PRZEGLĄD TREŚCI:


Wstęp 7
Stan europejskiej produkcji szkieł artystycznych w po¬łowie w. XIX i szukanie nowych dróg — 7. Powstawanie zbiorów szkieł w Europie, a w szczególności w Poliscc — 8. Największe zgrupowanie tego rodzaju zabytków w pol¬skich muzeach — 8. Trudności związane z badaniami nad historią produkcji szkła artystycznego w Polsce i koniecz¬ność ich przeprowadzenia ze względu na obecny rozkwit polskiego hutnictwa — 9.
Wiek XTT—XV 13
Wykopaliska stwierdzające że wyróh szklą w Polsce istniał już w w. XII — 13. Wiadomości o nutach w w. XIV i XV — 13. Twórczość witreatorów i mcmbranislów oraz współpraca ich z malarzami — 14. Ogólne uwagi o celu i lechniee sztuki witrażowej — 15. Zachowane większe zespoły witrażowe w Polsce: w Krakowie w kościele N. P. Marii ■ — 16, w kościele oo. dominikanów — 19. w kościele Bożego Ciała — 21, we Włocławku — 22. witraże z Torunia j— 27 i Chełmna ■ 31. znaczenie wi¬traży znajdujących się w Polsce — 33- przykłady malar¬stwa gabinetowego na szkle z końca w. XV i w w. XVI — 33, wiadomości o szkłach średniowiecznych wykonywanych iv Polsce — 34 i o szkłach przywożonych z zagranicy — 37. Import kraików do szklenia okien — 37. Szkła tzw. św. Jadwigi Śląskiej — 38.
Wiek XVI i XVII 39
Rozkwit produkcji szkła w Polsce w w. XVI i XVII — 39, ważniejsze huty — 39, warunki pracy hutników i ich polskie pochodzenie —- 40. Ówczesne cechy szklarskie i ich sztuki cechowe — 40. Zabytki szkieł polskich po¬wstałe w w. XVI i XVII: krjjżki okienne — 41, wilko-my — 42. Pojawienie się w drugiej połowie w. XVII w Polsce techniki szlifowania i grawerowania szkła, jej pochodzenie i nieliczne /ahylki tego rodzaju dochowane

w zbiorach — 48. Wykopaliska szkieł w w. XVI — 52. Wpływy weneckie czeskie i śląskie — 53, ołtarzyk cgln-mise z Biecza — 55.
Wiek XVIII i pierwsza połowa w. XIX 57
Kraje przodujące w produkcji europejskiej tego okresu — 57. Wprowadzenie szkieł kryształowych — 57. Szkła bar¬wione w inasie —■ 57. Zabytki pochodzące z importu utrudniają wydzielenie szkieł polskiej produkcji — 58. Wybitniejsze huty polskie w w, XVIII i ich na ogół pry¬mitywne urządzenia — 58. Eksport szkieł polskich — 61, sprzedaż ich w kraju -— 62. Silny związek produkcji szkła polskiego z w. XVIII z ówczesnym życiem obyczajowym — 62. Obrządek pijacki, niektóre zwyczaje związane z uży¬ciem szkieł —■ 63, charakterystyczne formy kielichów i szklanic, ni. in. kulawek — 64, duheltów — 65, fle-tów —- 66, szklanic obrączkowych — 66. Szkła mające charakter „atrap" — 69. Rozpowszechnienie luster —■ 70. Napisy na szkłach polskich w XVIII w., ich oryginal¬ność — 72, napisy o charakterze toastów — 74, glory¬fikujące picie — 76, odnoszące się do przyjaźni — 78. związane ze zdarzeniami politycznymi — 79, mające cha¬rakter erotyczny i moralizatorski oraz o różnej treści — 81. Charakterystyka produkcji szkła artystycznego w pierw¬szej połowie w. XIX w Europie i główne centra wytwór¬czości — 82. Zmiana kształtów. Szklą empirowe i bieder-meierowskie — 84. Warunki rozwoju przemysłu szklar¬skiego w Polsce w pierwszej połowie w. XIX — 85, czynne w tym okresie huty — 86, charakter produkcji i wpływ na nią czeskich hutników — 87.
Dające się wyodrębnić poszczególne grupy i zespoły zabyt¬
kowych szkieł w w. XVIII i pierwszej połowie w. XIX . . 88
a) Szkła sasko-polskie — 88, b) szkła urzecko-naliboc-kie — 93, założenie huty w Urzeczu i Nalibokach — 94, pierwsi pracownicy i następcy —■ 95. rozmiary produk¬cji — 96. Formy i kolor — 97. Produkcja puzder podróż¬nych na szkła — 103. Umiejętność rysowania na szkle w Urzeczu i Nalibokach — 107. nazwiska i narodowość rysowników szkła — 108. pomocnicze zbiorki wzorów — 109. Grupa szkieł urzecko-nalibockich z herbami radziwił-

