa Giovanni 90
Awerroes (Ibn Ruszd) 17
Bacon Roger zob. Roger Bacon
Badius Jodok 76
Baldi Giovanni 45, 206
Banaszkiewicz J. 158
Baratella Antonio 87
Barbaro Ermolao 26, 76
Barbaro Francesco 87, 186
Baron H. 44-45, 238
Bartłomiej de Bruschis 64
Barycz H. 60, 83, 211
Barzizza Gasparino 87, 92, 95, 107
Baszkiewicz J. 42
Battista de Tortis 77
Bazyli Wielki, św. 71, 74, 76
Bar Johannes zob. Jan Ursyn
Bąkowska E. 178
Beber Jan z Oświęcimia zob. Jan Beber
z Oświęcimia Belch S. 180 Benedykt Hesse 53 Benvenuto da Imola 64 Benzi da Siena Ugo 44 Bernard Mikosz z Nysy 64, 73 Bernard z Clairvaux, św. 14, 38, 58, 99 Bernard de Messaltis 87 Bernardo da Firenze 45, 206 Bernardyn (Bernard) de Vitalibus 77 Beroaldo Filippo (ii Vecchio) 24, 45, 76 Bertalot L. 102 Bessarion Ioannes 33, 74, 76-77 Bevilacqua Simone 64, 76 Bianchelli Domenico 45, 206 Biel Stanisław 88 Bielawski J. 178 Bielski Marcin 223 Bieńkowski T. 133 Bietenholz P. G. 155 Billanovich G. 82 Birkenmajer A. 46, 135 Bitterfeld Henryk zob. Henryk Bitterfeld Bobrzyński M. 129 Boccaccio Giovanni 64-65, 68-69, 70, 82, 87, 107, 120, 134, 215-216, 238 Boehm L. 155 Bohonos M. 83, 133 Bojarski S. J. 82, 101-102, 126-128,
209-210, 240
Bolesta Piotr zob. Piotr Bolesta Bonellis de Manfred zob. Manfred de Bo-
nellis
Bononius Hieronim 73, 77, 79 Bovillus Karol (Charles de Bouelles) 22, 44 Bracciolini Poggio 28, 45, 54, 64, 70-73, 83, 87, 92, 95, 97, 103, 116, 186, 206
Brewer J. S. 47 Britannicus Jakub 73, 77 Brożek M. 131, 133 Bruni G. 178
Bruni Leonardo (Leonardo Bruni Aretino) 19 - 20,24,27 - 29,43 - 46, 55, 70 - 72, 75, 83, 87, 92, 95, 107, 123, 125, 127, 160, 177, 206, 216, 218, 238
Briistigerowa J. 61
Budkowa Z. zob. Kozłowska-Budko-
wa Z.
Budzyk K. 60, 84 Buonaccorsi Filippo zob. Kallimach Buonaccorso da Monte Magno 71, W Burchardt J. 60 Buridan Jean zob. Jan Buridan Burlaeus Gualterus zob. Walter Burleigh Burley Walter zob. Walter Burleigh
Campana A. 42
Cassirer E. 44
Cathala M.-R. 207
Cegna R. 211
Celtis (Celtes) Konrad 244
Cerdonis Mateusz 72. 75
Cezar (Gaius Iulius Caesar) 112, 156, 165
Chatelain E. 208
Chenu M.-D. 16-42, 43, 45
Chmielowska B. 104, 179, 182, 240
Chrystus 13, 24, 27, 36, 37, 47-49, 134
155, 180, 217
Chrzanowski I. 61, 130-131, 156-157 Ciszewski M. 44, 84 Clericus I. (J. Le Clerc) 46, 127, 155.
