Warszawa 1937
150 str., wys. 20 cm
stan dobry (okładka jak na zdjęciu, w tekście miejscami zaznaczenia ołówkiem)


SPIS RZECZY


Przedmowa prof. Tadeuszu Kotarbińskiego ................... 7
Przedmowa Zofii Nałkowskiej ................... 11 Przedmowa do nowego wydania szwedzkiego z r.
1934 Ch. Langego ................... 15

I. SPOŁECZEŃSTWA A IDEA POKOJU.
1. Organizacje pacyfistyczne ................... 17
2 Światowe kongresy pokoju ................... 38
3 Działalność kobiet ................... 41
4. Organizacje pacyfistyczne młodzieży ................... 47
5. Porozumienie międzynarodowe a dzieci ................... 51
6. Praca pokojowa w szkołach ................... 32
7. Udział innych organizacji ................... 61 8. Organizacja współpracy ................... 77 9. Organizacje pokojowe regionalne (oficjalne
i społeczne) ................... 82
10. Studia nad prawem więdzynarodowym ................... 87 11. Pobór cywilny i ochotnicza shiżbn międzynarodowa........ ................... 80
12. Propaganda pocyfistyczna w literaturze pięknej ................... 91
13. Idea języka pomocniczego ................... 93
14. Nagrody pokojowe (Nobel, Wilson, Wateler, Grotius) ................... 94
15. Święta pokoju i demonstracje przeciwko wojnie ................... 99
16. Muzea pokojowe, kinematograf itp. ................... 102
17. Pomniki ku czci pokoju ................... 103
18. Opór bezorężny ................... 106

II. RZĄDY I PARLAMENTY A IDEA POKOJU.
1. Unia międzyparlamentarna ................... 110
2. Oficjalne konferencje pokojowe w Hadze ................... 111
3. Pałac pokoju w Hadze ................... 112
4. Liga Narodów ................... 112
5. Pakt Kelloga, pakty o nieagresji itd. ................... 118
6. Gwarancja neutralności ................... 119
7. Mediacja pokojowa ................... 119
8. Rozjemstwo ................... 121
9. Rozbrojenie ................... 125

III. TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ.
1. Niektóre przyczyny wojny ................... 130
2. Instynkt walki i wychowanie pokojowe ................... 153
3. Zakończenie ................... 135

Uzupełnienie wydania polskiego:
ZARYS DZIEJÓW PACYFIZMU POLSKIEGO ................... 137 Polskie stowarzyszenie pokojowe ................... 145


W obecnym ruchu na rzecz pokoju można wyróżnić przynajmniej cztery nurty: pacyfizm ogólnikowy, integralny, rewolucyjny i konformistyczny. Na pierwszy z nich składają się wysiłki propagandowe różnych dobrych ludzi, których nie brak zwłaszcza pośród kobiet. Przy każdej sposobności starają się ci głosiciele pokoju wzbudzać wstręt do wojny, przemawiając do uczuć tkliwych, do sumień, uprzytamniając grozę mordowania się wzajemnego ludzi, przypominając wreczcie chrześcijański postulat powszechnego miłosierdzia, a z drugiej strony roztaczając ponętne obrazy przyszłej bezwojennej epoki, dziejów. Pacyfizm integralny stanowi próbę wyjścia z mgławicy nastrojów, ogólników i morałów na drogę planowego czynu. Jest to agitacja za strajkiem żołnierzy i poborowych. Streszcza się w haśle biernego oporu przeciw powinności wojskowej; to zaś hasło, przekute na czyn. wywołuje akty bohaterstwa i rodzi skrupuł etyczny w przypadkach represyj karnych, do których zmusza jednak kierowników państw militarnie zagrożonych. Z innych źródeł płynie patos moralny rewolucyjnego dążenia do pokoju. Tu nie dobroć działa głównie, lecz poryw buntu: chce się obalić kapitalizm, zarzewie wojen, a zaprowadzić socja-
lizm, któremu wojna będzie ponoć zasadniczo obca. Cel zatem jest pacyfistyczny, lecz wzamian szermierze buntu nie zamierzają tak bardzo się krepować selekcją środkom: dobra i wojna, byleby wojna przeciwko przyczynie wszelkich wojen, utożsamianej z prywatną własnością środków wytwarzania. Stąd hasło: wojna wojnie. A po drugie, program obejmuje wojnę domowa. Rewolucjoniści prą do niej w krajach, gdzie kapitałowi inaczej niepodobna władzy odebrać; tam zaś. gdzie zwyciężyli, utrzymują posłuch za pomocą środków militarnych (przejściowo, jak mówią sami). Pytanie, czy godzi się wogóle nazywać ten prąd pacyfistycznym... gdyż jest on wprawdzie swego rodzaju ruchem na rzecz pokoju, lecz nie jest ruchem pokojowym, Z większą już chyba słusznością ma prawo zaliczać się do odmian pacyfizmu czwarty nurt, który nazwaliśmy wyżej konformistycznym czyli uzgodnionym. Mamy na myśli uzgodnienie dążeń pokojowych z lojalnością państwową. Dogadza ta postać pacyfizmu osobom, niechętnym wojnie w ogóle, a więc i wojnie domowej, ba! tej przede wszystkim uniknąć pragnącym; nieskorym jednak, mimo pokojowych upodobań, do narażania własnego kraju na klęskę w razie wojny z energiczniejszą militarnie potencją. Hasłem jest tutaj: porozumienie społeczeństw wobec wspólności potrzeb, zapobieganie zbędnym no wojnie okrucieństwem, bojkot napastniczości i gotowość obronna. Z tym właśnie konformizmem podpisany solidaryzuje się najbardziej, nie tając przy tym sympatyj do uczuciowego podłoża i akcji pedagogicznej pacyfizmu ogólnikowego.
Nieduży, lecz jakże treściwy (om. który leży przed nami, jest dziełem rzetelnej pracy dla szlachetnego celu. Odwdzięczymy się Autorce za trud, pożywając jego owoce i pouczając się z tej książki, głównie informacyjnej, o najnowszych dziejach ruchów na rzecz pokoju.

Tadeusz Kotarbiński.

Słowa kluczowe: