BOLESŁAW PRUS I JEGO IDEAŁY ŻYCIOWE LUBLIN 1925

01-08-2014, 19:57
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Cena kup teraz: 59.99 zł Aktualna cena: 49.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4447041427

Miejscowość Kraków

Koniec: 01-08-2014 19:45:00

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 10 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

FELIKS AHASZKIEWICZ.
BOLESŁAW PRUS
I JEGO IDEAŁY ŻYCIOWE
Z PRZEDMÓW^" u ^
D-ra JULJANA KRZyŻANOW^łEt|4^
DOM WYDAWNICZY FRANCISZEK GŁOWIŃSKI I S-KA LUBLIN. 1925.

TREŚĆ.
I. Epoka „pracy organicznej" i pozytywizmu.
Stosunki polityczne i ekonomiczno - społeczne po upadku powstania 63 roku. Echa romantyzmu wżyciu i literaturze. Poszukiwanie nowych dróg. Reakcja przeciw starym hasłom "Pozytywizm i materjalizm. Rozwój i kult nauk ścisłych. Stosunek młodych do przeszłości. Stańczycy" i ich „Teka". „Przegląd Tygodmo wy" w Warszawie: „My i Wy" - Swtętochow-skiego. Stanowisko Prusa w walce dwu obozów; artykuł jego w „Opiekunie domowym p t „Nasze grzechy". Zarysowanie się wyraźne duchowego i literackiego oblicza Prusa w okresie walki ..........stf- 1-29-
11. Organizacja psychiczna Prusa.
Wielka zdolność obserwacji. Dokładna nauka. Oryginalność. Żyłka satyryczna. Realizm. Fantazja. Dowcip i humor. Skłonność do analizy. Koncepcje socjologiczne, filtruizm. Rozszczepienie duchowe: walka wewnętrzna romantyka z pozytywistą. Moralizatorstwo. Wola pracy...........str- 2Ç 4
III. Świat rzeczy i zjawisk w koncepcji Prusa.
Stosunek do filozofji pozytywnej i materjali-zmu. Stosunek do nauk ścisłych. Pogląd na okultyzm i spirytyzm. Pogląd na religję i rolę Kościoła. Moralno-etyczny rys — zasadniczym w światopoglądzie Prusa. Cierpienie, jako czynnik dodatni w życiu. Busola życia . str. 44—62.
IV. Etyka Prusa.
Idea a ideał. Zależność od Spencera. Porównanie z Brzozowskim. Źródła ideałów: natura, człowiek, Bóg. Ideał użyteczności, jego definicja. Dobro i zło. Prawda i fałsz. Piękno i brzydota. Sprawiedliwość. Ideał szczęścia, jego definicja. Szczęście a cierpienie. Względność szczęścia. Zestawienie etyki Prusa, Brzozowskiego i Balickiego. Ideał doskonałości, jego definicja. Ewolucjonizm w doskonaleniu się. Zależność Prusa od Spencera. Stosunek do chrześcijańskiej doskonałości, uporządkowanie ideałów. Doskonalenie się, jako ideał najwyższy. Hygjena moralna. Czyn, jako podłoże każdego ideału i warunek życia. Wychowanie w myśl wskazanych ideałów Prusa. Charakter i wykształcenie umysłowe. Hygjena a oświata..........s(r. 02 -Q8.
V. Czlowiek-indywiduum, a ideały.
Organizm człowieka a dusza. Przejaw ideałów w duszy człowieka przez cechy organiczne, uczucie zasadnicze, cechy woli oraz idee najwyższe. Droga do zdobywania ideałów: kształcenie woli, pielęgnowanie uczuć, rozwój myśli. Postacie powieściowe Prusa
w świetle jego teorji o ideałach. ftn|elka; Madzia Brzeska Izabela Łe.cka. Kontrasty i zestawienia. Adler i Boehme. Wokulski-Krukowski. - Norski a Kotowski. Rze-cki, Ochocki - Dębicki, Geist. Ramzes XIII a Herhor.........str- 9§- 135'
VI. Społeczeństwo a ideały.
Społeczeństwo, jako organizm psycho-fi-zyczny Zależność od Spencera. Użyteczność społeczeństwa. Idea pracy. Kultura i praca. Kultura cząstkowa; zestawienie z Brzozowskim. Użyteczność w polityce, życiu społecznem, eko-nomicznem i osobistem. Szczęście społeczeństwa Współdziałanie warunkiem szczęścia. Przeciwstawienie się egoizmowi narodowemu. Zaqadnienie kapitału i pracy, wyzysku i filantropii Doskonałość społeczeństwa. Genjusz i tłum. Współdziałanie a walka. Dobrobyt materialny i bezpieczeństwo. Obowiązki obywatela Kwestja kobieca i sposób jej rozwiązania. Kwestja żydowska i ewolucja poglądów na nią
u Prusa.........stc- 133 1Oy-
VII. Non omnis moriar. Ziemia, prosty człowiek i Bóg - kwintesencja światopoglądu i ideałów Prusa, człowieka i artysty. Optymizm Prusa i jego uzasad-nfeńie Prus a Gogol. Prus, jako wyraziciel duszy polskiej. Słoneczność i mrocznośc. Prus a Tołstoj i Dostojewskij. Prus J^^
Przypisy........'f ÎJI m
Bibljografja . . . - - - - ' Jg--gJ. Skorowidz nazwisk . . - str. 199 Mi.

