Pierwsze krytyczne wydanie przekładu Garden Cities of To-Morrow na język polski. Poprzedzająca to tłumaczenie książka Adama Czyżewskiego, Trzewia Lewiatana. Miasta-ogrody i narodziny przedmieścia kulturalnego pełni funkcję komentarza oraz interpretuje związki idei Howarda z naszą teraźniejszością.

Ebenezer Howard (...) wydał przed 100 laty książkę, która zaważyła na losach miejskiej cywilizacji Zachodu. Opublikowana w Londynie w 1898 roku jako Tomorrow: a Peaceful Path to Real Reform, bardziej znana pod tytułem późniejszego, poprawionego wydania z 1902 roku: Garden Cities of To-Morrow
przyniosła surową ocenę stosunków panujących w industrialnej Europie i zapowiedź ich rychłej naprawy. Jak wielu współczesnych, Howard był pod wrażeniem kryzysu niepohamowanego wzrostu, w którym pogrążyły się wielkie organizmy miejskie końca XIX wieku. Kluczem do niej, master-key - jak chciał pomysłodawca, w w dwuznacznym polskim tłumaczeniu" "kluczem uniwersalnym" bądź "wytrychem" - miały być niewielkie, zielone miasta ogrody powstające w znacznej odległości od obszarów zurbanizowanych, których mieszkańcy korzystaliby na równi z dobrodziejstw wiejskiego otoczenia i zdobyczy miejskiej cywilizacji... (ze wstępu)

Pod koniec XIX wieku William Morris formułował koncepcję architektury "etycznej", rozumianej jako piekne i etyczne organizowanie przestrzeni, w w tradycji krolewskiej Politechniki Berlińskiej (w Charlottenburgu) po dyskusjach pomiędzy zwolennikami koncepcji formalistycznych i psychologicznych, w tymże środowisku architekturę łączono z urbanistyką akcentującą potrzeby praktyczne i higieniczne, planowanie przestrzenne, ochronę zabytków i historię sztuki, co czyniło z zaintersowań architekturą pole usytuowane pomiędzy techniką, ekonomia i sztuką. Dało to, okolo roku 1900, idee stylu ochrony ojczystego krajobrazu. Te idee przyjęły się również w Polsce jako ruch odbudowy Wsi i Miasteczka. Architektura stała się więc w Europie dziedziną działań zorganizowanych i planowych. taki jest, w skrócie, kontekst, w którym pojawiły się nowatorskie pomysły E. Howarda, autora utopii miasta ogrodu.
Adam Czyżewski szczegółowo omawia korespondencje ideowe, rozwiązania społeczne, przestrzenne i projektowe, nie zapominając także o "ślepych zaułkach" tych koncepcji.
Z jednej bowiem strony idea miasta ogrodu miała humanizować życie w mieście, poprzez cztery główne realizacje projektowe: Ville sociale, miasto ogród, przedmieście ogród, osiedle robotnicze. Z drugiej strony zastosowanie tej idei znajdziemy w przestrzeniach opresyjnych, w pomysłach eugeników i nazistów (obozy, strefy wydzielone). W każdym przypadku nadmiar celów wychowawczych i prewencyjnych nadaje inkryminowanej idei znamiona porażające.
Autor monografii świetnie o tym pisze, z antropologicznej perspektywy pokazuje, jak ogólna idea przeradza się w użytkowy i pragmatyczny szczegół. I jedno i drugie utrzymane jest w odpowiednich proporcjach. Język wykładu jest przy tym jasny i rzeczowy. Mamy oto w jednej pracy zsumowane i kompetentnie skomentowane kwantum wiedzy o problemach, które nie przestały intrygować historyków architektury i czynnych twórców projektantów, oraz antropologów kultury, historyków idei i sztuki. (prof. dr hab. Czesław Rybotycki - fragment recenzji wydawniczej)

SPIS TREŚCI

6. WSTĘP. Warszawa 2001
14. WSTĘP. Warszawa 2009
18. Podróż do miasta ogrodu. Ebenezer Howard - geneza i historia idei miasta ogrodu
32. Ucieczka z Coketown. Miasta ogrody wobec czarnej legendy przemysłowego przedmieścia
44. Narodziny przedmieścia kulturalnego. Historia i skutki wewnętrznej kolonizacji przedmieść w XX wieku
60. Od higieny do eugeniki. Dyskurs ekologiczny w dziejach miasta ogrodu
92. Trzewia Lewiatana. Ornament i granica w przestrzeni miasta ogrodu. Dyskurs urbanistyczny
112. Od miast ogrodów do idei zrównoważonego rozwoju
116. Niepospolita utopia
128. Miasta ogrody w Polsce
144. E. Howard Miasta ogrody przyszłości
144. Wstęp. Od autora
150. Magnes miasta-wsi
156. Dochody miasta-ogrodu i sposób ich uzyskiwania - obszar wiejski
161. Dochody miasta-ogrodu - obszar miejski
164. Dochody miasta-ogrodu - uwagi ogólne o ich wydatkowaniu
170. Szczegóły budżetu miasta-ogrodu
176. Administracja
181. Przedsięwzięcia z udziałem miasta. Opcja lokalna. reforma na rzecz trzeźwości
185. Praca na rzecz samorządu
189. Trudności i ich przezwyciężanie
193. Oryginalne połączenie projektów
199. Ścieżka wiedzie dalej
204. Miasta społeczne
212. Przyszłość Londynu
216. Aneks. zaopatrzenie w wodę.
224. Bibliografia
236. Indeks osób