łowskimi ■— 111, oraz z monogramami i herbami króla Stanisława Augusta — 115, szkła z napisami polskimi — 121, rosyjskimi — 123, żydowskimi — 124, szkła masoń¬skie — 124 Ornamenty: wić liściowa — 124, kreteski — 124, serduszka — 125, balasiki — 125, węzełki i chwo-ściki — 127, owies — 127, gwiazdki ■— 128, fleuretki — 128, liście winogron — 128, paski, wstążki, festony, wę¬zły, wianki — 129, sucharki, krateczki pawiloniki — 129, figuralne kompozycje — 133, wyobrażenia religijne — 135, szkła z ornamentem przedstawiającym kwiaty i pta¬ki — 135. Szlif — 140. Zwierciadła — 142. Przenikanie do Urzecza i Nalihok cech produkcji hutniczej zagranicz¬nej — 149, c) huta luhaczewska —- 153, d) szkta wołyń¬skie z w. XVTII/XIX -— 153, stan hut wołyńskich i waż¬niejsze z nich — 153, huta cudnowska — 155, ciężkie warunki bytu zajętych w niej robotników — 157, wyroby huty cudnowskiej — 158, huta deneszowska — 158, e) szkła śląskie z hut dolno-śląskich, górnośląskich i księstwa pszczyńskiego — 159, f) fabryka szkieł w Cze¬chach powiecie garwoliiiskim — 161, szkła czeskie o tema¬tach polskich —■ 164.
Aneks 169
Remanent szkła w szafie magazynowej (w Nalibokach) dla szczególniejszej roboty na modele obstawionego — 171. Notatki z inwentarzy nalihocko-urzeckich. dotyczące luster — 175. Opisanie zabudowania na hucie deneszow-skiej w r. 1807 — 178.
Spis rysunków 182
Spis fotografii 185
Resume: La verre antiąue cn Pologne 191



WSTĘP:


W połowie w. XIX produkcja europejska szkieł artystycznych * * znalazła się jakby w ślepej uliczce. Formy poprzednio sto¬sowane znudziły się odbiorcom, gdyż pod wpływem ciężkich szkie! angielskich stały siej niezgrabne i przeładowane. Nie ratował) sytuacji efekty kolorystyczne, w jakich lubował się okres bieder-meierowski. Ponadto huty szkła przekształcając się w coraz więk¬sze przedsiębiorstwa fabryczne, rozporządzające coraz lepszymi środkami technicznymi i używające do opalania pieców nic drzewa lecz węgla, nastawiały się na produkcje, masową, co w następstwie »roziło obniżeniem jakości wyrobów.
Nic dziwnego, że w tych warunkach rozpoczęło się gorączkowe szukanie dróg mających produkcję wprowadzić na nowe tory.
Huty weneckie, produkujące głównie szklą wydymane, szu¬kały rozwiązania tego zadania w nawrocie do swej dawnej wy¬twórczości z w. XVI i XVII. W kierunku tym zdążały zwłaszcza prace SaKatiego. Do okresów minionych nawiązywała też działal¬ność wiedeńskiego fabrykanta Lobmeyera. We Francji tzw. szkolą z Nancy, z Emilem Galie na czele, wprowadziła szkła powłokowe, których różnokolorowe warstwy, wytrawione kwasami, zdobił naj¬częściej dekor roślinny. Stylizacją swą łączyła się ona zarówno z panującą pod koniec w. XIX secesją, jak również ze sztuką chińską i japońską. Około r. 1880 pokazały się na rynkach euro¬pejskich szkła o połysku metalicznym w różnych odcieniach. Były one ulubionym wyrobem w okresie secesji, choć nie liczyły się z charakterem tworzywa, zatracając jego przejrzystość. Trudno także nie wspomnieć o malarstwie na szkle, znajdującym swój najpiękniejszy wyraz w odradzającej się wtedy sztuce witra¬żowej.
W tym okresie prób wydobycia się z marazmu zwrócono uwagę na dawne zabytki szkła nie tylko w celu podniesienia poziomu technicznego i artystycznego produkcji szkła, lecz również aby poznać drogę już przebytą i wysnuć odpowiednie wnioski. W tym celu pod koniec w. XIX i na początku w. XX organizowano

w muzeach bogate zbiory szkieł. Powstały one w lierlińskim i drezdeńskim Muzeum Przemyślu Artystycznego, przy Muzeum Brytyjskim w Londynie i Muzeum imienia Fryderyka w Berlinie. Szczególnie piękne okazy uzyskało praskie Muzeum Przemysłu Artystycznego, któremu podarowali swe znane kolekcje wybitny zbieracz Lanna, pierwszy na większą skalę kolekcjoner szkła, i Pazaurek, autor szeregu prac o szkle. Przy centrach przemysłu szklanego, ra. in. na Murano w Wenecji i w Czechach (przy więk-śzych hutach), zorganizowano bogate ekspozycje. Pojawiły się też pięknie wydane publikacje o szkłach artystycznych.
Również i w Polsce podjęto na przełomie w. XIX i XX stara¬nia, aby ocalić od zagłady zabytki dawnych szkieł polskich. Wśród gromadzących je kolekcjonerów na pierwszym miejscu wymienić trzeba Stanisława Rusieckiego, który kilka tysięcy zabytkowych szkieł rozdał między muzea polskie (w szczególności otrzymały szkła Muzeum Narodowe w Warszawie i w Krakowie), następnie Emeryka Czapskiego, Tarasowiczów, Wiktora Lessera, Bohdana Wydżgę, Macieja Wentzla, Edwarda Neprosa, Władysława Klu-gera, Aleksandra Jelskiego, Józefa Uniechowskiego- Antoniego Slrzałkowskiego, Stanisława Patka i Gustawa Bisiera. Kolekcje ich wzbogaciły polskie zbiory publiczne.
Najbogatsze zbiory szkieł w Polsce posiadają obecnie Muzeum Narodowe w Warszawie i Krakowie, Muzeum Śląskie we Wrocła¬wiu, muzea w Tarnowie, Jeleniej Górze, Łańcucie, Nieborowie. Interesujące zabytki są również własnością wzorcowni huty „Jó¬zefina1" w Szklarskiej Porębie.
Natomiast szkła dawnego Muzeum Śląskiego w Katowicach, Przezdzieckich i Krasińskich w Warszawie, Czartoryskicb w Go-hichowie i częściowo w Wilanowie oraz pałacu Blanka w Warsza¬wie uległy w czasie ostatniej wojny zniszczeniu. Poważne straty poniosło Muzeum Narodowe w Warszawie. Losy niektórych ko¬lekcji, jak Sierakowskich w Waplewie i Radziwiłłów w Anno¬polu, są nieznane.
Wśród czasowych wystaw, które zaznajamiały publiczność z omawianą dziedziną rzemiosła artystycznego, wymienić należy przede wszystkim wielką wystawę ceramiki i szkła polskiego w kamienicy Baryczków w Warszawie w r. 1913 oraz wystawy