I Bibljograîja.

B 1. Z. Balicki: „Hedonizm, jako punkt wyj-scia etyki", „Przegląd filozoficzny", 1900 Warszawa.
2. Bogusławski: „B. Prus", „Biblioteka Warszawska", 1891, I.
3- St- Brzozowski: ,,Kultura i życie", Lwów,
4. St. Brzozowski: ,.Współczesna powieść polska", Stanisławów, 1906.
5. W. Bukowiński: „B.Prus, jako powieścio-pisarz", „Sfinks", 1912.
6. J. St. Bystroń: „Wyobraźnia artystyczna Prusa , „Przegląd Warszawski", Nr. 11, sierpień
C. 7. Br. Chiebowski: „Pisma", B. Prus Warszawa, 1912.
1890 8|" P' Chmielowski: -Lalka", „flteneum",
9. P. Chmielewski: „Najnowsza powieść B Prusa", „flteneum", 1894, 1.
10 P. Chmielowski: „Nasi powieściopisa-
rze", Warszawa 1894.
11. P. Chmielowski: „B. Prus o Egipcie",
ftteneum", 1897, 11. .
12 P. Chmielowski: „Zarys najnowszej literatury polskiej", 1898 Kraków Petersburg.
13 TJ Choiński: „Pozytywizm warszawski i jego główni przedstawiciele", „Niwa", 1885,
l 1. Chrzanowski: „Wśród zagadnień książek i ludzi", Kraków, 1922. D. 15. „Dzień", „Nowa gazeta", „Stówo" i inne z 19, 20 maja 1912 r.
G. 16. Grzymala - Siedlecki: "Mickiewiczowski ton u Prusa", „Rzeczpospolita", Nr. 135, 19.V
1922
J. " 17. Jeruzalem: „Wstęp do filozofji", Warszawa, 1907.
K- 18. K. Kautsky: „Etyka w świetle materja-listycznego pojmowania historji",Warszawa, 1906. 19 J Kotarbiński: „Nieznane utwory Prusa", Tyg. iliustr." 1917, Nr. 20.
20. Tad. Kotarbiński: „Utylitaryzm w etyce Milla i Spencera", Kraków, 1915, flk. urn.
21. Wl. Kozłowski: „Etyka Spencera ; „Ni
' 22. Krupiński: „Szkoła pozytywna", „Bibljot.
Warsz.", 1868,111.
23. „Kurjer Codzienny" jubileuszowy Prusa
z roku 1897. . .
L 24 J Lewkowicz: „Pozytywizm i krytycyzm", „Sfinks", 1913, listopad M. 25. M. Mann: „B. Prus", Encyklop. poi. ftk. Urn. tom XXII. . . u
26. lg. Matuszewski: „Swoi i obcy , ley/,
Warszawa.
27. D. St. Mill: „O zasadzie użyteczności", 1873, Warszawa.
O. 28. Ochorowicz: „Wstęp i pogląd ogólny na filozofję pozytywną", Warszawa, 1872.
P. 29. J. L. Popławski: „Świat marjonetek" B. Prus: „Lalka", Warszawa, 1890.
30. J. K. Potocki: „Współzawodnictwo i współdziałanie", Lwów, 1907.
31. Prus: „To i owo..." Warszawa, 1874.
32. „ „Nowele", Warszawa, 1881.
33.....Szkic programu w warunkach
obecnego rozwoju społeczeństwa" Warsz. 1883.
34. Prus: „Słówko o krytyce pozytywnej", „Kurjer Codzienny", 1890. Nr. 310 316.
35. Prus: Małe uzupełnienie dużej księgi jubileuszowej „Kurjera Warszawskiego", „Kurjer Codzienny,,, 1896.
36. Prus: „Najogólniejsze ideały życiowe", Warszawa, 1905, Fiszer.
37. Prus: „O ideale doskonałości", Książki dla wszystkich N. 46, ftrct, 1906.
38. Prus: „Co to jest szczęście?" „Pamięci Jana Gadomskiego", Warszawa, 1907.
39. Prus: „Nasze obecne położenie", „Tyq. iliustr." 1909, 1910.
40. Prus: „Wojtusie", wyd. L. Włodka, Geb. i Wolf, 1918.
41. Prus: „Od upadku do odrodzenia" Geb. i Wolf, 1918.
42. Prus: „Lalka", wyd. L. Włodka, Geb. i Wolf, 1918.
43. Prus: „Emancypantki", wyd. L. Włodka, Geb. i Wolf, 1918.
44. Prus: „Faraon", wyd. L. Włodka, Geb i Wolf, 1918.
45. Prus: „Dzieci", wyd. L. Wlodka, Geb. i Wolf, 1918.
S. 46. Spencer: „Klasyfikacja wiedzy", Warszawa, wyd. „Głosu".
47. Struwe: „Pozytywizm i zadania pozytywne filozofji", „Bibljoteka Warsz". 1891, 1. T. 48. H. Taine: „Pozytywizm angielski". Warszawa, 1883, wyd. „Przeglądu Tygodniowego".
49. ftl. Tyszyński: „Darwinizm i pozytywizm w treści pism naszych", B.W., 1873, 1. W. 50. Z. Wasilewski: „Ideał doskonałości B. Prusa"; „Tyg. illustr." 1922, 3.V1 IS 23.
51. Z Wasilewski: „Współcześni". #)
52. L. Włodek; „Bolesław Prus", Warszawa, 1918.
53. K.Wojciechowski: „B.Prus",Lwów, 1913.
Z. 54. T. Ziemba: „Pozytywizm i jego wyznawcy w dzisiejszej Francji", Kraków, 1872.