239
Col Gontier zob. Gontier Col Coluccio Salutati Lino 21-22, 107, 127,
183-185, 193, 204, 207, 236 Contieri N. 62, 81 Cortesi Paolo 127 Cosenza E. M. 127 Curtius E. R. 127 Coxe Leonard 244
Cyceron (Marcus Tullius Cicero) 18 — 21, 24, 26-27, 44-46, 56, 59-60, 67, 71, 73, 77, 111, 127, 136, 141, 145, 147, 156-157, 176, 178, 197, 199, 210, 216, 219, 228, 245 Cyprian (Caecilius Thascius Cyprianus),
św. 74, 156
Cyryl Aleksandryjski 74, 77 Cytowska M. 45, 133, 158, 210 Czartoryski P. 182 Czepiel Mikołaj 52, 77, 78 Czerkawski J. 6, 43, 47 Czezmicei J&nos zob. Janos Pannonius
Dante Alighieri 186, 207
Dati Leonardo 21
Dąbrowski E. 101
Dąbrowski J. 134
Dąbrówka Jan zob. Jan z Dąbrówki
Dąbrówka Stanisław zob. Stanisław z
Dąbrówki Delcourt M. 44 Demokryt 145, 157 Demostenes 44, 71 Denifle H. 208 Derwa M. 44 Dindimus 87 Diogenes Cynik 213 Diogenes Laertios 23, 39, 44, 210, 214,
216, 221, 223, 231, 238 Dionizjos 219
Dionizjusz Katon 140-141, 155, 156 Długosz Jan 69, 91, 114, 115-116, 117-119, 120-121, 131-132, 142, 146-149, 150, 153, 157-158, 232-233, 247
Dobrogost Wydrzyoko 110, 128 Dobrzycki J. 135
DomańskiJ. 42-47, 50, 82, 104, 128, 131, 135, 178-179, 206-212, 238-242
Dresden S. 45, 49, 155-156 Drewnowski J. 102, 134-135 Drzewicki Maciej 149-153, 154, 158, 244,
247
Du Cange C. 155 Duns Szkot zob. Jan Duns Szkot
Eck Walentyn 244
Edward IV ("Czarny Książę") 215
Ehrlich L. 104, 179-180
Elgot Jan zob. Jan Elgot
Emden A. B. 104
Epiktet 18, 213, 219
Epikur 7, 65, 145, 213, 231, 242
Erazm z Rotterdamu 20, 29, 37, 42, 46,
127, 140, 155, 192, 217, 238, 239 Estreicher S. 182 Euzebiusz z Cezarei 73, 77
Faelli Benedykt 78
Falkenberg Jan zob. Jan Falkenberg
Falkener Michał zob. Michał Falkener
z Wrocławia Ficino Marsilio 18, 20, 24, 45, 53, 77,
123, 201-202, 238, 245 Filelfo Francesco 24,44 - 45, 70, 72 - 73, 77 Filip z Bergamo 141, 156 Finkel L. 241
Florus (Lucius Annaeus Florus) 64 Franciszek z Brzegu 222 Fryderyk II Barbarossa 141, 156 Fust Ioannes 73
Gaguin Robert 155
Galen (Claudius Galenus) 29
Gandulfo Marco 70
Gansiniec R. 132-133, 135
Garin E. 43-46, 65, 82, 103, 126, 128, 156, 177, 181, 206-207, 209, 211, 238, 239
Garrod H. W. 45
Gaszowiec Piotr zob. Piotr Gaszowiec
Gelasinus Mikołaj 237
Gelliusz (Aulus Gellius) 210
Gerard (adresat listu Petrarki) 67
Gerson Jan zob. Jan Gerson
Gert (Gerard) Groote zob. Groote Gert
Gębarowicz M. 206
Gilbert de la Porree (Gilbertus Porretanus)
33
Gilbert de Tournai 98-99 Gilson E. 47, 207-209, 238 Giovanni d!Arezzo 45, 206 Giżycki Paweł 110, 229 Glorieux P. 42 Gogacz M. 47 Gontier Col 64 Góra P. 134 Górski Stanisław 129 Góssmann E. 46-47 Gregory T. 47 Grendler F. 42 Groote Gert (Gerard, Gerardus Magnus)
35-37, 39, 49
Grosseteste Robert zob. Robert Grosseteste Gryczowa A. zob. Kawecka-Gryczo-
wa A.