kel w r. 1951 w Muzeum Śląskim we Wrocławiu i w r. 1953 w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Ten bogaty i ciekawy materiał zabytkowy, świadczący o bo¬gatej wytwórczości rodzimej, jest do chwili obecnej prawie zu-uełnie niezbadany i niewykorzystany. Z wyjątkiem bowiem cennej pracy Jelskiego o hucie urzeckiej, drukowanej w r. 1900 i zajmu¬jącej się głównie materiałem archiwalnym *, o szkłach polskich bardzo mało pisano. Również i katalogi wystaw, poza wymie¬nieniem poszczególnych okazów, niewiele przynosiły wiadomości. Nic więc dziwnego, że gdy w r. 1935 zwiedzałem Muzeum Prze¬mysłu Artystycznego w Pradze, w którym mieszczą się najpięk¬niejsze w świecie zbiory szkieł różnych narodów i czasów, nie ' znalazłem ani jednej tabliczki z napisem „szkło polskie a w ogromnym tamtejszym księgozbiorze ani jednej publikacji z tego zakresu.
Brak odpowiednich opracowań tego działu spowodował cz꬜ciowe trudności, na jakie badanie szkieł polskich napotykało. Nie mają one bowiem znaków fabrycznych, punc i oznaczeń jak porcelana polska, farfury, pasy i srebra. Dokumenty archiwalne odnoszące się do hut i ich wyrobów (z wyjątkiem urzecko-nali-hockich i cudnowskich) albo się nie dochowały, albo jeszcze nie zostały opracowane, określenia zaś treści bardzo ogólnej, znajdu¬jące się we współczesnych inwentarzach, mało się przyczyniają do zidentyfikowania zabytków. A przecież zabytki te zasługują w pełni, aby wydobyć je na światło dzienne nie tylko ze względu na ich wartość artystyczną-i z każdym rokiem malejącą ilość, lecz również dlatego, że szkło polskie jest silniej z życiem polskim dawnych czasów związane niż farfury i porcelana, tak często zresztą publikowane i opracowywane .
Studia nad tymi reliktami nabierają tym większej celowości, ze obecnie jesteśmy świadkami wielkiego rozkwitu przemysłu szklarskiego w Polsce. Wpłynęło na to w pierwszym rzędzie po¬zyskanie na Dolnym Śląsku bogatego ośrodka szklarskiego, który

rozporządza przeszło 35 przemysłowymi zakładami szklarskimi, jak również własna produkcja form i maszyn szklarskich, eksplo¬atacja piasków łukowskich, stworzenie pism fachowych i wiele innych czynników. Decydującą dla wytwórczości szkieł artystycz¬nych jest tu współpraca hut (ze słynną hutą „Józefina" w Szklar¬skiej Porębie na czele) z artystami projektującymi formy i orna¬menty szkieł. Artyści ci dążąc do indywidualnego wypowiedzenia się w granicach założeń szkła współczesnego, stworzyli już szereg nieprzeciętnych dzieł.
Obok szła chętny cli w rozplanowaniu płaszczyzn kryształów 1'omaszewskiego, wytwornych szkieł wydymanych projektu Ku-rzątkowskiego lub Gaczyńskiego. zdobnych często grawerunkiem, pokazano na wystawach nie mniej interesujące prace Manteufflo-wej, Jastrzębowskiego, Ptaszyńskiego, Ochnika i wielu innych. Również współcześni witrażyści polscy, m. in. Wojciechowski, Bunsch, Jannszewski, Piasecki. Gedliczka, wykonali dzieła nie¬przemijającej wartości.
Rzecz zrozumiała, że współczesne szkło polskie przemawia io widza inną mową niż szkło dawne. Przemawia prostotą i logiką form pozostających w ścisłej zależności z przeznaczeniem przed¬miotów, wykorzystaniem właściwości materiału, przejrzystości i barwy, szlifem operującym szerokimi płaszczyznami i unikają¬cym drobiazgowych efektów, wreszcie graweruukiem, zmienia ją-cym swój charakter w zależności od zadań. W rezultacie współ¬czesne szkło polskie uzyskało już tak określone cechy, że nie grozi mu niebezpieczeństwo naśladownictwa szkieł historycznych. Tym bardziej jednak wydaje się konieczne i pouczające odnale¬zienie zatartej drogi dawnej twórczości.
Chcąc przyczynić się do wypełnienia tej luki, autor z kolekcjo¬nerem drem Władysławem Skórczewskim w publikacji wydanej przed wojną, opracował dawne okazy szkieł polskich w. XIV— XVII3.
W obecnej pracy, streszczając na wstępie wyniki tych stu¬diów (z dodaniem nowych szczegółów) ■—- rozszerza je na okres