SKOROWIDZ NAZWISK.
(Liczby w nawiasach oznaczają strony przypisów).

Arystoteles, 12. flsnyk, 8.
Bacon, 12.
Bain, 12.
Balicki Z., 77, 78, (181).
Balzac, 150, (180).
Brzozowski St., 36, 65, 89, 90, 151, (179),
(180), (181), (182), (194). Bukowiński, (179). (181). Büchner, 11, 49. Bystroń, (180).
Chamfort, 24. Chlebowski, (179). Chłędowski K., 11.
Chmielowski, 32, 33, (177), (178), (179). Choiński, 16.
Comte, 9, 12, 13, 14, 15, 43, 45, 48, 50, 56, 83, 84, 89.
Darwin, 9, 10, 14, 50, 52, 83, 84. Descartes, 55. Dickens, (180). Dobieszawska, (177). Doliński G., 11. Dostojewski], 175. Dygasiński, (180). Dzieduszycka, (177).
Franciszek św., 156.
Cadomski J., (179), (181). Godlewski M., 18. Gogol, 124, 173, 174, (194). Gonczarow, 97. Gronlund, 159. Grzymała-Siedlecki, (179).
Herbart, 12. Hoffmanowa, 9.
Kamiński J. M., 7, (177). Kant, 12, 48, (180). Kautsky, 52. Konopnicka, 8, (177). Kopernik, 156. Kotarbiński J., (181). Kotarbiński T., 71, (181). Koźmian St., 19, 20. Korzeniowski, (177). Kraszewski, (177). Krupiński, 15.
Le Bon, 94. Lewkowicz J., 48, (180). Lock, 12.
Mann M., 34, 35.
Malaczewski, 79.
Masłowski, 14.
Matuszewski, (181). v
Mili, 9, 12. 15, 43, 45, 71, 73, 83, (178), (181).
Mickiewicz, 40, 174, (179).
Moleschott, 11, 49.
Newton, 55, 156.
Ochorowicz, 11,12,13,17, 48, 49,(177),(180). Orzeszkowa, 7, (177).
Pawlicki, 14.
Popiel P., (178).
Popławski J. L, (179).
Potocki J. K., 52, 72, 157, 159, (180),
(181), (194). Powidaj, 3.
Reymont, 122. Rzewuski, (177).
Saint-Simon, 72, 73.
Sienkiewicz, 120.
Spencer, 9, 12, 43, 45, 65, 66, 70, 71, 83,
84, 134, 135. (181). Struwe, 11, 15, 47, 48, 49, (178). Szczepanowski, 175. Szujski, 19, (178). Szysztto, 14,
Śniadecki J., 12. 13, 43.
Świdziński K., 7.
Świętochowski. 10, 11, 17, 26, 27.
Taine H , 9, 48, (178). Tarnowski, 19, 20. Tołstoj, 174. Tomasz a Kempis, 108. Twain, 59, (180). Tyszyński fl., 14, (180).
Vogt, 11, 49.
Wiślicki fl., 7, 9.
Włodek L, 162, (177), (178), (179), (180), (194).
Wojciechowski K., (179). Wyspiański, 175.
Ziemba T., 14.
Żeromski, 122, 162. Żmichowska, 9.

PRZEDMOWA.