Gryphius Antonius 44 Grzegorz Wielki, św. 49, 58, 157
Grzegorz z Sanoka 64, 69-70, 118, 205,
228, 230-232 Grzybowski K. 177, 180 Grzymala Andrzej z Poznania zob. Andrzej
Grzymala z Poznania Guarino z Werony (Guarino Guarini Ve-
ronese) 24, 45, 54, 70, 72, 77, 87,
92-93, 95, 107, 127, 199, 202, 218
Hadot P. 47
Halkin L. E. 49
Haller Jan 72, 83, 123, 134
Hannibal 90, 156
Hardt H. 61
Heinrich W. 43
Helvidius (adresat traktatu św. Hieronima)"
133
Henryk Arystyp 23, 214 Henryk Bitterfeld 183 Herakles 21, 66 Herding O. 206-207 Hernas Cz. 127 Heydecke Jan (Myrica) 244 Heymeryk de Campo 32-33, 47 Hieronim (Eusebius Hieronymus), św. 46,
68, 95, 116, 156 Hieronim z Pragi 95 Hipokrates 29
Horacy (Ojuintus Horatius Flaccus) 19, 25 Hugon Primas z Orleanu 88 Hugon ze Św. Wiktora 14, 42, 227 Hus Jan zob. Jan Hus Husner Georgius 79
Idzi Rzymianin (Aegidius Romanus, Egi-
dio Colonna) 30, 161, 178 Illicino Bernardo 45, 206 Innocenty III, pap. 210 Innocenty VII, pap. 55 Ioannes Baptista Pius z Bolonii zob. Pius Ioannes Baptista z Bolonii Ioannes Duns Scotus zob. Jan Duns Szkot Isokrates 136 Izydor z Sewilli (Isidorus Hispalensis)
233-234, 242
Jadwiga (królowa Polski) 183 Jagiełło zob. Władysław II Jagiełło Jakub, doktor praw 87
Jakub z Gostynina 78-79, 121 - 122, 134,
233-236, 242-243, 250 Jakub z Paradyża 92, 183, 206, 211 Jan XXIII, antypap. 55 Jan Beber z Oświęcimia 72 Jan Buridan (Burydan) 17, 186, 225-
226, 240
Jan Chryzostom, św. 73, 227 Jan Duns Szkot 17, 122, 214, 224 Jan Elgot 53, 70, 91-92, 95, 97, 102-
103, 116-117, 119, 142, 221-222 Jan Falkenberg 207-208 Jan Gerson 38, 50, 217, 239 Jan Hus 221, 239 Jan Kapistran (Ioannes a Capestrano,
Ioannes Capestranus) 95, 103 Jan Olbracht 172-173 Jan Ostroróg zob. Ostroróg Jan Jan Puszka 95, 102 Jan Sacranus z Oświęcimia 73 Jan Sommerfeld (Ioannes Aesticampia-
nus), starszy 64, 71-74, 76-79, 244 Jan Stanko 76
Jan Ursyn (Bar) 119, 133, 244 Jan Voldner z Tarnowa 222 Jan z Dąbrówki 64-65, 69, 74, 82-83,
98-100, 104, 138-142, 144-149,
153-155, 157, 232-233, 246-247 Jan ze Stobnicy (Stobniczka) 43, 72 - 73,
77-78, 83, 122-125 Jan z Głogowa 122, 134, 233-234, 235-
236, 242-243
Jan z Inowrocławia 70, 72 - 73 Jan z Kamieńca 71 Jan z Latoszyna 70-1, 72-74, 76 Jan z Ludziska 69, 8-89, 100-101,
106-110,113,117 119,126-128,187,
194-201, 202-206, 209-211, 228-
230, 232, 240-241, 245, 248-249 Jan z Salisbury (Ioannes Saresberiensis)
25, 33, 45, 64, 73, 139-140, 155,
232, 246 Jan z Trzciany (Ioannes Arundinesis) 237,
245
Janos Pannonius (Czezmicei Janos) 54 Jeremiasz, prorok 178 Jerzy z Trapezuntu 70, 73-74, 76-77,
127
John of Wales (Ioannes Walensis, Ioannes Guallensis) 39, 99, 104, 214-215, 223
Kadłubek zob. Wincenty Kadłubek
Kalita J. 46
Kallimach Filip (Filippo Buonaccorsi) 81,
113, 115, 117-119, 120, 133, 150-
153, 158, 172-173, 174, 176, 181, 187,
201, 205, 228, 230-232, 233, 244-
245, 248
Kałuża Z. 47, 181 Kamienik R. 211 Karol Wielki 9 Kasjodor (Flavius Magnus Aurelius Cassio-