najbardziej świetny w produkcji dawnego szklą polskiego,
tJ. wiek XVIII.
Autor zdaje sobie jednak dobrze sprawę, że przeprow adzona nić jest na razie dość wątła i wymaga wzmocnienia przez przy¬szłych badaczy.
Przedkładając tę pracę autor uważa za swój miły obowiązek podziękować dyrekcjom muzeów i archiwów polskich za umożli¬wienie mu badania szkieł, w szczególności dyrekcji Muzeum Naro¬dowego w Krakowie i Muzeum Narodowego w % arszawie, jak również za cenne wiadomości, których mu udzielili dr H. Pieii-kowska, doc. dr W. Budka, doe. mgr St. Gehethner. dr K. Iwa-nowski, mgr E. Kwiatkowski, T. Taszycki, B. Taurogiński, A. Że¬leński i dr H. Herain z Pragi.
Dziękuję także paniom J. Chełmońskiej i Fr. Potockiej za informacje oraz '/,. Tobiaszowej i mej żonie za wykonanie prze-rysówr szkieł.
Doznałem ponadto pomocy od nieżyjących już badaczy i ko¬lekcjonerów, zwłaszcza dra W. Skórczewskiego oraz dr a St. Ko-mornickiego, Wł. Janiszewskiego, dra W. Klugera i Stanisław;1. Ursyna Rusieckiego, kolekcjonera, który pierwszy umożliwi! bada¬nie szkieł, rozdzieliwszy swe bogate zbiory między muzea.


SPIS RYSUNKÓW


1. Grawerunek na szklanicy polskiej, koniec w. XVII. Muzeum Na¬
rodowe w Krakowie, nr inw. 72 644.
2. Tzw. butliki, wyrób urzecko-nalibocki, druga polowa w. XVIII.
Rysunek według reprodukcji z pracy A. Jelskiego, 0 fabryce w Urzeczu.
3. Grawerunek treści alegorycznej na kielichu urzecko-nalibockim,
koniec w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 13 951.
4. Ornament na manierce szklanej należącej do oficera milicji
krakowskiej, F. Nitkowskiego. Szkło przypuszczalnie z huty podkra¬
kowskiej, około r. 1820. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
72 598.
5. Panoplia na flaszy sepetowej Mikołaja Potockiego starosty ka¬
niowskiego. Wyrób polski, przypuszczalnie urzecko-nalihoeki, około
r. 1760. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 122 .)47.
6. Monogram króla Stanisława Augusta na kielichu urzecko-nali-
bockim. Rysował na szkle Jan Dubicki około r. 1784. Ze zbiorów
WJ. Klugera.
7. Ornament koroncczki i napis na kielichu urzecko-nalibockini,
oko!o r. 1791. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr Law. 53 368.
8. Charakterystyczny dla wyrobów nrzecko-nalibockich z w. XVIII
ornament wici roślinnej zdobiący najczęściej stopę kielichów. Muzeum
Narodowe w Krakowie, nr inw. 79 031 i 75 702.
9. Ornament wici roślinnej na stopie kielicha Radziwiłłowskiego.
Wyrób urzecki z w. XVIII. Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw.
12 057.

10. Charakterystyczne ornamenty na wargach kielichów urzecko-na-
lihockich. Cztery górne odpowiadają przypuszczalnie rysom na szkle
zwanym w aktach urzecko-nalibockich „kreteski". Muzeum Narodowe
w Krakowie, nr inw. 79 03], 75 434, 75 444, 75 713, 75 432. Ornament
piąty z kielicha w zbiorze prywatnym.
11. Ornament przedstawiający gorejące serca, grawerowane na kie¬
lichu urzeekim, druga potowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krako¬
wie, nr inw. 35 024.
12. Monogramy nowożeńców złączone serduszkami na kielichu
urzecko-nalibockim, druga polowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Kra¬
kowie, nr inw. 75 713.


13. Ornament tzw. balasików na kielichu wyrobu polskiego z lat
1780—4800. Muzeum Narodowe w Warszawie.
14. Ornamenty tzw. węzełków, chwościków i festonów ze szlacz¬
kami na szkłach polskich, w. XVIII/XIX i ornament pokrywający się
prawdopodobnie z rysem nazwanym w aktach urzecko-nalibockich „su¬
charki z gwiazdkami". Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 34 546,
135 754, 135 909.
15. Ornament girlandy na szkle polskim, w. XVIIT/XIX. Muzeum
JNarodowe w Krakowie, nr inw. 135 848.
16. Różne rodzaje ornamentów „w paski" na szkłach polskich,
w. XVIII/XIX, Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 135 719. 79 104,
79 460.
17. Kieliszek z ornamentem .,w paski11, około r. 1800. Muzeum
Narodowe w Krakowie, nr inw. 75 702.
18. Ornament w paski na kielichu polskim.
19. Ornament „cyferków" w medalionie na szkle urzecko-naliboekim,
w. XVIII'XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 135 919.
20. Ornament ..eyferków w wiankach" na szkle urzecko-nalibockiin,
w. XVIII/X1X. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw, 75 778.
21. Ornament , girlandy w kulki z gwiazdkami" na szkle urzecko-
nalibockim, w. XVTII/XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
17 995.
22. Grawerunek na kielichu urzecko-nalihockim przedstawiający
tresurę niedźwiedzia. Muzeum Narodowe w Krakowie, Oddział: Zbiory
Czartoryskich, nr inw. XIII/S/11.
23. Ornament fleuretki na szkle urzecko-nalibockim z lat 1770—
1780. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 75 744.
24. Ornament przedstawiający ptaka na gałązce kwiatowej znajdu¬
jący się na szkle urzecko-nalibockim z lat 1770—1780. Zamek w Nie¬
świeżu.
25. Ornament na szklanicy urzecko-nalibockiej. Muzeum Narodowe
w Krakowie Oddział: Zbiory Czartoryskich, nr inw. XIII/S/126.
26. Ornament na kulawce urzecko-nalibockiej, druga połowa
w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie, Oddział: Zbiory Czartorys¬
kich, nr inw. XIII/S/13.
27. Ornament na szklanicy urzecko-nalibockiej. nr. 1795. Muzeum
Narodowe w Warszawie, nr inw. 19 691.
28. Ornamenty roślinne na kieliszkach i szklankach wyrohu pol¬
skiego z lal 1780—1830. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
135 706, 135 859, 135 727.