Poeta, w kształt słowa wcielający swą wizję artystyczną, musi wypowiedzieć się w niej. całkowicie i bez reszty, inaczej bowiem da on, miasto tworu „klasycznego", żyjącego własnem swem życiem, coś niedoskonałego, bo niepełnego, bo pozbawionego swoistej logiki wewnętrznej, ft jeśli tak, to wszelkie sięganie poza samo dzieło, poszukiwanie objaśnień, w istotę jego najgłębszą wnikających, poza jego tekstem, a więc przedewszystkiem w psychice jego twórcy, nasiępnie zaś w środowisku, które twórcę i dzieło wydało, zdawać się może czemś zbęd-nem. Wiadomo zresztą, że tego rodzaju zabiegi iv stosunku do całego szeregu arcydzieł literackich zgóry skazane byłyby na całkowite niepowodzenie, jakże ż bowiem klucza do zrozumienia „Iliady" czy „Hamleta" poszukiwać w du-
szy Homera czy Shakespeare'a, skoro nawet sam fakt istnienia tych pisarzy był przedmiotem długich a jałowych sporów!
f jednak ustalenie relacyj, zachodzących między dziełem i jego twórcą, narzuca się inteligentnemu czytelnikowi z siłą nieodpartą, staje się dlań niemal koniecznością. 1 jest to rzecz całkiem zrozumiała. Jeśli bowiem już nawet pominiemy okoliczność, dla czytelnika inteligentnego nieobojętną, że od dzieła dawniejszego dzieli go pewien dystans, utrudniający mu wniknięcie w dzieła tego istotę, przesłoniętą z natury rzeczy powijakami szczegółów i szczególi-ków „realnych", przeszkody te bowiem z łatwością usunąć może poznanie historyczne środowiska, z którego dany utwór wyrósł, to jeszcze pozostanie moment drugi, nierównie bardziej doniosły, mianowicie żywe odczuwanie związku między człowiekiem, a jego tworem. Co z siebie samego twórca do dzieła wprowadził? - oto hamletowskie pytanie, które nasuwa się nam stale, ilekroć przez lekturę dzieła wybitnego wchodzimy w kontakt nieledwie osobisty z dostojną duszą jego twórcy. - Czy jednak dostojną? -- Otóż właśnie o to chodzi, że porwani wielkością dzieła, zgóry i nieledwie
bez zastrzeżeń wnosimy o wielkości duchowej pisarza, który je stworzył. 1 stąd, w pierwszym rzędzie, płyną nasze rozczarowania, gdy ubocznie przekonywamy się, że genjalny pisarz był marnym człowiekiem, że poziomem życia nie dorastał poziomu swej wizji życia i, naodwrót, wielkiego pisarza i człowieka zarazem skłonni jesteśmy bez zastrzeżeń wprowadzać do panteonu. Stanowisko to jest arcyludzkie i psychologicznie zupełnie zrozumiałe. Przeświadczenie, że potęgujący nasze życie wewnętrzne urok wielkiego dzieła jest urokiem promieniejącym od wielkiej indywidualności człowieczej, ma dla nas wartość istotną, krzepi nas, podczas gdy świadomość rozdźwięku między człowiekiem a interesującem nas jego dziełem budzi w nas przykre zdziwienie, a zatem energję naszą psychiczną osłabia.
Stanowisko to, źródło niejednej tragedji romantycznej, w formę nakazu ujął już autor „Nieboskiej" w namiętnem oskarżeniu „marnego cienia, który znać o świetle daje, a światła nie zna": „flle sam co czujesz? — ale sam co tworzysz?—co myślisz?—Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś pięknością".
Pisarzem, który odpowiedzieć może wszystkim najgórniejszym wymaganiom, stawianym przez Krasińskiego, noszącym poezję, „gdyby gwiazdę na czole swojem", „kochającym ludzi", artystą, u którego niepodobna dojrzeć rozdźwię-ku między tem, co sam czuł i myślał, a co przyoblekał w formę powieściową, jest Bolesław Prus. Stwierdzić to łatwo nie tylko w drodze subjektywnego odczucia istotnych wartości moralnych dzieła Prusowego, ale i objektywnie, twórca bowiem „Faraona", znany dzisiaj wyłącznie niemal jako świetny powieściopisarz, pozostawił po sobie bardzo bogaty plon publicystyczny, dorobek wieloletniej pracy dziennikarskiej, flrtykuły jego, sławne niegdyś „Kroniki", pisane doraźnie, pod wpływem wypadków chwili obecnej, pozwalają nam obcować z nim bezpośrednio w stopniu znacznie wyższym, aniżeli to możliwe przy lekturze dzieł jego powieściowych. Jakżeż żałować należy, że „Kroniki" te, prawdziwa skarbnica górnych myśli i niezwykle głębokich uczuć, pogrzebane w roczni kach starych pism warszawskich, daremnie czekają dotąd na kogoś, ktoby je z pyłu zapomnienia otarł i blaskiem właściwym rozbłysnąć im pozwolił. „Kroniki" te, ukoronowane z bie-
giem czasu systematycznem dziełem o „Najogólniejszych ideałach życiowych", ukazują nam w całej pełni bogatą indywidualność wielkiego pisarza, myśliciela i moralisty, który drobne sprawy życiowe zawsze mierzyć umiał wysoką miarą ideału ogólno-ludzkiego. Co więcej, wskazują one w zestawieniu z dziełem teoretycznem, że ideał ten nie był wyuczony czy zapożyczony, lecz że skonstruował go sam Prus, i to skonstruował w ten sposób, że złożyła się nań zarówno jego przenikliwa, poza horyzonty chwili naprzód wybiegająca myśl, a równocześnie na-wskroś żywe poczucie potrzeb owej chwili, dzięki też temu właśnie ideał ten nie króluje osamotniony w sferze chłodnej abstrakcji, twórca jego bowiem skrupulatnie ukazuje ścieżynki, po których usilną pracą do realizacji jego dojść można. Śmiałość romantyka, zakreślającego odległe cele, zespoliła się w strukturze duchowej twórcy „Faraona" z cierpliwą praktyką po-zytywisty, obmyślającego środki, które do celu tego niezawodnie wiodą, fl rezultatem tego stanu rzeczy, jest, że poza dziełem Prusa artv-stycznem wyczuwa się jego osobistość jednolitą, harmonijną, uporządkowaną, osobistość przedstawiciela tego pięknego, a tak rzadkiego
typu Polaka, godzącego w sobie idealizm polski z trzeźwością angielską, osobistość, której dobroczynnemu oddziaływaniu oprzeć się niepodobna.
Że wizja artystyczna życia w dziełach Prusa posiada swe charakterystyczne właściwości, o tem wiemy już dawno Jeden z najświetniej-szych naszych krytyków literackich, Ignacy Matuszewski, poszukując formuły dla ich ujęcia, znalazł ją w przyrównaniu powieści Prusa do inżynieryjnych planów czy wykresów wielkiej hali fabrycznej, która oczom pisarza innego przedstawia się, jako zespół barwnych plam, czy niezwykłych kształtów. Obserwacja ta, bardzo zresztą trafna, bo podkreślająca systematyczność i planowość pracy literackiej Prusa, prowadzi wprost do zagadnienia, jakie zasady kierowały pisarzem w takiem a nie w innem organizowaniu poetyckiego jego tworzywa, zbieranego przy pomocy wnikliwego podpatrywania życia, swoiście jednak i celowo przerabianego przez myśliciela. Obecność bowiem tego myśliciela, lub raczej obecność jednolitego poglądu na świat, wyczuwa wyraźnie uważny czytelnik poza kulisami bajki każdego romansu
lub noweli Prusa. System ten zresztą ukryty jest tam bardzo dyskretnie, niby splot naczyń krwionośnych w organizmie ludzkim; nie wchodzi on w kolizję z światem powieści, nie sprowadza jej do roli przygodnej ilustracji; rytmiczne jednak jego pulsowanie znać pod jej obrazami, jest on właśnie tym pomostem, ułatwiającym osobisty kontakt między czytelnikiem a twórcą, o czem była mowa wyżej. On wreszcie sprawia, że dzieje Wokulskiego, Madzi Brzeskiej, młodego Ramzesa, a więc szereg zdarzeń, osadzonych mocno na pewnym terenie czasu i przestrzeni, nowoczesnej Warszawy czy prastarego Egiptu, stają się symbolem, znakiem przeżyć ogólno ludzkich. Jakież są tedy systemu tego wiązadła i w jakim stosunku pozostają do materjału powieściowego, złożonego z fragmentów życia, ułożonych w nową całość?
Pewne części tego systemu, poglądy mianowicie Prusa metafizyczne, wzbudziły szersze zajęcie, czego dowodzą dwa dotąd studja, poświęcone rozważaniu filozofji jego teoretycznej. Dowiodły one, że autor „Emancypantek" jest istotnie myślicielem samodz-ieinym, godnym bliższego poznania. Odłogiem natomiat leży
sfera zainteresowań Prusa i bliższa i dostęp-niejsza, jego filozofja praktyczna, świetnie sformułowana w „Najogólniejszych ideałach życiowych". Nieznajomość tej dziedziny systemu filozoficznego Prusa jest tem bardziej rażąca, że jego etyka i socjologja, jeśli już nie jakościowo, to przynajmniej ilościowo zabarwiła dzieło jego poetyckie daleko silniej niż jego metafizyczne poglądy. Dopiero harmonijne zespolenie wszystkich tych dziedzin pozwala objąć jednym rzutem oka całość indywidualności Prusa myśliciela
i Prusa artysty.
Te właśnie, dotąd zapoznane dziedziny, filozofja praktyczna Prusa i jej związek z twórczością jego artystyczną są przedmiotem stu-djum d-ra F. flraszkiewicza. Wykazuje ono, jaki stosunek funkcjonalny zachodzi między ideolo-gją Prusa a jego dziełem poetyckiem, przekonywa, że pod barwnemi ścianami jego fikcji artystycznej legły solidne, jednolite fundamenty poglądu na świat starannie przemyślanego.
Nie do mnie. należy wskazywać studjum tego wady i zalety. Niech wolno mi jednak będzie wyrazić nadzieję, że przyczyni się ono do pogłębienia znajomości Prusa, do renesansu wielkiego pisarza, którego dzieło w kształtowa-
niu psychiki polskiej ostatniego półwiecza odegrało rolę wybitną, dzisiaj zaś, w zmienionych warunkach, może, co więcej powinno, rolę tę pełnić w stopniu daleko wyższym, jest ono bowiem naprawdę krynicą wody żywej, krzepiącej na duchu każdego, kto jej zaczerpnie.

J. Krzyżanowski.

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.