dorus) 139, 141, 155, 199, 246 Katon (Marcus Porcius Cato maior a. Cen-
sorius) 82
Katon Dionizjusz zob. Dionizjusz Katon Kawecka-Gryczowa A. 60, 83, 84, 133 Kazimierz IV Jagiellończyk 73, 88, 110,
130, 146, 150, 171, 173, 210, 229 Keller J. 42 Kempfi A. 133 Kessler E. 103 Kinga, św. 120 Klibansky R. 44 Koelhoff Ioannes 79 Kohls E. W. 45, 155, 178 Komornicka A. 133 Konstantyn Afrykanin (Constantinus Afer)
195
Konstantyn Wielki 28, 162 Kopernik Mikołaj 29, 125-126, 135 Korolec J. B. 43, 47, 208-209, 240 Korwin Wawrzyniec (Laurentius Corvi-
nus, Raabe) 244 Kot S. 61, 130-131, 157, 181 Kot Wincenty 110, 156, 229 Kowalczyk M. 82, 84, 87, 101-102,
132-133, 239-240 Kowalewski T. 133, 158 Kowalski J. 135 Koyer Michał zob. Michał Koyer Kozicka J. 61
Kozłowska-Budkowa Z. 104, 240 Kozłowski Mikołaj zob. Mikołaj z Kozłowa Kóler Marcin zob. Marcin Kóler Kralowa H. 181
Kristeller P. O. 42-43, 45, 47, 60,
86, 101, 126
Krokiewicz A. 43, 178 Ksenofont 21, 24, 64, 73, 83 Kuksewicz Z. 209, 239 KumanieckiK. 101, 131, 133, 182, 209 Kunne Albert 74
Laktancjusz (Caecilius Firmianus Lactan-
tius) 21, 46, 156 Landfester R. 155, 158 Landino Cristoforo 21 Łapo di Castiglionchio 44 Lasocki Mikołaj 54, 56, 92-93, 133 Leclercą J. 50, 211 Le Goff J. 178 Legowicz J. 43 Lentulus (pseudo-) 90 Leon Toskańczyk (Leo Tuscus, Leone di
Pisa) 133
Leonardo Bruni zob. Bruni Leonardo Lepszy K. 60, 126, 128, 180 Lewandowski L. 158 Lewicka-Kamińska A. 52, 60, 84, 85 Lewicki A. 62, 102, 131 Liban Jerzy z Legnicy 244 Lichońska I. 133, 241 Liwiusz (Titus Livius Patavinus) 64, 120,
127 Lucyliusz (Lucilius iunior, adresat listów
Seneki) 145
Ludovicus de Pirano 95, 107, 127 Ludovicus Patavinus 127 Lullus zob. Rajmund Lullus Luna Nicola 24, 45 Lutek z Brzezia 16
Łaskarz Andrzej zob. Andrzej Łaskarz Łempicki S. 83
Łukasz z Wielkiego Koźmina 222, 235, 250
Machiavelli Niccoló 22, 159-160, 172,
177
Madyda W. 132 Maffei Rafaele 24, 45 Mahomet II 74, 78, 117, 180 Malatesta Battista 72

Manetti Giannozzo 24, 44-45, 218-219,
236
Manfred de Benellis 64, 79 Manutius Aldus 72, 76-78 Marce I R. 45, 239 Marcelin (osoba z dialogu Bruniego)
44
Marcin V, pap. 32, 54-55, 57, 96 Marcin Kóler 73 Marcin Łysy 73 Mardocheus (pseudo-) 87 Markowski M. 43, 62, 83, 126, 208,
240
Marsyliusz z Padwy 161, 186 Mateusz z Krakowa 92 Mauroceno Marco 150 Mecenas (Caius Cilnius Maecenas) 90 Mecherzyński K. 157-158 Medici Cosma 44-45, 217 Mehus L. 44, 46, 238 Merbot Mikołaj zob. Mikołaj Merbot
z Nysy
Mesnard P. 178 Michał Falkener z Wrocławia 47, 64-65,
71, 74, 78-79 Michał Koyer 63
Michał Sternberg z Oleśnicy 74, 76-77 Michałowska T. 211 Mikołaj V, pap. 219 Mikołaj Czepiel zob. Czepiel Mikołaj Mikołaj z Kozłowa (Mikołaj Kozłowski)
53, 57-60, 62-63, 65, 100 Mikołaj Lasocki zob. Lasocki Mikołaj Mikołaj Merbot z Nysy 73 Mikołaj Spicimira 222 Mikołaj z Kuzy 33 Mikosz Bernard z Nysy zob. Bernard Mi-
kosz z Nysy Miodoński A. 241 Mohlo A. 42 Mommsen Th. E. 44, 82 Montuori M. 45, 239 Moreschini C. 45 Moreto Antonio 71 Morus (Moore) Tomasz 20 Mulderius W. 49 Mullner K. 44 Mycillus I. 238