29. Ornament roślinny grawerowany na karafce. Szkło polskie z lat 1800—1820. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 157 227.
30. Ornamenty roślinne na kieliszkach wyrobu polskiego z lat.
1720—1820. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 135 794, 79 608,
79 387.
31. Ornamenty roślinne na kieliszkach i szampankach wyrobu pol¬
skiego z lat 1780—1820. Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
135 [zasłonięte] 391, 75 803.


SPIS FOTOGRAFII:


1. Kwatera witrażowa z kościoła Mariackiego w Krakowie: Chrystus
dźwigający krzyż. Reprodukcja z pracy ks. H- Brznskiego, O witrażach
w kościele N. P. Marii w Krakowie.
2. Kwatera witrażowa z kościoła Mariackiego w Krakowie: Jakub
walczący z aniołem, druga polowa w. XIV. Reprodukcja z pracy ks.
H. Brzuskiego, O witrażach z kościoła N. P. Marii w Krakowie.
3. Kwatera witrażowa t kościoła Dominikanów w Krakowie, scena
przedstawiająca królów niosących dary Chrystusowi, w. XV. Muzeum
Narodowe w Krakowie.
4. Kwatera witrażowa z kościoła Dominikanów w Krakowie: Koro¬
nacja N. P. Marii. w. XV. Reprodukcja rysunku St. Wyspiańskiego do
jego pracy O witrażach dominikańskich (.,Rocznik Krakowski II").
5. Średniowieczne kwatery witrażowe zgrupowane w jednym z okien
kościoła Bożego Ciała w Krakowie.

6. Kwatera witrażowa z katedry we Włocławku: Ucieczka do Egiptu.
Reprodukcja z pracy Wf. Stronera, O witrażu w katedrze włocławskie'}.
7. Kwatera witrażowa z katedry we Włocławku: Salomon i Dawid.
Reprodukcja z pracy Wł, Stronera, O witrażu w katedrze włocławskiej.
8. Kwatera witrażowa z katedry we Włocławku: Odnalezienie
Chrystusa w świątyni, druga połowa w. XIV. Muzeum Narodowe w Kra¬
kowie.
9. Kwatera witrażowa z kościoła podfranciszkańskiego pod wezwa¬
niem N. P. Marii w Toruniu: Matka Boża Boleściwa, druga polowa
w. XIV.

10. Kwatera witrażowa z kościoła św. Mikołaja w Toruniu: Prorok
Amos. druga połowa w. XIV.
11. Kwatera witrażowa 7. kościoła św. Mikołaja w Toruniu: Ukrzy¬
żowanie, druga połowa w. XIV.
12. Kwatera witrażowa z fary chełmińskiej: Zwiastowanie, z lat
1370—80.
13. Kwatera witrażowa z fary chełmińskiej: Św. Piotr, z lat
1370—80.
14. Witrażyk z herbem Kościesza Piotra Chrząstowskiego. Praca
witreatora polskiego, połowa w. XV. Muzeum Narodowe w Krakowie.
15. Flaszeczki wykopane w Krakowie w pobliżu Uniwersytetu. Szkło
krakowskie z w. XV. Muzeum Narodowe w Krakowie.

16. Dzban szklany używany według tradycji przez św. Jana Kantego.
'Szkło krakowskie z drugiej potowy w. XV. Własność Kolegiaty św.
Anny w Krakowie.
17. Okno kościółka w Miedzierzy ozdobione malowanymi krążkami,
około r. 1620.
18. Krążek z wyobrażeniem św. Sebastiana, pochodzący z kościoła
w Moszezeniey. Praca szklarza krakowskiego z r. 1629. Muzeum Naro¬
dowe, Zbiory Czartoryskich.
19. Wilkom krakowskiego cecliu mieczników z wyobrażeniem św.
Floriana. Szkło krakowskie, w. XVII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
20. Wilkom cechu kapeluszników w Krakowie. Wyobrażenie N. P.
Marii. Szkło krakowskie, około r. 1664. Muzeum Narodowe w Krakowie.
Zl>iory Czartoryskich.
21. Wilkom cechu kapeluszników w Krakowie. Towarzysz cechu
kapeluszników i jego żona obok godła cechowego.
22. Wilkom cechu szewców poznańskich, r. 1651. Wyrób huty
z okolic Poznania. Muzeum Narodowe w Poznaniu.
23. Krążek szklany z kościoła N. P. Marii w Krakowie, wykonany
i grawerowany przez jednego ze szklarzy krakowskich, około r. 1680.
Muzeum Historyczne m. Krakowa.
24. Kielich z napisem odnoszącym się do Jana Sobieskiego, w. XVII.
Wyrób prawdopodobnie polski wykazujący wyraźny wpływ szkta czes¬
kiego. Muzeum Narodowe w Krakowie.
25. Jeden z pańszczyźnianych znaków szklanych wykopanych
w Bieczu, w. XVI/XVII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
26. Czerepy szkieł wykopanych w Łucku. Szkło polskie w. XVII.
Muzeum Narodowe w Krakowie.
27. Szklanica tzw. obrączkowa, należąca dawniej do cechu szew¬
skiego w Łagowie. Wyrób jednej z hut pod Łagowem, w. XVII. Przed
wojną w Muzeum w Ostrowcu Świętokrzyskim. W czasie wojny zaginęła.

28. Ołtarzyk egłomise. Wyrób wrocławski, r. 1617. Muzeum Naro¬
dowe w Krakowie.
29. Szkła polskie barwione w masie w kolorze ciemnoniebieskim
i granatowym (flakony na kwiaty, szklanka, dzbanuszek, kałamarz),
w. XVHI. Muzeum w Krakowie, nr inw. 100 711, 54 042, 54 083, 70 090.
30. Kulawka z napisem „Straciłem nogę —■ Bym wam odebrał obie11.
Wyrób polski, urzecko-nalibocki, druga połowa w. XVIII. Muzeum Na¬
rodowe w Krakowie.
31. Kieliszek dubeltowy. Szkło polskie, koniec w. XVIII. Muzeum
Narodowe w Krakowie.


32. Flasza dubeltowa. Wryrób polski, druga połowa w. XVIII. Mu¬
zeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich.
33. Kielichy — flety. Szkła polskie wyrobu nrzecko-nalibockiego.
druga potowa w. XVIII. Na stopie pierwszego kielicha od strony lewej
ornament wici roślinnej, na kielichu trzecim od lewej ornament serdu¬
szek. Muzeum Narodowe w Krakowie.
34. Kieliszek z otworami pod wargą. Szkło polskie, druga polowa
w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
35. Szklanica z wyobrażeniem kobiety dręczonej przez demony. Wy-
rób przypuszczalnie huty z okolic Gdańska, pierwsza polowa w. XVIII.
Muzeum Narodowe w Krakowie.

36. Flakon. Szkło polskie. W yrób przypuszczalnie urzecko-nalibocki.
druga połowa w. XV III. Muzeum Narodowe w Warszawie.
37. Koszyczek z masy szklanej. Wyrób nieznanej huty polskiej.
w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
38. Flasza. Wyrób nieznanej huty polskiej, druga polowa w. XV III.
Muzeum Narodowe w Warszawie.
39. Flasza. W"yrób polski, w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
40. Karafinka z herbem Potockich i Mniszchów, z napisem na meta¬
lowej czapeczce: Tjbi bene ibi patria i datą 1796. Szkło polskie, urzec-
ko-nalibockie. Muzeum Przemyślu Artystycznego we Lwowie.

41. Szklanica z herbem Mikołaja Krosnowskiego, wojewody czerni-
howskiego. Wyrób nieznanej huty polskiej, około r. 1720. Muzeum
Jana III we Lwowie.
42. Szklą o formach empirowych. Wyrób polski, początek w. XIX.
Muzeum Narodowe w Krakowie.
43. Kielich ■/. grawerowanym na nim wyobrażeniem orderu orła bia¬
łego. Wyrób saski, r. 1738. Muzeum Narodowe w Krakowie.
44. Kielich z nalepioną pastą szklaną przedstawiającą Augusta III.
Wryrób saski, pierwsza polowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.

45. Szklanka z grawerowanym na szkle monogramem Augusta II
i orderem Orla Białego. Wyrób saski, pierwsza polowa w. XVIII. Muzeum
Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich.
46. Zegar z tarczą szklaną, na niej grawerowane herby sasko-polskie
i insygnia orderu Orla Białego. Wyrób saski, pierwsza polowa w. XVIII.
Muzeum Narodowe w Krakowie, Zbiory Czartoryskich.
47. Wilkom i pucharek ze szkła tzw. leśnego, na nim herby Polski
i Saksonii malowane farbami emaliowymi. Prawdopodobnie wyrób polski
według wzorów saskich, w. XVII/XVIII. W'"ilkom datowany; r. 1698.
Muzeum Narodowe w Krakowie.

-18. Kielich kolejny z herbem Radziwiłlowskim. Szkto polskie, urzec-ko nalibockie. druga polowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Warszawie.
49. Kielich kolejny z herbami małżonków. Czara charakterystycznie
dołem wypuklona, na stopie ornament wici roślinnej występujący w tej
formie szczególnie często na wyrobach urzecko-naliboekich, druga po¬
towa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
50. Kielich tzw. obrączkowy. Na stopie charakterystyczny dla Urze-
cza i Nalibok ornament. Szkło polskie urzecko-nalihockie, druga połowa
w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
51. Kielich o pełnej podstawie, tzw. stakan. Pod wargą czarny orna¬
ment tzw. owsów. Wyrób polski, przypuszczalnie urzecko-nalibocki
w. XVIII—XIX. Muzeum Narodowe w Warszawie.
52. Lufa szklana armatki. Pod herbem napis: łiaec est ultinia
rutio regum. Wyrób polski, urzecko-nalibocki, w. XVIII/XIX. Muzeum
Narodowe w Warszawie.
53. Szkła polskie, druga połowa w. XVIII. Szklanka i karafinka
z serwisu Radziwilłowskiego, wyrób urzecko-nalibocki. Muzeum Naro¬
dowe w Krakowie.
54. Gotowalnia z fabryki szkieł w Urzeczu, koniec w. XVIII. Re¬
produkcja z pracy A. Jelskiego O fabryce iv Urzeczu.
55. Puzdro-apteczka wyrobu nieznanej huty polskiej, w. XVIII.
Muzeum Narodowe w Krakowie.
56. Kieliszek i karafinka z serwisu wykonanego na ślub Zofii
/ Mniszchów Potockiej przez fabrykę urzecko-nalibocką. Szkło barwione-
w masie, ciemnozielone, grawerunek złocony, druga połowa w. XVIII.
Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw. 155 617.
57. Flasza puzdrowa ze szkła ciemnofioletowego, na niej grawero¬
wane herby Trąba (Radziwiłłów) i Leliwa. Wyrób polski hut urzecko-
nałibockich, druga połowa w. XVIII. Dawniej w zbiorach Wł. Kiugera.
08. Kulawka z herbami małżonków. Szkło polskie urzecko-naliboc¬kie, druga polowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
59. Kielich kolejny z herbami Mniszchów. Wyrób urzecko-nalihocki.. druga połowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
60. Kielich kolejny z napisem Fabian Plater vivat. Szkło polskie, urzecko-nalibockie, w. XVIII. Muzeum Narodowe w Warszawie.
61. Szklą 7 monogramami króla Stanisława Augusta. Wyrób polski,
przypuszczalnie urzecko-nalibocki. Muzeum Narodowe w Krakowie.
62. Kielich urzccko-nalihocki z monogramem króla Stanisława Au¬
gusta. Dawniej w zbiorach Władysława Klugera.
63. Kielich zaśluhinowy z licznymi napisami polskimi i łacińskimi.

Wyrób urzecko-nalibocki, druga poło^ a w. XVIII. Muzeum Narodowe. w Warszawie.
64. Szkta z emblematami masońskimi. Wyrób polski, w. XVIII/XIX.
Muzeum Narodowe w Krakowie.
65. Szkta z ornamentem „festonów", ,,gwiazdeczek", ..roślinnym"'
i „cyferkow w wianki". Wyrób polski, koniec w. XVIII i początek
w. XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie.
66. Szklą z ornamentem ..festonów". „gwiazdeczek", „roślinnym"
i „cyferkow w wianki". Wyrób polski, koniec w. XVIII i początek
w. XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie.

67. Kieliszek z wyobrażeniem Bachusa, grawerowany przez Jana
Dubickiego, rysownika huty urzecko-nalibockiej. Szkło polskie, urzecko-
nalibockie, około r. 1780. Muzeum Narodowe w Krakowie.
68. Kielich 2 przedstawieniem tresury niedźwiedzia. Wyrób polski,
urzecko-nalibocki, druga polowa w. XVIII. Muzeum Narodowe w Kra¬
kowie, Oddział: Zbiory Czartoryskich.
69. Szkta szlifowane w brylant. Wyrób polski, początek w. XIX.
Muzeum Narodowe w Krakowie.
70. Lichtarz szklany zdobiony szlifem brylantowym. Wyrób polski
początek w. XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie.
71. Lustra. Wyrób polski huty urzeckiej, w. XVIII. Muzeum Naro¬
dowe w Krakowie.
72. Lusterko urzeckie. Środkowa tafla grawerowana od spodu, ramy
ze szkła ciemnogranatowego, druga połowa w. XVIII. Muzeum Narodowe
w Krakowie, nr inw. 75 487.
73. Lusterko urzecko-nalibockie, druga polowa w. XVIII, z grawern-
wanym od spodu ornamentem. Muzeum Narodowe w Krakowie. Nr mv/.
73 484.

74. Świecznik sześcioramienny typu weneckiego. Szkło polskie, urzec-
ko-nalibockie. w. XVIII. Muzeum Narodowe w Warszawie.
75. Fragmenty rachunków huty urzeckiej użyte do podklejania lustra.
odkryte przy jego restauracji. Muzeum Narodowe w Krakowie.
76. Kielich kolejny z herbami Polski i Saksonii pod koroną królew¬
ską. Wyrób urzecko-nalibocki z lat 1740—1750. Muzeum Narodowe
w Warszawie. Zrabowany w czasie wojny przez okupantów.
77. Kielich typu czeskiego z napisem: Vivat dobre zdroivie Kaszeci.
Wyrób nieznanej huty polskiej, w. XVIII. Muzeum Narodowe w Kra¬
kowie.
78. Puchar z herbem Ratlziwillowskim i herbem Topór oraz z de-
Aliera ttlterius merces. Przypuszczalnie wyrób urzecko-nalibocki.
wiza:

naśladujący styl i technikę wyrobów współczesnej huty niemieckiej w Poczdamie, w. XVIII. Muzeum Narodowe w Krakowie.
79. Baryłeczka szklana. Wyrób iiolski jednej z hut wołyńskich, po-
uzątek w. XIX. Muzeum Narodowe w Krakowie.
80. Niedźwiadki. Wyrób huty polskiej pod Ostrogiera na Wołyniu.
Pierwsza polowa w. XIX. Muzeum Wołyńskie w Łucku.
81. Szkła Z hut polskich na Wołyniu, w. XVIII—XIX. Kielich środ¬
kowy z napisem hebrajskim i dwa kieliszki przyp. wyrobu buty w Cud-
nowie. Muzeum Narodowe w Krakowie.
82. Czarka z herbami Luhoinirskich. Wyrób hut dolnośląskich, druga
połowa w. XVIII. Dawniej w zbiorach dra Wl. Klugera.
83. Szkła śląskie w. XVIII. Po lewej czarka na konfitury, w środku
fragment „kielicha z apostołami", po prawej kielich z napisem polskim
o treści satyrycznej. Muzeum Narodowe w Krakowie.
84. Szkła szlifowane. Wyrób polski pod wpływem czeskim. Pierwsza1
połowu w. XIX. Koszyczek z lewej strony jest przypuszczalnie wyrobem
buty Hordliczków w Trąbkach. Muzeum Narodowe w Krakowie.
85. Pistolet szklany. Wyrób przypuszczalnie czeski, pierwsza połowa
w. XIX. Należał, jak potwierdza monogram, do Michała Tyszkiewicza,
podróżnika polskiego, autora pamiętnika wyprawy do Egiptu i Nubii.
86. Szkła pamiątkowe szlifowane i grawerowane, nawiązujące do
powstania 1831 r. Szklaneczka ■/. lewej strony z emblematami narodo¬
wymi i z napisem „Na pamiątkę z Salzbruimu 1819". Kielich z prawej
strony «e scenami alegorycznymi nawiązującymi do upadku powstania
1831 r., sygnowany monogramem grawera C. P. Wyrób czeski dla Polski
z lat 1[zasłonięte]831-18. Muzeum Narodowe w Krakowie.
87. Pamiątkowy kielich szlifowany z grawerowanym wyobrażeniem
kosyniera i polskim napisem wierszowanym. Wyrób czeski dla Polski,
około r. 1840. Muzeum Narodowe w Krakowie.
88. Pamiątkowy kielich szlifowany z grawerowaną na nim sceną
przedstawiającą Kościuszkę pod Macie jowicaini. Oznaczony „Z Karls-
badu" i „1863". Wyrób czeski dla Polski około r. 1863. Muzeum Naro¬
dowe w Krakowie.
89. Szklanka szlifowana (szkło powleczone) z wyobrażeniem ks.
Józefa Poniatowskiego skaczącego do Elstery. Wyrób czeski dla Polski,
pierwsza połowa w. XIX. Przypuszczalnie praca E. Hoffmana z Karls-
badu. Muzeum Narodowe w Krakowie.
90. Kubek ze szkła niebieskiego z bogatymi złoceniami. Wyrób cze¬
ski. Dar Mickiewicza dla Czeczota. Muzeum Narodowe w Krakowie.


Zdjęcia wykonali:

Adam Bochnak - - 5, Kazimierz Buczkowski — 18, 23, 62, 82,
Stanisław Kolowca 3, Tadeusz Przypkowski — 57, Marek
Rostwui-owski — 24, 25, 26. 28, 30, 31, 33, 34, 37, 39, 42, 43, 45, 46, 47, 49, 50, 53, 55, 58, 59, 64, 67, 68, 69, 70, 71, 77, 78, 79, 81, 83, 84, 85, 86, 88, 89, 90, R. S. Ulatowski — 22, Jerzy Wer-ner 4, 6, 7, 8, M, 15, 19, 20, 21, 29, 32. 44, 54, 56, 61, 65, 66, 72, 7:-?, 75, 87 — Maria Żakowska 27
Archiwum fotograficzne Muzeum Narodowego w Krakowie — -_ ], 2, Archiwum fotograficzne Muzeum Narodowe w Warszawie —-16, 35, 36, 38, 48, 51, 52, 60, 63, 74, 76, Muzeum .lana III w<-Lwowie — 41. Muzeum Przemysłu Artystycznego we Lwowie — 10, Muzeum w Łrscku — 80. Pracownia Konserwacji Zabytków w Toruniu — 9, 10, 11, 12, 13, Zbiory Urzędu Konserwator¬skiego w Krakowie — 17


WIELKOŚĆ 21X15CM,MIĘKKA OKŁADKA,LICZY 199 STRON,31 RYSUNKÓW,90 FOTOGRAFII.

STAN :OKŁADKA DB,LEKKO ZAGIĘTE GRN.ROGI STRON,PODPIS NA WYKLEJCE PRZEDNIEJ OKŁADKI,POZA TYM STAN W ŚRODKU DB+/BDB-.

KOSZT WYSYŁKI WYNOSI 8ZŁ - PŁATNE PRZELEWEM / KOSZT ZRYCZAŁTOWANY NA TERENIE POLSKI,BEZ WZGLĘDU NA WAGĘ,ROZMIAR I ILOŚĆ KSIĄŻEK - PRZESYŁKA POLECONA PRIORYTETOWA + KOPERTA BĄBELKOWA / / W PRZYPADKU PRZESYŁKI ZAGRANICZNEJ PROSZĘ O KONTAKT W CELU USTALENIA JEJ KOSZTÓW / .

.

WYDAWNICTWO MUZEUM NARODOWE KRAKÓW 1958,NAKŁAD 1500 EGZ.!!!.

INFORMACJE DOTYCZĄCE REALIZACJI AUKCJI,NR KONTA BANKOWEGO ITP.ZNAJDUJĄ SIĘ NA STRONIE "O MNIE" ORAZ DOŁĄCZONE SĄ DO POWIADOMIENIA O WYGRANIU AUKCJI.

PRZED ZŁOŻENIEM OFERTY KUPNA PROSZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ Z WARUNKAMI SPRZEDAŻY PRZEDSTAWIONYMI NA STRONIE "O MNIE"

NIE ODWOŁUJĘ OFERT KUPNA!!!

ZOBACZ INNE MOJE AUKCJE

ZOBACZ STRONĘ O MNIE