Nadolski B. 101, 210 Nowicki A. 46, 82, 242 Nowopolczyk Wojciech zob. Wojciech No-wopolczyk
Ockham Wilhelm zob. Wilhelm Ockham 1 Ognibene da Lonigo (Omnibonus Leoni-
cenus) 77 Oleśnicki Zbigniew (starszy) 71, 74, 81,
91-93,110,113-115,118, 131, 142-
146, 147, 153, 156, 179, 232, 245,
247 Ostrorógjan 111-113, 129-130, 170-
172, 173-174, 176-177, 181, 201,
205, 228, 248 Otwinowska B. 127, 211 Owidiusz (Publius Ovidius Naso) 76
pseudo-Owidiusz 87
Pachel Leonard 74, 77
Pagallo G. 206
Palacz R. 47, 83, 85, 155, 179, 208,
240, 242 Paleologowie 118 Palmieri Matteo 21 Pannartz Arnold 76 Pannonius Janos zob. Janos Pannonius Paolo Pisano zob. Pisano Paolo Paris Cypriensis 107 Paris Romanus 127 Parthenius Bartłomiej 79 Paulus de Robobellis 107 Paweł II, pap. 111-112 Paweł III, pap. 126 Paweł Apostoł, św. 57, 132 Paweł Giżycki zob. Giżycki Paweł PawełWłodkowic53-54, 112, 137, 163-
164, 168-170, 171, 177, 179, 181,
205, 227, 240, 247-248 Paweł z Olszan 123-124 Paweł z Worczyna 134, 186, 187-194,
196, 199, 202-204, 206, 208, 224-
226, 235, 249
Pawiński A. 129-130, 181 Perotti Niccoló 77, 219 Petrarka (Francesco Petrarca) 19-21, 23,
26, 35, 55-57, 59, 62, 63-64, 65-68,
69, 82, 87, 92, 95, 99-100, 107, 127,
138, 142, 148, 183, 192-193, 215, 219, 238, 246 Petreius Ioannes 126 Phileticus Marcin 77 Piccolomini Enea Silvio (Pius II, pap.) 54,74-75,78,81,84,91-93,95, 102, 114-116, 119-120, 131, 133, 142-146, 147, 153-154, 156-158, 232 Pico delia Mirandola Gianfrancesco 78 Pico delia Mirandola Giovanni 18, 21 -23, 25, 46, 53, 78, 123, 201, 203, 235, 238, 245
Pieradzka K. 60, 128, 180 Piętro di Muglio 127 Piłat zob. Ppncjusz Piłat Pincius Filip 77 Piotr Abelard 137
Piotr Alfons (Petrus Alfunsi a. Alfonsi) 199 Piotr Bolesta 56
Piotr de Vineis (de Vinea) 141, 156 Piotr Gaszowiec 88-89 Piotr Lombard 16, 46, 137 Piotr Wolfram 56-57, 63 Piotr Wysz 183 Piotr z Bnina (Bniński) 150-151, 154,
158
Piotr z Sienna 191, 224-225, 229 Piotr z Telcz 57, 63 Piotrowicz K. 61 Pisano Paolo 152 Pitagoras 24, 217
Pius II, pap. zob. Piccolomini Enea Silvio Pius Jan Baptysta z Bolonii 76 Platon 20, 24, 35-38, 45, 49, 53, 60, 77, 156, 160, 161-162, 165, 213, 215, 218-219, 235, 243 Plaut (Titus Maccius Plautus) 76 Plethon Gemistos 20 Plezia M. 103, 127, 155-156, 178 Plutarch 18, 24, 45, 127 pseudo-Plutarch
90, 199
Poggio Bracciolini zob. Bracciolini Poggio Pohl. M. J. 49 Polibiusz 77 Poliziano Angelo 24, 45, 72, 76-78, 217,
238
Pomian K. 155, 158 Pomponazzi Piętro 192, 202
Poncjusz Piłat 90
Pomponius Laetus (Giulio Pomponie Leto)
53, 117, 221 Popławska K. 182 Porębski S. A. 206 Porfiriusz 77 Primas z Orleanu zob. Hugon Primas
z Orleanu
Ptolemeusz (Claudius Ptolemaeus) 29, 125 Ptolemeusz Philadelphos 165 Puszka Jan zob. Jan Puszka
Q,uadlbauer F. 127
Raimondi Cosimo 20
Rajmund Lullus .32
Rebeta J. 134, 207-209,, 211, 239-
240
Reedijk C. 45 Reichan J. 102 Rice E. F. 44, 82 Rinuccini Alamanno 21 Robert Grosseteste 30 Rogalanka A. 134 Roger Bacon 33-34, 47 Rosnerowa H. 42 Rossi V. 82 Rubczyński W. 211 Ruegg W. 156 Ryba B. 239 Rybałt J. 208 Rzymowski W. 177
Sabbadini R. 45, 83, 127
Salomon 165
Santini E. 177
Sartius Aleksander 72
Sarton G. 103
Schanz M. 155
Schneyder J. 132
Scinzenzeller Ulderyk 76
Schottenloher O. 49
Schoyffer (Schoeffer) Petrus 73
Schweynheym Konrad 77
Schwann W. 46
Scypion Afrykański 90, 156, 166
Semkowicz-Zarębina Z. 132
Seneka (Lucjus Annaeus Seneca), filozof
16-20, 24, 56-59, 62-63, 68, 145, 156, 215, 219
Seneka (Lucius Annaeus Seneca), retor 127
Seńko W. 42-43, 50, 85, 128, 134, 155, 179-180, 208
Sędziwój z Czechła 114, 116, 132
Sicco Polenton 92
Silber Eucharius 76
Simone da Cassia 34-35, 47
Sinko T. 43, 132
Smith L. 61
Sobociński W. 129
Sokołowski A. 131, 156
Sokrates 24, 28, 36-38, 46, 56, 68, 82, 213, 215-217, 219, 221, 239
Sommcrfeld Jan zob. Jan Sommerfeld
Spicimira Mikołaj zob. Mikołaj Spicimira
Spiek Stefan zob. Stefan Spiek
Squarzafico Hieronim 71
Stanisław Biel zob. Biel Stanisław
Stanisław z Dąbrówki 173-176, 177
Stanisław ze Skarbimierza (ze Skalbmierza) 53, 99-100, 104, 113, 116, 137, 163, 164-168, 170, 171, 174, 176-177, 179, 180, 205, 221, 222, 226-227, 229, 240, 247, 248
Stanisław ze Szczepanowa, św. 120
Stanisław z Ujścia 222
Stanko Jan zob. Jan Stanko
Stefan Spiek 133
Stefan Tempier 208
Sternberg z Oleśnicy Michał zob. Michał Sternberg z Oleśnicy
Stigall J. O. 44, 238
Stilo (nauczyciel Wergiliusza) 42
Strzelecka A. 129
Sutton Tomasz zob. Tomasz Sutton
Swetoniusz (Caius Suetonius Tranquillus) 76
Swieżawski S. 43-44, 46-47, 128-129, 135, 206, 209, 212
Sylwester I, pap. 28
Szandorowska E. 83, 133
Szczucki L. 7, 211
Szelińska W. 81-85
Szujski J. 61-62, 131, 156 1 Szymon z Cassia zob. Simone da Cassia
Śląski J. 211
Świętosław (Swathoslaus), adresat listu 97
Tacjan (Tatianus) 33
Tadeusz z Suessy 92
Tarąuinius (nauczyciel Wergiliusza) 42
Tatarkiewicz W. 177, 179, 208
Tazbir J. 180
Tedeschi J. 42
Telcz Piotr zob. Piotr z Telcz
Tempier Stefan zob. Stefan Tempier
Teodoryk Wielki 139
Teodozjusz Wielki 165
Tertulian (Ojuintus Septimius Florens Ter-
tullianus) 33, 156 Thedaldi Ainolfo 241 Tomasz a Kempis (Thomas Hamerken
a Kempis) 37-39, 49 Tomasz Sutton 30 Tomasz z Akwinu 13, 25, 30, 32, 42,
103, 161, 185, 207 Tomasz Strzempiński (Tomasz ze Strzem-
pina) 53, 70, 91-92, 95, 102, 142 Tomasz z Poznania 124, 135 Tortelli Giovanni 79 Trajan (Marcus Ulpius Traianus) 90 Traversari Ambrogio 23, 44, 216-217,
238
Truchlał A. 239 Tukidydes 79
Turkowska D. 82, 127, 131-132, 134 Tyberiusz (Tiberius Claudius Nero Caesar)
90
Ugo Benzi da Siena zob. Benzi da Siena
Ugo
Ulewicz T. 134-135 Ursyn Jan zob. Jan Ursyn
Valla Lorenzo 20, 25, 27-28, 46, 79,
142, 148, 152
Varro (nauczyciel Wergiliusza) 42 Vergerio Pier Paolo 55, 61, 65, 69-71Ł
79, 98-99, 127, 138, 197, 199-200,
202, 246
Vernia Nicoletto 45, 206 Vidmanova-Schmidtova A. 44, 104,
238, 239
Voldner Jan z Tarnowa zob. Jan Voldner z Tarnowa
Waleriusz Maksymus 64, 139, 239 Walter Burleigh (Burley, Gualterus Bur-laeus) 23, 39, 214-215, 216, 220, 223
Warron (Marcus Terentius Varro) 42, 65 Wawrzyniec de Alopa 77 Wawrzyniec de Bruschis 64 Wergiliusz (Publius Vergilius Maro) 42 Wieland G. 178 Wierzbowski T. 129 Wiesiolowski J. 132 Wilhelm de Salvarvilla 35 Wilhelm Ockham 17, 214 Wimpfeling Jakob 206 Wincenty Kadłubek 69, 74, 82-83, 99,
104, 112, 138, 146-147, 150-151,
155-156, 158, 232 Wincenty Kot zob. Kot Wincenty Winniczuk L. 133 Winter E. 49, 50 Wisłocka-Remerowa K. 178 Wisłocki W. 81,82 -86, 94, 99, 101 - 104 Wiszniewski M. 61, 131, 182 Witelon 30 Władysław II Jagiełło 53, 57-60, 62,
65, 73, 96, 109, 171, 183 Władysław III Warneńczyk 109, 128, 228 Włodek Z. 46, 62, 83, 101, 208-209,
239-240
Wojciech Nowopolczyk 237 Wojciech ze Swolszowic 76 — 77, 79 Wojtowicz A. 178
Wolkan R. 131
Worstbrock F. J. 206
Woś J. W. 180-181
Wójcik K. 62
WSetećka R. 181
Wuttke D. 156
Wydrzyoko Dobrogost zob. Dobrogost
Wydrzyoko Wysz Piotr zob. Piotr Wysz
Zabłocki S. 50, 130
Zalewski S. 47, 207, 238
Zarębski I. 81-82, 126, 131-134, 157,
242
Zathey J. 83, 101-102 Zawadzki R. M. 50 Zbigniew, scholastyk krak. 88 Zbigniew Oleśnicki zob. Oleśnicki
Zbigniew Zeller C. 135 Zeller F. 135
Zenon z Kition 230, 241
Zimmermann A. 42, 47, 182
Ziomek J. 127
Zofia Holszańska, królowa 73, 133
Zulian Andrea 92, 95
Zwiercan M. 81-84, 101, 103-104, 155, 158, 242
Zygmunt Luksemburski, cesarz 73
Zygmunt Stary 88
Żaboklicki K. 43, 82, 126, 156, 206, 238

SKOROWIDZ CYTOWANYCH RĘKOPISÓW I INKUNABUŁÓW
(sygnatury biblioteczne i strony ważne wyróżniono drukiem półgrubym)

Rękopisy
Florencja, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. Soppr. J, I, 31: 45, 239
Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 42: 73,
89-91,92-94, 102, 131, 142, 143; -126: 87-89, 90, 92-94, 128, 194; -173: 71-74, 89, 91-94, 102, 116, 132, 142, 143, 144; -192:164; -413: 64; - 416:64; - 424:64; - 482:64, 73: - 505:134; - 515:73; - 516:65,
71, 79; - 518:75; - 693:65, 69, 98-99; - 720: 208-209; - 722: 62, 63; - 723:64,99-100; - 725:64; -747: 78; - 1272: 132, 239; - 1954: 71; - 1956:64; - 2003:240; - 2215: 239; - 2232: 70, 89, 94, 95-97, 116, 132, 133; - 2392: 73,82; - 2499: 70,
72, 73, 82
Monachium, Bayerische Staatsbibliothek,
Ck 215: 157 Rzym, Biblioteca Apostolica Vaticana,
Lat. 3027: 239
Warszawa, Biblioteka Narodowa 3002: 158 Wrocław, Biblioteka Ossolińskich, 601:
70, 72, 73 Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, I F
321:206; - I Q 380: 239
-
Inkunabuły
Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 20: 72, 75; - 194: 74, 78; - 565: 76; - 686: 77; - 760:77; - 761:64; - 762:64; 950: 73, 77; - 951: 71; - 952: 73, 77; - 1120: 77; - 1174: 79; - 1258: 77; - 1337: 77; - 1340: 73; - 1360: 76; - 1430: 77; - 1451: 79; - 1484: 74, 78; - 1591: 79; - 1593: 79; -1737:77; - 1864:79; - 2101:72,76, 77, 78; - 2196: 77; - 2508: 76; -2719: 73, 77; - 3011: 76; - 3177: 74
Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, XV F 534: 76; - XV F 1176: 78

SPIS TREŚCI

Przedmowa.......................
Q
Wstęp. Trzy oblicza epoki...................
Scholastyka......................
Humanizm......................
Pozascholastyczne nurty .jesieni średniowiecza"......... 29
Przypisy.......................
Cześć pierwsza. RECEPCJA TEKSTÓW HUMANISTYCZNYCH A UMYSŁO-
WOŚĆ I PISARSTWO MISTRZÓW KRAKOWSKICH XV W...... 51
Rozdział pierwszy. Formacja humanistyczna a historia doktrynalna (na przykładzie kilku uznanych prekursorów humanizmu w Polsce)..... 51
Przypisy....................... 60
Rozdział drugi. Teksty humanistów włoskich w bibliotekach krakowskich
XV w.......................... 62
ni
Przypisy.......................
Rozdział trzeci. Miscellanea rękopiśmienne jako dokument formacji umysłowej krakowskiego środowiska uniwersyteckiego (na przykładzie sześciu wybranych rękopisów BJ).................... "5
Przypisy....................... 101
Rozdział czwarty. Początki i rozwój stylu humanistycznego w niektórych
dziedzinach piśmiennictwa polskiego XV w............. 104
Przypisy....................... ^
Czfti druga. Z PROBLEMATYKI FILOZOFICZNEJ I PARAFILOZOFICZ-
NEJ ŚRODOWISKA KRAKOWSKIEGO XV W.......... 136
Rozdział pierwszy. Filozofia a historia ojczysta.......... 136
1. Egzemplaryzm etyczny a patriotyzm u Jana z Dąbrówki...... 138
2. Autonomizacja literatury w korespondencji Piccolominiego z Oleśnickim . . 142
3. Długosz: emancypacja historii................. 14^
4. Maciej Drzewicki: historia optymalna jako twórczość pisarska ludzi czynu 149
Przypisy....................... 155
Rozdział drugi. Myśl polityczna między moralistyką a pragmatyzmem . . . 159
1. Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic......... 163
2. Ostroróg i tzw. Rady Kallimachowe.............. 170
3. Stanisława z Dąbrówki „zwierciadło władcy"........... 173
Przypisy....................... 177
Rozdział trzeci. Życie kontemplacyjne i życie aktywne....... 182
1. Etyka społeczna Pawła z Worczyna..............187
2. Jana z Ludziska pochwała pracy............... 194
3. Adama z Bochynia pochwała małżeństwa, czyli naturalistyczna koncepcja nieśmiertelności...................... 201
Przypisy....................... 206
Rozdział czwarty. Scholastyczne i humanistyczne tendencje w teoriach me-
tafilozoficznych myślicieli polskich......-......... 212
1. Prehumanistyczny praktycyzm etyczny pierwszych mistrzów krakowskich . . 220
2. Moralna praxis i filozoficzna „atopia"............. 228
3. „Wiedza spraw boskich i ludzkich połączona ze staraniem o dobre życie" 233
Przypisy....................... 238
Próba podsumowania.................. 244
Skorowidz osobowy................... 251
Skorowidz cytowanych rękopisów................ 260